Oordelen van het Bundesgerichtshof over bewaarloon – Az.: XI ZR 61/23, XI ZR 65/23, XI ZR 161/23 en XI ZR 183/23
Tijdens de langdurige lage rentefase zijn een aantal banken ertoe overgegaan zogenaamd bewaarloon van hun klanten te vragen, oftewel negatieve rente op tegoeden. Dergelijke bewaarloon op spaarrekeningen en daggeldrekeningen is niet toegestaan. Dat heeft de BGH beslist met uitspraken van 4 februari 2025 (Az.: XI ZR 61/23, XI ZR 65/23, XI ZR 161/23 en XI ZR 183/23). Bovendien kunnen negatieve rentes ook bij betaalrekeningen ontoelaatbaar zijn, indien de bank de betreffende clausules niet duidelijk en eenduidig genoeg voor de klant heeft geformuleerd.
Lange tijd heerste er een lage renteomgeving. De Europese Centrale Bank (ECB) begon in 2014 met het vragen van negatieve rente op deposito’s. Deze extra kosten gaven verschillende banken en spaarbanken uiteindelijk door aan hun klanten in de vorm van bewaarloon op tegoeden. Naast spaar- en daggeldrekeningen betroffen dit ook betaalrekeningen. De praktijk van banken om negatieve rente te heffen, was juridisch omstreden. De BGH heeft zich nu duidelijk aan de zijde van de bankklanten gepositioneerd en hun rechten versterkt. Hij stelde vast dat bewaarloon bij daggeldrekeningen en spaarrekeningen niet toegestaan is en ook bij betaalrekeningen slechts beperkt toegestaan is. Getroffen bankklanten kunnen nu de gehiefde negatieve rente van hun bank terugvorderen, aldus het advocatenkantoor MTR Legal Rechtsanwälte dat onder andere adviseert op het gebied van bankrecht.
Negatieve rente op spaar- en daggeldrekeningen niet toegestaan
De BGH behandelde rechtszaken van de consumentenorganisatie Bundesverband sowie der Verbraucherzentralen Sachsen und Hamburg. Zij vonden de gevorderde bewaarloon van verschillende geldinstellingen ontoelaatbaar. Hun rechtszaken waren grotendeels succesvol.
Bewaardoor op daggeldrekeningen en spaartegoeden vormen een onevenredige benadeling van de klanten, maakte de BGH duidelijk. Deposito’s op daggeld- en spaarrekeningen dienden niet alleen voor veilige bewaring van gelden, maar ook voor investerings- en spaardoeleinden. Dit karakter wordt door het heffen van negatieve rente in strijd met de principes van goede trouw ten nadele van klanten gewijzigd, maakten de rechters in Karlsruhe duidelijk.
Onevenredige benadeling van bankklanten
Zo verliest een daggeldrekening helemaal zijn spaar- en beleggingsdoel wanneer het gevorderde bewaarloon hoger is dan de rente over het ingelegde bedrag. Uiteindelijk leidt dit ertoe dat het saldo vermindert, voerde de BGH uit. Bij spaartegoeden is het doel om op middellange en lange termijn vermogen op te bouwen en het door middel van rente tegen inflatie te beschermen. Dit doel wordt echter ondermijnd door het heffen van bewaarloon. Omdat dit ertoe leidt dat de hoogte van het spaartegoed daalt. Dit vormt een onevenredige benadeling van de consument, die ook niet te rechtvaardigen is doordat kredietinstellingen tussen juni 2014 en juli 2022 mogelijk negatieve rente moesten betalen op hun deposito’s bij de centrale bank, aldus de BGH.
Bewaardoor kan ook bij betaalrekening ontoelaatbaar zijn
Bij betaalrekeningen is de situatie genuanceerder. Hier kan het heffen van bewaarloon in principe toegestaan zijn. Clausules in betaalcontracten over de heffing van bewaarloon zijn echter tegenover de consumenten ontoelaatbaar, indien zij in strijd zijn met het transparantievereiste volgens § 307 Abs. 1 Satz 2 BGB, voerden de rechters in Karlsruhe aan. De clausules moeten de klant informeren over de hoogte van het bewaarloon, zodat hij zijn economische belasting kan herkennen. Tegoeden op betaalrekeningen kunnen zich in de loop van een dag meerdere keren veranderen door betalingen en afschrijvingen. Voor de rekeninghouder moet duidelijk zijn welk concreet tegoed bepalend is voor de berekening van het bewaarloon en tot welk tijdstip dagomzetten worden meegenomen, aldus de BGH. Indien aan deze eisen niet wordt voldaan, zijn negatieve rentes ook bij betaalrekeningen ontoelaatbaar.
Negatieve rente terugvorderen
Volgens de oordelen van de BGH hebben getroffen bankklanten een goede kans om betaalde negatieve rente van hun bank terug te halen. Daarbij moeten ze de verjaring van hun vorderingen in het oog houden. Vanwege de driejarige verjaringstermijn kunnen bewaarloonen uit het jaar 2022 worden teruggevorderd. Voor oudere vorderingen is de vraag van verjaring nog niet definitief opgelost. Er wordt echter van uitgegaan dat ook oudere bewaarloonen kunnen worden teruggevorderd, aangezien de rechtspositie nu pas door de BGH juridisch is vastgesteld.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseert u bij het terugvorderen van negatieve rente en andere onderwerpen van de bankrecht.
Neem gerust contact met ons op!
