Decyzje Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – Sygn. C-438/23 i C-240/23
Czy stek, sznycel lub kiełbasa mogą być wegetariańskie lub wegańskie i czy produkt na bazie roślinnej może w ogóle być tak nazwany? To pytanie zajmowało Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Wyrokiem z dnia 4 października 2024 r. (sygn. akt: C-438/23) TSUE wyjaśnił, że także wyłącznie roślinne produkty spożywcze mogą używać nazw produktów pochodzenia zwierzęcego, o ile nie istnieje prawnie określona nazwa dla tych produktów. Ogólny zakaz krajowy dotyczący oznaczania produktów wegetariańskich lub wegańskich np. jako stek nie jest dopuszczalny, orzekli sędziowie z Luksemburga.
Oznaczenie żywności jest częstym punktem spornym w prawie konkurencji. Zasadniczo nie mogą one być reklamowane w sposób, który mógłby wprowadzać konsumenta w błąd. Wegański stek może być sprzecznością, ale czy konsument jest tym wprowadzony w błąd, to inna kwestia, stwierdza kancelaria prawna MTR Legal Rechtsanwälte, która m.in. doradza w prawie konkurencji.
Francuski zakaz trafia przed TSUE
Punktem wyjścia dla postępowania przed TSUE było francuskie rozporządzenie, które zakazywało używania terminów takich jak „kiełbasa”, „stek” czy „sznycel” dla produktów roślinnych. Zakaz obowiązywał nawet wtedy, gdy produkty były wyraźnie oznaczone jako „wegańskie” lub „wegetariańskie” na opakowaniu.
Przeciwko temu rozporządzeniu wystąpiło kilka organizacji i firm. Uważały, że zakaz ogranicza ich swobodę działalności gospodarczej i szanse konkurencyjne. Dlatego domagały się uznania rozporządzenia za nieważne. Francuska Rada Państwa zwróciła się wtedy do TSUE. W centrum uwagi znalazła się kwestia, czy jest to zgodne z prawem unijnym – w szczególności z rozporządzeniem (UE) nr 1169/2011 – aby państwo członkowskie mogło zastrzec użycie określonych terminów wyłącznie dla produktów pochodzenia zwierzęcego, nawet jeśli nazwa jest uzupełniona o wyraźne oznaczenia takie jak „roślinne” czy „wegańskie”.
Ogólny zakaz niedopuszczalny
TSUE orzekł, że ogólny, pauschalny zakaz używania terminów mięsnych dla produktów roślinnych narusza prawo unijne, o ile nie istnieją prawnie określone, unijne nazwy. Krajowe prawo, które generalnie zastrzega określone terminy wyłącznie dla produktów mięsnych pochodzenia zwierzęcego, jest niedopuszczalne. Ponadto można przypuszczać, że informacje dostarczone zgodnie z rozporządzeniem zapewniają wystarczającą ochronę konsumentów, orzekli sędziowie z Luksemburga.
Jeśli państwo członkowskie UE nie wprowadziło prawnie określonej nazwy, nie można ich zabronić, aby producent wegańskiej lub wegetariańskiej żywności stosował popularne nazwy, wskazał dalej TSUE.
Użycie unijnego logo ekologicznego
W innym przypadku TSUE także wydał wyrok z dnia 4 października 2024 r. dotyczący użycia unijnego logo ekologicznego (sygn. akt: C-240/23). W tym postępowaniu chodziło o napój, który oprócz składników ekologicznych zawierał również dodane witaminy i sole mineralne. Niemieckie władze zabroniły producentowi stosowania unijnego logo ekologicznego na tym produkcie, ponieważ takie dodatki są dozwolone zgodnie z rozporządzeniem UE 2018/848 tylko wtedy, gdy są one prawnie wymagane. W tym przypadku tak nie było.
Producent sprzeciwił się temu stanowisku. Według niego, występuje nierówne traktowanie w porównaniu do podobnego produktu, który jest importowany z USA. Tło tego jest takie, że USA są uważane za kraj trzeci, którego przepisy dotyczące produkcji i kontroli są uznawane za równoważne z przepisami UE. Oznacza to, że produkty, które spełniają przepisy USA dotyczące ekologicznych lub biologicznych wyrobów, mogą być również sprzedawane w UE.
Niekorzystna sytuacja sprzeczna z zasadami konkurencji
TSUE w dużej mierze podzielił ocenę niemieckiego producenta i uznał, że występuje niekorzystna sytuacja sprzeczna z zasadami konkurencji. Jasno określił, że logo unijne ekologiczne można stosować na importowanej żywności tylko wtedy, gdy w pełni spełnia ona unijne przepisy dotyczące certyfikacji z unijnym logo ekologicznym. Samo uznanie równoważności standardów krajów trzecich nie jest wystarczające. W przeciwnym razie istnieje ryzyko wprowadzenia konsumentów w błąd i zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym.
TSUE jednak ograniczył, że dotyczy to użycia unijnego logo ekologicznego. Jeśli kraj trzeci posiada własną certyfikację dla produktów ekologicznych/biologicznych, to może być ona używana również w UE, o ile nie sprawia wrażenia, że produkt spełnia unijne przepisy.
Wyroki TSUE pokazują, że firmy powinny nadal starannie projektować nazwy swoich produktów i transparentnie informować o składnikach oraz sposobie wytwarzania.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza w ochronie własności intelektualnej i w Prawie konkurencji.
