Motivering van het LG Karlsruhe: Toelaatbaarheid van meldingen over ongelezen Facebook-berichten
De Landgericht Karlsruhe heeft op 24 januari 2022 (zaaknr.: 13 O 32/2 KfH O) een belangrijke verduidelijking gegeven over de privacyrechtelijke en mededingingsrechtelijke toelaatbaarheid van notificatiefuncties op sociale netwerken. Centraal in de procedure stond de vraag of het platform Facebook zijn gebruikers opvallende meldingen mag tonen over ongelezen berichten.
Achtergrond van het geschil
Onderwerp van de rechtszaak was de praktijk van het platform om aangemelde leden in het bovenste deel van de gebruikersinterface duidelijk zichtbare meldingen te tonen zoals “1 ongelezen bericht”. Een belangenvereniging op het gebied van concurrentie beschouwde dit als een ontoelaatbare, misleidende en aan de belangen van consumenten tegengestelde gedraging volgens de wet tegen oneerlijke concurrentie (UWG) en volgens privacyrechtelijke beginselen.
Juridische overwegingen van de rechtbank
De rechtbank bekeek de melding kritisch en onderzocht uitgebreid of deze in overeenstemming was met het geldende recht. Daarbij ging het met name om de mogelijke misleiding van gebruikers en om mogelijke schendingen van privacy- en zorgvuldigheidsplichten van ondernemingen.
Geen misleiding van de gebruikers
De rechtbank wees een mededingingsrechtelijke misleiding af. Doorslaggevend was dat de melding over “ongelezen nieuws” aansluit bij het objectieve verwachtingspatroon, en daardoor bij de gemiddelde gebruiker geen verkeerde indruk wekt. De melding geeft immers enkel weer dat er nog niet gelezen inhoud beschikbaar is – ongeacht de inhoudelijke of persoonlijke relevantie daarvan.
Onderscheiding van agressieve handelspraktijken
Verder werd onderzocht of de vormgeving en plaatsing van de meldingen als overdreven opdringerig of hinderlijk zouden kunnen worden gezien. De rechtbank verduidelijkte echter dat de melding op zich geen psychische druk of oneigenlijke beïnvloeding veroorzaakt. Volgens de toelichting van de rechtbank zijn gebruikers voldoende vertrouwd met de dynamiek van sociale netwerken en kunnen zij reclame-uitingen zoals deze doorgaans op juiste wijze plaatsen. Volgens het Landgericht valt de melding daarom niet onder ontoelaatbare overlast.
Privacyrechtelijke aspecten
In het kader van privacygerelateerde belangen behandelde de rechtbank ten slotte de vraag of het gebruik van dergelijke meldingen kan worden gezien als een verwerking van gegevens die verder gaat dan het gebruiksdoel. De rechtbank benadrukte dat er in dit geval geen aanvullende verzameling of gebruik van persoonsgegevens plaatsvindt; het betreft uitsluitend een weergave die gebaseerd is op reeds aanwezige gebruiksgegevens binnen het platform.
Betekenis van de uitspraak voor aanbieders van digitale diensten
De recente uitspraak van het Landgericht Karlsruhe maakt duidelijk dat meldingsfuncties in onlinediensten, zolang ze transparant zijn vormgegeven en de boodschap voor de ontvangers makkelijk te begrijpen is, in de regel geen inbreuk vormen op het mededingingsrecht of privacyregels. Aanbieders wordt daarmee een zekere mate van vrijheid geboden bij het inrichten van de gebruikersinterface. De individuele beoordeling blijft echter altijd afhankelijk van het concrete geval, met name van de formulering, presentatie en frequentie van dergelijke meldingen, evenals van de verwachtingen van de respectievelijke gebruikersgroep.
Plaatsbepaling en vooruitblik
Het vonnis vormt een belangrijke leidraad voor de ontwikkeling en implementatie van interactie- en notificatiemechanismen in sociale media en vergelijkbare digitale diensten. De uiteindelijke duidelijkheid over de vraag of en in hoeverre bepaalde ontwerpkenmerken mededingings- of privacyrechtelijk relevant kunnen zijn, blijft echter voorbehouden aan de verdere rechtspraak en de specifieke omstandigheden van het geval. Bedrijven dienen daarom de jurisprudentie nauwgezet te blijven volgen en regelmatig te toetsen of hun functies in overeenstemming zijn met de geldende regels.
Opmerking over lopende ontwikkelingen
Houd er rekening mee dat deze juridische beoordeling is gebaseerd op de feitelijke en juridische situatie op het moment van de uitspraak. Wijzigingen in wetgeving evenals verdere uitspraken van hogere rechters kunnen toekomstige beoordelingen beïnvloeden. De verdere ontwikkelingen in wetgeving en rechtspraak moeten dus worden afgewacht.
Voor ondernemingen, digitale platforms en betrokken marktdeelnemers kan een duidelijke juridische beoordeling van dergelijke meldingen en notificatiepraktijken van groot belang zijn. Bij vragen over toelaatbare communicatiemechanismen op platforms, kwesties rond privacywetgeving of eerlijk concurrentierecht staan de Rechtsanwälte van MTR Legal graag ter beschikking voor een individuele beoordeling en evaluatie van de betreffende situatie.
