Wprowadzenie
Rozporządzenie dotyczące oświadczeń zdrowotnych (WE) nr 1924/2006 stanowi centralną podstawę prawną w zakresie stosowania oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych na żywności w Unii Europejskiej. Celem tego rozporządzenia jest wzmocnienie ochrony konsumentów i zapewnienie jednolitego stosowania oświadczeń zdrowotnych we wszystkich państwach członkowskich UE. Rozporządzenie dotyczące oświadczeń zdrowotnych reguluje warunki, pod którymi producenci mogą przedstawiać określone twierdzenia o zaletach lub działaniu swoich produktów. Rozróżnia ono pomiędzy oświadczeniami żywieniowymi, jak np. „bogaty w witaminę C”, a oświadczeniami zdrowotnymi, które wykazują związek między spożyciem danego produktu a korzyściami zdrowotnymi. Kluczowym elementem rozporządzenia jest wymaganie, że wszystkie oświadczenia muszą opierać się na solidnych podstawach naukowych, aby zapobiec wprowadzaniu konsumentów w błąd. Dzięki temu konsumenci UE otrzymują wiarygodne i porównywalne informacje.
Zakres regulacji
Zakres regulacji rozporządzenia dotyczącego oświadczeń zdrowotnych obejmuje wszystkie produkty spożywcze, w tym suplementy żywieniowe wprowadzane na rynek UE. Rozporządzenie dotyczy wszystkich oświadczeń wskazujących na związek pomiędzy produktem spożywczym lub jego składnikiem a zdrowiem. Należą do nich na przykład twierdzenia o znaczeniu składników odżywczych, jak witamina C, wapń czy błonnik dla zdrowia. Produkty takie jak zioła, przyprawy czy ekstrakty roślinne, często występujące w suplementach diety, także podlegają regulacjom rozporządzenia. Decydujące jest, by oświadczenia zdrowotne były dozwolone jedynie wtedy, gdy opierają się na ogólnie uznawanych danych naukowych i są zrozumiałe dla przeciętnego konsumenta. Dzięki temu zapewnia się, że oświadczenia na produktach spożywczych są przejrzyste i zrozumiałe, a konsumenci mogą podejmować świadome decyzje dotyczącą swojego zdrowia.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 30.04.2025 – sygn. C-386/23
Trybunał Sprawiedliwości UE wydał 30 kwietnia 2025 roku przełomowy wyrok dotyczący stosowania rozporządzenia o oświadczeniach zdrowotnych dla produktów roślinnych (sygn. C-386/23). Zgodnie z wyrokiem, oświadczenia zdrowotne dotyczące produktów roślinnych są dopuszczalne jedynie w określonych warunkach. Odpowiednie artykuły rozporządzenia określają, jakie oświadczenia i twierdzenia są dopuszczalne na produktach i jak są one prawnie oceniane.
Rozporządzenie o oświadczeniach zdrowotnych (HCVO) obowiązuje w całej Unii Europejskiej od 2007 roku. Jego celem jest ochrona konsumentów przed wprowadzającą w błąd reklamą z rzekomymi działaniami zdrowotnymi środków spożywczych i suplementów diety. Zgodnie z rozporządzeniem producenci mogą składać tylko takie oświadczenia zdrowotne, które zostały zatwierdzone przez Komisję Europejską, informuje Kancelaria Prawna MTR Legal, specjalizująca się m.in. w prawie żywnościowym.
Lista pozytywna dla oświadczeń zdrowotnych
Dopuszczalne oświadczenia zdrowotne są publikowane na tzw. listach pozytywnych. Dla wielu tzw. produktów roślinnych, takich jak zioła, ekstrakty czy komponenty roślinne, które często są stosowane w suplementach diety, sytuacja pozostaje niejasna. Wiele wniosków o zatwierdzenie zostało złożonych, ale duża ich część nie została jeszcze ani zatwierdzona, ani odrzucona przez Komisję Europejską. Znajdują się one w swoistym stanie zawieszenia. Ocena podstawowych substancji, składników i składników odżywczych jest kluczowa dla zatwierdzenia oświadczeń zdrowotnych, ponieważ właściwości składnika odżywczego lub innych substancji muszą być naukowo uzasadnione i regulacyjnie ocenione. Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 30 kwietnia 2025 roku zapewnił więcej jasności.
Sporna w podkladni sprawie była reklama niemieckiego przedsiębiorstwa dla suplementu diety zawierającego ekstrakt z szafranu i melona. Na opakowaniu i w reklamie online złożono obietnice działania takie jak „poprawia nastrój”, „redukuje stres” lub „przyczynia się do odprężenia”. Takie oświadczenia mieszczą się w kategorii oświadczeń zdrowotnych według europejskiego rozporządzenia o oświadczeniach zdrowotnych. Problem polega na tym, że podstawowe substancje nie zostały jeszcze ocenione przez Komisję Europejską, a także nie złożono w terminie odpowiedniego wniosku.
