Bank traci roszczenie o odszkodowanie za przedpłatę po wyroku BGH – Az.: XI ZR 75/23
Jeśli pożyczka zostanie spłacona przedterminowo, banki i kasy oszczędnościowe mogą rościć sobie prawo do odszkodowania za przedpłatę jako rekompensatę za utracone odsetki. Jednak tracą to roszczenie, jeśli klauzula dotycząca obliczania odszkodowania za przedpłatę nie jest „jasno i zrozumiale” sformułowana dla pożyczkobiorcy. Taką decyzję podjął Federalny Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 3 grudnia 2024 r. (Az.: XI ZR 75/23). Wyrok ten otwiera wielu konsumentom możliwość ubiegania się o zwrot już dokonanej płatności od banku.
Gdy pożyczkobiorca spłaca pożyczkę przedterminowo, bank traci odsetki, z którymi mógł planować na podstawie umownie ustalonego wiązania stóp procentowych. W zamian może żądać odszkodowania za przedpłatę. Zgodnie z § 502 ust. 2 BGB bank traci jednak prawo do takiego odszkodowania, jeśli nie poinformuje pożyczkobiorcy w wystarczający sposób o czasie trwania umowy, prawach do wypowiedzenia lub sposobie obliczania odszkodowania za przedpłatę, jak wskazuje kancelaria MTR Legal Rechtsanwälte, specjalizująca się m.in. w prawie bankowym.
Przedwczesna spłata kredytu hipotecznego
Banki i kasy oszczędnościowe popełniają często błędy, które umożliwiają pożyczkobiorcy uniknięcie płacenia odszkodowania za przedpłatę lub żądanie zwrotu już zapłaconego odszkodowania od banku.
W rozpatrywanym przez BGH przypadku chodziło o klauzulę dotyczącą obliczania odszkodowania za przedpłatę, którą można znaleźć w szczególności w umowach pożyczkowych banków spółdzielczych.
Powód w tej sprawie zaciągnął dwa kredyty hipoteczne w banku i spłacił je przedterminowo. Bank domagał się umownie ustalonego odszkodowania za przedpłatę. W punkcie 8 umowy pożyczkowej dotyczącej obliczania odszkodowania za przedpłatę m.in. pisze się, że strata z tytułu pogorszenia się stopy procentowej banku wynika z różnicy między oprocentowaniem kontraktowym a rentownością obligacji hipotecznych z terminem, który odpowiada pozostałemu okresowi spłaty zapożyczonego kredytu.
Pozew o zwrot płatności zakończony sukcesem
Powód zapłacił odszkodowanie za przedpłatę najpierw z zastrzeżeniem i ostatecznie zażądał jego zwrotu od banku. Jego powództwo zakończyło się sukcesem przez OLG Zweibrücken. Sąd Najwyższy stwierdził, że powód ma prawo do zwrotu odszkodowania za przedpłatę, ponieważ informacje podane przez bank w celu obliczenia były niewystarczające, i dlatego stracił on prawo do żądania płatności odszkodowania.
Federalny Trybunał Sprawiedliwości potwierdził tę decyzję w postępowaniu rewizyjnym. BGH wyjaśnił, że w umowie pożyczkowej dotyczącej finansowania nieruchomości konsument musi być jasno i zrozumiale poinformowany o wymaganiach i metodzie obliczania roszczenia banku do odszkodowania za przedpłatę. Te wymagania nie zostały spełnione, a informacje banku na temat metody obliczania były niewystarczające. W związku z tym zgodnie z § 502 ust. 2 nr 2 bank nie ma prawa do odszkodowania za przedpłatę.
BGH: Klauzula dotycząca obliczenia odszkodowania za przedpłatę niewystarczająca
BGH dodatkowo wyjaśnił, że klauzula, która odnosi się do „pozostałego okresu spłaty zbędnego kredytu” w celu obliczenia straty odsetkowej banku, jest niewystarczająca. Bo zgodnie ze stałą wykładnią prawa strata odsetkowa podlega odszkodowaniu tylko za okres prawnie chronionych oczekiwań odsetkowych. Ochronione prawnie oczekiwanie odsetkowe istnieje jednak tylko do uzgodnionego terminu zapadalności roszczenia o zwrot lub do najbliższego możliwego terminu wypowiedzenia lub do momentu wygaśnięcia uzgodnionego ustalenia stopy procentowej. Kredyt hipoteczny można regularnie wypowiedzieć z wymaganym sześciomiesięcznym okresem po upływie dziesięciu lat od wypłaty pełnej sumy kredytu. Konsument rozumie pod „pozostałym okresem spłaty zbędnego kredytu” jednak całość pozostałego okresu kredytu, a nie tylko okres prawnie chronionych oczekiwań odsetkowych.
To prowadzi do tego, że konsument zakłada, że strata odsetkowa jest obliczana według znacznie dłuższego okresu umownego. To oczywiście ma wpływ na wysokość odszkodowania za przedpłatę i może powstrzymać konsumenta przed skorzystaniem z prawa do przedterminowej spłaty kredytu. Dlatego stosowana klauzula jest niewystarczająca, a powód ma prawo do zwrotu dokonanej płatności odszkodowania za przedpłatę, tak stwierdził BGH.
Odzyskanie odszkodowania za przedpłatę
W przypadku kredytów hipotecznych odszkodowanie za przedpłatę szybko osiąga wartość pięciocyfrową. Pionierski wyrok BGH otwiera dla konsumentów możliwość uniknięcia płacenia odszkodowania za przedpłatę lub zażądania zwrotu od banku.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza w kwestii odszkodowania za przedpłatę i innych zagadnieniach prawa bankowego.
Zapraszamy do kontaktu z nami!
