Wyrok Federalnego Trybunału Finansowego z dnia 31.07.2024 – Az.: II R 13/22
W przypadku podatku od spadków ważne jest wykorzystanie kwot wolnych od podatku. Skuteczna rezygnacja z dziedziczenia przez ojca wobec swoich rodziców nie skutkuje tym, że jego syn – czyli wnuk spadkodawcy – może w przypadku dziedziczenia ubiegać się o wyższą kwotę wolną przysługującą dziecku. Tak orzekł Federalny Trybunał Finansowy wyrokiem z dnia 31 lipca 2024 r. (Az.: II R 13/22).
W podatku od spadków obowiązują różne kwoty wolne od podatku, w zależności od stopnia pokrewieństwa. Obecnie małżonkowie i zarejestrowani partnerzy życiowi mogą ubiegać się o kwotę wolną w wysokości 500.000 euro, dla dzieci i pasierbów przysługuje kwota wolna w wysokości 400.000 euro, a dla wnuków przewidziana jest kwota wolna w wysokości 200.000 euro, informuje kancelaria prawna MTR Legal Rechtsanwälte, która doradza m.in. w prawie spadkowym i podatkowym.
Zwróć uwagę na kwoty wolne od podatku od spadków
Te kwoty wolne powinny być uwzględnione w planowaniu masy spadkowej, aby zmniejszyć obciążenie podatkowe dla spadkobierców. Należy to również uwzględnić przy sporządzaniu testamentu. Co prawda testamentem można obejść ustawową kolejność dziedziczenia i np. wskazać wnuka jako spadkobiercę. W takim przypadku obowiązuje jednak niższa kwota wolna od podatku od spadków niż w przypadku dziedziczenia przez dziecko.
Nie można tego również obejść rezygnacją z dziedziczenia przez dziecko. Tutaj prawo o podatku od spadków różni się od prawa cywilnego. Rezygnacja z dziedziczenia przez dziecko nie powoduje, że jest ono traktowane jako „zmarłe dziecko” i że jego potomkowie mogą dzięki temu ubiegać się o wyższą kwotę wolną w wysokości 400.000 euro, co pokazuje wyrok Federalnego Trybunału Finansowego (BFH).
Syn spadkodawcy rezygnuje z dziedziczenia
W przedstawionym przypadku dziadek testamentem powołał swojego wnuka do dziedziczenia jednej czwartej spadku. Syn spadkodawcy przedtem zrezygnował z przysługującego mu ustawowego prawa do spadku oraz z prawa do zachowku na mocy notarialnie poświadczonej umowy. Wykluczono przy tym rozszerzenie rezygnacji na dalszych potomków.
Gdy dziadek zmarł, wnuk, jako spadkobierca, zażądał kwoty wolnej od podatku od spadków w wysokości 400.000 euro, czyli kwoty wolnej przysługującej dzieciom. Uzasadnił to cywilnoprawną fikcją uprzedniego zgonu z § 2346 ust. 1 zdanie 2 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jej brzmieniem, ojciec rezygnujący ze spadku powinien być traktowany, jakby nie żył w chwili dziedziczenia. W związku z tym winien być traktowany jako dziecko zmarłego dziecka i móc ubiegać się o wyższą kwotę wolną od podatku od spadków, argumentował wnuk. Jednakże urząd skarbowy nie podzielił tej argumentacji. Przyznał kwotę wolną dla wnuków w wysokości 200.000 euro.
BFH: Obowiązuje kwota wolna dla wnuków
Pozew wnuka przeciwko tej decyzji został odrzucony przez Sąd Finansowy w Dolnej Saksonii, a BFH odrzucił rewizję od wyroku Sądu Finansowego.
W uzasadnieniu BFH podkreślił, że zgodnie z § 16 ust. 1 pkt. 2 Ustawy o podatku od spadków dzieciom i dzieciom zmarłych dzieci przysługuje kwota wolna od podatku w wysokości 400.000 euro. Formułowanie „dzieci zmarłych dzieci” należy rozumieć tak, że dzieci spadkodawcy faktycznie zmarły. Fikcja uprzedniego zgonu z § 2346 ust. 1 zdanie 2 Kodeksu cywilnego nie powoduje, że dziecko rezygnujące z dziedziczenia jest uważane za „zmarłe dziecko” w prawie podatku od spadków. W związku z tym obowiązuje tutaj kwota wolna dla wnuków w wysokości 200.000 euro.
Dalej BFH wyjaśnia, że ustawodawca poprzez przyznanie wyższych kwot wolnych chciał najpierw faworyzować dzieci spadkodawcy, ponieważ w tym przypadku więź rodzinna jest uznawana za najsilniejszą. W przypadku wnuków więź ta nie jest już taka bliska, więc przyznawana jest niższa kwota wolna. Dopiero gdy dzieci spadkodawcy już nie żyją, wnukom może zostać przyznana wyższa kwota wolna od podatku od spadków. Wyższa kwota wolna może więc przysługiwać tylko „osieroconym wnukom”.
Wykorzystaj możliwości planowania
Decyzja pokazuje, że wyższa kwota wolna nie może być po prostu „przekazana” następnemu pokoleniu poprzez rezygnację z dziedziczenia. Prawo spadkowe daje jednak różne możliwości planowania, aby przenieść majątek z optymalizacją podatkową.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza w zakresie podatku od spadków oraz innych zagadnień prawa spadkowego.
Serdecznie zapraszamy do kontaktu z nami!
