Forumkeuze zonder verdere buitenlandse connectie
Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft op 8 februari 2024 geoordeeld dat twee contractpartijen, die in dezelfde lidstaat van de Europese Unie zijn gevestigd, contractueel de bevoegdheid van een rechtbank van een andere EU-lidstaat kunnen afspreken, zelfs als het contract verder geen enkel verband met die andere lidstaat heeft (Zaak: C-566/22).
De keuze van het forum kan bij grensoverschrijdende handelsrelaties van groot belang zijn, aangezien deze in geval van een rechtsgeschil tussen de contractpartijen aanzienlijke invloed op de uitkomst van de procedure kan hebben. Als handelspartners contractueel het forum afspreken, moet ervoor worden gezorgd dat de afspraak op juridisch stevige grond staat, aldus het advocatenkantoor MTR Legal Rechtsanwälte, die hun nationale en internationale cliënten adviseert in handelsrecht en ook in procesvoering.
Partijen gevestigd in Slowakije
Ongebruikelijk in de zaak voor het Hof van Justitie was dat de contractpartijen gevestigd zijn in Slowakije, maar contractueel een forumkeuze ten gunste van rechtbanken in Tsjechië hebben gemaakt. Behalve deze afspraak was er geen verband met het buurland.
De partijen hadden in de jaren 2016 en 2017 twee leningsovereenkomsten gesloten, waarbij de geldgever zijn vorderingen later heeft overgedragen aan een vennootschap die eveneens in Slowakije is gevestigd. De overdracht veranderde niets aan de gemaakte forumkeuze.
Toen de lenennemer de lening niet kon terugbetalen, diende de vennootschap een vordering in voor betaling van de achterstallige termijnen bij het Hooggerechtshof van Tsjechië. Deze was volgens de forumkeuze bevoegd om voor dit geschil een bevoegde Tsjechische rechtbank aan te wijzen. De vennootschap beriep zich daarbij op Art. 25 van de Brussel I-bis-Verdordening.
Tsjechische rechtbanken moeten beslissen
De regeling bepaalt dat bij een forumkeuze onafhankelijk van de woonplaats de rechtbanken van de gekozen lidstaat bevoegd zijn om over de geschillen te beslissen. Dat geldt echter niet als de getroffen afspraak volgens het recht van de lidstaat materieel ongeldig is.
Het Hooggerechtshof van Tsjechië had twijfels of deze regeling ook van toepassing is als de contractpartijen gevestigd zijn in dezelfde EU-lidstaat en de enige internationale link de gemaakte forumkeuze is, waarbij Tsjechische rechtbanken moeten beslissen over een geschil. Daarom schakelde de rechtbank het Hof van Justitie in.
Het Hof van Justitie bevestigde de bevoegdheid van Tsjechische rechtbanken. Het stelde eerst vast dat de bewoordingen van Art. 25 van de Brussel I-bis-Verdordening zich niet verzetten tegen een forumkeuze waarbij partijen die in dezelfde lidstaat woonachtig zijn de bevoegdheid geven aan de rechtbanken van een andere lidstaat. Maar er moet niet alleen naar de bewoordingen worden gekeken, maar ook altijd naar de samenhang waarin de regel staat, evenals naar het doel en de strekking ervan. Art. 25 vereist volgens vaste rechtspraak altijd een buitenlandse link. Hoe deze link er precies uitziet, is niet nader gedefinieerd. De Verordening Nr. 1215/2012 gebruikt in haar overwegingen wel de termen “civiele zaken met een grensoverschrijdende link” en “grensoverschrijdende geschillen”. Maar zij bevat geen definitie van buitenlandse link, waarop de toepasbaarheid van de regeling berust, aldus het Hof.
Buitenlandse link door forumkeuze
In het onderhavige geval was er sprake van een grensoverschrijdende zaak omdat de partijen hadden afgesproken dat de rechtbanken van een andere EU-lidstaat bij geschillen bevoegd zouden zijn, aldus het Hof. Dit toont de grensoverschrijdende link van het oorspronkelijke geschil. Bovendien moet vanuit het oogpunt van de contractvrijheid van de partijen en de rechtszekerheid worden uitgegaan van een geldige forumkeuze.
Dit wordt ook niet belemmerd door Art. 1 lid 2 van het Verdrag van Den Haag van 30 juni 2005 over forumkeuzes, volgens hetwelk een situatie niet internationaal is als de partijen in dezelfde lidstaat gevestigd zijn. Want de EU-wetgever heeft er bewust voor gekozen een dergelijke regeling niet op te nemen in de Verordening. Aldus moet de rechtszekerheid bij grensoverschrijdende geschillen worden gewaarborgd en verder ontwikkeld, aldus het Hof tot slot.
Met deze beslissing heeft het Hof ook nieuwe mogelijkheden voor contractvorming geopend waarvan handelspartners kunnen profiteren.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseert in contractenrecht en vragen van procesvoering.
Neem gerust contact met ons op!