Naruszenie rozporządzenia o oświadczeniach zdrowotnych
Stowarzyszenie konkurencji uznało to za wyraźne naruszenie i złożyło pozew o zaprzestanie praktyk. Ostatecznie sprawa trafiła do Federalnego Trybunału Sprawiedliwości (BGH), który zadaniał Trybunałowi Sprawiedliwości UE pytanie prejudycjalne w sprawie interpretacji rozporządzenia. W ocenie takich przypadków kluczowe znaczenie ma przestrzeganie obowiązujących zasad i przepisów dotyczących oświadczeń zdrowotnych obowiązujących w całej Europie. Dla producentów szczególnie ważne jest posiadanie jasnych wytycznych i pomocy w stosowaniu przepisów.
Trybunał Sprawiedliwości UE przyznał rację obrońcom praw konsumentów i stwierdził, że reklama z oświadczeniami zdrowotnymi była niedozwolona. Oświadczenia zdrowotne dotyczące produktów roślinnych są dozwolone tylko wtedy, gdy zostały już zatwierdzone przez Komisję Europejską i znajdują się na liście pozytywnej lub gdy złożono prawidłowy, terminowy wniosek zgodnie z artykułem 28, a wymagania przepisów przejściowych są spełnione. Te warunki nie były spełnione, stwierdził Trybunał Sprawiedliwości UE.
Uwaga na ogólne twierdzenia
Trybunał Sprawiedliwości UE podkreślił również, że ogólne twierdzenia takie jak „dla lepszego samopoczucia” lub „dobry na nastrój” traktowane są jako oświadczenia zdrowotne w myśl rozporządzenia o oświadczeniach zdrowotnych. Takie twierdzenia są dozwolone tylko wtedy, gdy są bezpośrednio powiązane z już zatwierdzonym określonym oświadczeniem – tzw. wymóg powiązania. Przykładem dopuszczalnego oświadczenia byłoby: „Wapń przyczynia się do utrzymania normalnych kości”, podczas gdy niedopuszczalne oświadczenie brzmiałoby: „Ten produkt leczy choroby kości.”
Fakt, że wiele oświadczeń zdrowotnych dotyczących produktów roślinnych nie zostało jeszcze ocenionych, według Trybunału Sprawiedliwości UE nie zmienia niczego. Nie można dopuścić do tego, aby w okresie przejściowym producenci swobodnie używali oświadczeń zdrowotnych. Wpływ takich twierdzeń na konsumentów może być znaczny, jak pokazują przykłady stwierdzeń takie jak „Błonnik wspiera funkcjonowanie jelit” lub „niskotłuszczowy – dla świadomej diety”. Bezczynność Komisji przy ocenie substancji roślinnych nie może negatywnie odbić się na konsumentach.
Trybunał Sprawiedliwości UE potwierdza surowe wymagania
Wyrokiem tym Trybunał Sprawiedliwości UE potwierdza surowe wymagania wobec reklamy produktów spożywczych i suplementów diety w zakresie oświadczeń zdrowotnych. W ten sposób tworzy pewność prawa w dotychczas niejasnym obszarze twierdzeń dotyczących produktów roślinnych.
Dla całej branży spożywczej i suplementów diety wyrok ten może mieć dalekosiężne konsekwencje, ponieważ wielu producentów reklamuje się obietnicami działania związanymi z roślinnymi składnikami. Decyzja Trybunału Sprawiedliwości UE pokazuje, że może brakować podstawy prawnej dla takich działań. Producenci powinni zbadać swoje oświadczenia reklamowe pod względem ich zgodności z rozporządzeniem o oświadczeniach zdrowotnych. Dopuszczalne są tylko te oświadczenia zdrowotne, które znajdują się na liście pozytywnej lub dla których złożono ważny wniosek przejściowy. Zdrowie konsumentów oraz korzyści, które oferują produkty o udowodnionych pozytywnych właściwościach, są tu kluczowe – zarówno dla konsumentów, jak i producentów.
Naruszenia HCVO mogą prowadzić nie tylko do konfliktów z organami, ale także do upomnień i roszczeń o odszkodowania. Działania reklamowe powinny być zatem analizowane pod kątem ich zgodności z przepisami oraz, jeśli to konieczne, strategie reklamowe powinny być przemyślane na nowo. Jednakże istnieją możliwości dla producentów, by bezpiecznie prawnie reklamować się oświadczeniami zdrowotnymi zgodnie z ramami ustawowymi.
MTR Legal Rechtsanwälte doradzają w zakresie rozporządzenia o oświadczeniach zdrowotnych i innych tematów z zakresu prawa żywnościowego.
Zapraszamy do kontaktu z nami
