Aanmaning in verband met illegaal streamen: Juridische achtergrond en handelingsmogelijkheden
Met het voortdurend groeiende gebruik van streamingdiensten op internet is ook het aantal aanmaningen toegenomen die wegens vermeende of daadwerkelijke inbreuken op het auteursrecht worden uitgesproken. Vooral het streamen van auteursrechtelijk beschermde inhoud via niet-gelicentieerde platforms staat daarbij in het bijzonder in de belangstelling van rechthebbenden en hun vertegenwoordigers. Een aanmaning is daarbij een belangrijk instrument ter bescherming van intellectueel eigendom en kan verstrekkende juridische gevolgen hebben.
Grondslagen: Auteursrecht en streaming
De Auteurswet (UrhG) beschermt creatieve prestaties zoals muziek, films of series tegen ongeoorloofd gebruik. Het gebruik van legale streamingdiensten, die de benodigde licenties hebben, is toegestaan, maar het kijken naar inhoud op illegale platforms kan juridische onzekerheden met zich meebrengen. Hierbij is bepalend dat het enkel bekijken van een stream juridisch verschilt van het downloaden (filesharing). Bij klassiek filesharing wordt een bestand permanent en doorgaans ook aan andere gebruikers beschikbaar gesteld, terwijl bij streaming meestal tijdelijke kopieën in het werkgeheugen van het apparaat blijven staan. Toch kan ook streaming potentieel een auteursrechtinbreuk opleveren wanneer een werk zonder goedkeuring van de rechthebbende openbaar wordt gemaakt.
Aanmaning: Inhoud en doelstelling
Inhoud van een aanmaning
Een aanmaning heeft in de regel als doel om een buitengerechtelijke regeling te bereiken en verdere inbreuken te voorkomen. De ontvanger wordt geïnformeerd over een vermeende inbreuk op het auteursrecht en verzocht een onthoudingsverklaring af te geven en een schadevergoeding en/of kostenvergoeding (meestal advocaatkosten) te betalen.
Aanmaningen in de streamingcontext bevatten doorgaans informatie over
- de beweerde auteursrechtinbreuk,
- de onderliggende werken,
- het geschonden exploitatierecht,
- een termijn voor het afgeven van een ondertekende onthoudingsverklaring met boetebeding,
- een vordering tot kostenterugbetaling.
Doelstelling van de rechthebbenden
Voor rechthebbenden staat het op het spoor komen en bestrijden van onrechtmatig gebruik van hun werken centraal, waaronder afschrikking en preventie. Identificatie van vermeende overtreders vindt doorgaans plaats via IP-adressen, die door platformbeheerders of op basis van gerechtelijke bevelen kunnen worden verkregen.
Juridische situatie en actuele ontwikkelingen
Grenzen van aansprakelijkheid bij streaming
De rechtspraak over de aansprakelijkheid van particuliere gebruikers voor illegaal streamen is complex en wordt controvers besproken. In het verleden was de heersende opvatting dat de handelingen van vermenigvuldiging bij puur streamen (cache-opslag) niet duidelijk als in strijd met het auteursrecht konden worden gezien (§ 44a UrhG – tijdelijke reproducties). Inmiddels zijn er echter meer genuanceerde benaderingen, met name vanwege rechterlijke uitspraken van het Europees Hof van Justitie (HvJ-EU, arrest van 26-04-2017, C-527/15). Het bewust streamen van overduidelijk onrechtmatig aangeboden content kan daarmee een auteursrechtinbreuk vormen en dus aanleiding zijn voor een aanmaning.
Vereisten voor ‘overduidelijke onrechtmatigheid’
Beslissend voor aansprakelijkheid is of de onrechtmatigheid van de bron voor een gemiddelde gebruiker herkenbaar is. Ontbreken een imprint, licentiegegevens of wijzen andere kenmerken op een onrechtmatig aanbod, dan kan dat tot de aanname van bewuste handelingen leiden. Bij onzekerheden en twijfel is het raadzaam om zich inhoudelijk en technisch breed te informeren.
Opsporingsprocedures en gegevensbescherming
De identificatie van individuele gebruikers, met name op basis van IP-adressen, is verbonden aan strenge eisen inzake gegevensbescherming. De rechter moet in elk individueel geval afwegen of een recht op afgifte jegens internetproviders bestaat. Procedures rondom het achterhalen van IP-adressen en de toelaatbaarheid daarvan volgens de AVG worden nog steeds door de rechter getoetst; het beginsel van onschuldpresumptie geldt.
Gevolgen van een aanmaning bij illegaal streamen
Wanneer een aanmaning wegens vermeend illegaal streamen wordt ontvangen, bevinden ontvangers zich vaak in een spanningsveld tussen hoge betalingsverplichtingen en de eigen verantwoordelijkheid. Veelal wordt gevraagd om:
- het afgeven van een onthoudingsverklaring met boetebeding,
- vergoeding van kosten van rechtsvervolging volgens §§ 97a ev. UrhG,
- (onder bepaalde omstandigheden) schadevergoeding wegens misgelopen licentievergoedingen.
Het onvoorwaardelijk erkennen van de vorderingen kan verregaande consequenties hebben, omdat een onthoudingsverklaring jarenlang bindend is.
Praktische tips voor het omgaan met aanmaningen
Aanmaningen zijn juridisch relevante documenten die nooit genegeerd mogen worden. Het is aan te raden om de feitelijke en juridische situatie goed te onderzoeken – ook met het oog op het individuele geval en eventuele bijzonderheden in de zaak. Let met name op termijnen en beoordeel een eventuele boeteclausule op reikwijdte en redelijkheid. Of er daadwerkelijk sprake is van een auteursrechtinbreuk, vereist doorgaans een grondige toetsing van alle omstandigheden.
Vooruitblik en wetgevingsontwikkeling
Het thema illegaal streamen blijft in ontwikkeling, met name gezien de technologische vooruitgang en wijzigingen in het auteursrechts- en privacyrecht. Wetgever en rechter proberen een eerlijk evenwicht te vinden tussen de belangen van rechthebbenden en het algemeen belang. Lopende procedures kunnen nieuwe maatstaven opleveren waarvan de impact altijd in het licht van het concrete geval moet worden beoordeeld.
Let op de juridische situatie
De hier beschreven feiten weerspiegelen de stand van wetgeving en rechtspraak op het moment van opstellen. Verschillende rechtbanken komen in individuele gevallen tot afwijkende uitkomsten; er is dus sprake van een hoge mate van afhankelijkheid van het concrete geval.
Contact opnemen bij juridische vragen
Mocht er onduidelijkheid of verdere opheldering nodig zijn over aanmaningen wegens vermeend illegaal streamen of andere hier behandelde rechtsvragen, dan staan de Rechtsanwälte van MTR Legal als aanspreekpunt ter beschikking. Het landelijk werkzame kantoor behandelt complexe zaken op dit en aanverwante rechtsgebieden en kan vragen bespreekbaar maken binnen een individueel kader.
