Więcej wolności i nowe możliwości w prawie do nazwisk
1 maja 2025 roku w Niemczech weszła w życie kompleksowa reforma prawa do nazwisk. Celem nowych regulacji jest umożliwienie rodzinom, a zwłaszcza małżonkom oraz rodzicom większej swobody i elastyczności w wyborze nazwiska rodzinnego. Jednocześnie tworzone są ramy prawne lepiej reagujące na dzisiejsze realia życia, np. w przypadku rodzin patchworkowych, związków partnerskich albo po rozstaniach.
Prawo do nazwisk jest dla wielu rodzin i par małżeńskich istotnym tematem. Dzięki reformie ustawodawca dostosował i zliberalizował prawo do nazwisk do realnych warunków. Nowości te dotyczą nie tylko obywateli z niemieckim paszportem, ale wszystkich osób, które mają miejsce zwykłego pobytu w Niemczech, jak informuje kancelaria gospodarcza MTR Legal, która m.in. doradza w prawie rodzinnym.
Podwójne nazwiska dla obu małżonków są możliwe
Jedną z najważniejszych nowości jest wybór nazwiska podczas zawierania małżeństwa. W przyszłości oboje małżonkowie będą mogli posługiwać się wspólnym podwójnym nazwiskiem jako nazwiskiem rodzinnym. Dotychczas tylko jeden z dwóch mógł połączyć swoje nazwisko rodowe z nazwiskiem partnera, tworząc podwójne nazwisko. Drugi małżonek musiał zdecydować się na jedno nazwisko rodzinne. Dzięki reformie ta nierówność zostaje zlikwidowana, a możliwości indywidualnych decyzji są większe. Podwójne nazwisko może być pisane z łącznikiem lub bez.
Partnerzy mają również nadal możliwość zachowania własnych nazwisk lub przyjęcia wspólnego, jednolitego nazwiska. Reformy rozszerzają zatem opcje bez likwidacji dotychczasowych możliwości.
Nawet w już istniejących małżeństwach można później zmienić nazwisko małżeńskie.
Nadawanie nazwiska dzieciom
Reforma przynosi również wyraźne zmiany w nadawaniu nazwisk dzieciom. W przyszłości rodzice będą mogli nadać swoim dzieciom podwójne nazwisko złożone z nazwisk rodowych obojga rodziców – niezależnie od tego, czy są małżeństwem. Warunkiem jest, że z każdego nazwiska rodzicielskiego wybrany zostanie tylko jeden składnik. Dziecko może więc nazywać się na przykład Maier-Müller lub Müller-Maier, jeśli rodzice mają odpowiednie nazwiska. Dzieci mogą także nosić podwójne nazwisko, nawet jeśli rodzice tego nie robią.
Decyzja dotycząca kolejności nazwisk należy do rodziców, przy czym nowe prawo wyraźnie pozostawia otwartość, które nazwisko będzie podane jako pierwsze.
Brak możliwości łańcuchowych nazwisk
Pomimo rozszerzonych możliwości wyboru pozostaje ważne ograniczenie: tworzenie tak zwanych łańcuchów nazwisk z więcej niż dwóch składników jest nadal zabronione. Dotyczy to zarówno małżonków, jak i dzieci. Osoby, które noszą już podwójne nazwisko i zawierają małżeństwo, nie mogą wnieść obu dotychczasowych składników nazwiska do nowego podwójnego nazwiska małżeńskiego. Musi zostać wybrany jeden z dwóch składników. Dla dzieci obowiązuje zasada, że z każdego nazwiska rodzicielskiego można użyć tylko jednego składnika. Nowe prawo do nazwisk pozostaje zatem przy maksymalnie dwóch nazwiskach.
Nowe przepisy dotyczą również nadawania nazwisk w związkach nieformalnych. Choć pary nieformalne po reformie także nie mogą nosić wspólnego nazwiska rodzinnego, to jednak mogą nadać swoim dzieciom podwójne nazwisko złożone z dwóch nazwisk rodzicielskich.
Zmiana nazwiska po rozstaniu i rozwodzie
Kolejny ważny element reformy dotyczy dzieci z rozwiedzionych małżeństw lub rozdzielonych związków partnerskich. Jeśli rodzic opiekujący się dzieckiem po rozstaniu przyjmuje z powrotem swoje nazwisko rodowe, dziecko będzie mogło zmienić swoje nazwisko. Zmiana ta nie może jednak nastąpić wbrew woli dziecka. W przypadku niepełnoletnich dzieci, oboje rodziców muszą wyrazić zgodę, o ile posiadają wspólną władzę rodzicielską. Tylko w uzasadnionych wyjątkowych przypadkach, gdy np. jeden z rodziców odmawia zgody, a jest to sprzeczne z dobrem dziecka, może zostać podjęta decyzja sądowa.
Również pasierbowie, którzy po ślubie przyjęli nazwisko małżonka, mogą po rozwodzie powrócić do swojego pierwotnego nazwiska.
Międzynarodowe prawo do nazwisk
Nazwy są obecnie określane nie na podstawie obywatelstwa, lecz zgodnie z prawem państwa, w którym osoba ma miejsce zwykłego pobytu. Dla obywateli Niemiec, którzy mają miejsce zwykłego pobytu za granicą i zawierają małżeństwo po 30 kwietnia 2025 roku, obowiązuje prawo do nazwisk kraju, w którym przebywają. Dotyczy to również dzieci, które urodzą się od 1 maja 2025 roku. Za pomocą odpowiedniego oświadczenia można wybrać również niemieckie prawo do nazwisk.
Za zmiany nazw odpowiedzialne są urzędy stanu cywilnego. Przy zmianie nazwiska muszą być również zmienione dokumenty takie jak dowód osobisty, prawo jazdy, itp.
MTR Legal doradza w zakresie prawa do nazwisk i innych tematów prawa rodzinnego.
Zapraszamy do kontaktu z nami!
