Geen verplichting tot toezicht op de gerechtelijke betekening van de dagvaarding na tijdige indiening en betaling van het voorschot
Het Landgericht Frankfurt am Main heeft met uitspraak van 16 november 2021 (Az.: 2-13 S 202/21) een belangrijke vraag besloten over de reikwijdte van procesrechtelijke zorgplichten van eisers in civiele procedures. Concreet ging het om de vraag of, na correcte en tijdige indiening van de dagvaarding en tijdige betaling van het griffierecht, een partij verplicht is om toezicht te houden op de betekening van de dagvaarding door de rechtbank en op eventuele vertragingen te wijzen.
MTR Legal Rechtsanwalt legt hieronder het vonnis, de achtergronden en rechtsgevolgen uit. De toelichting gebeurt met inachtneming van recente procesrechtelijke ontwikkelingen en biedt een verdiept inzicht in risico’s en verantwoordelijkheden bij het instellen van een vordering.
Achtergrond van de zaak
Tijdlijn en juridische gang van zaken
Het onderwerp van de procedure was de vraag wie verantwoordelijk is voor eventuele vertragingen bij het betekenen van de dagvaarding nadat de dagvaarding is ingediend en het griffierecht is voldaan. De eisende partij had zowel de dagvaarding correct bij de bevoegde rechtbank ingediend als het vereiste voorschot tijdig betaald. De rechtbank verzuimde echter om de dagvaarding binnen de gestelde termijn aan de wederpartij te betekenen. Daardoor rees de vraag of de vordering desondanks rechtsgeldig was ingesteld en of de eiser verplicht was controle uit te oefenen op het verloop bij de rechtbank en zo nodig aan te dringen op spoedige betekening.
Twistpunt: verantwoordelijkheid bij te late betekening
De gedaagde partij stelde dat het niet tijdig betekenen van de dagvaarding aan de eiser te wijten was, omdat deze geen initiatief richting de rechtbank had genomen om mogelijke verzendvertragingen te voorkomen. Daaruit maakte zij op dat de eiser zijn vordering niet op de juiste wijze effectief had ingesteld. Volgens de rechtspraak is dit vooral van belang bij termingebonden vorderingen, omdat een te late betekening kan leiden tot niet-ontvankelijkheid.
Overwegingen van het Landgericht Frankfurt am Main
Principiële beslissing over procesrechtelijke verplichtingen
Het Landgericht Frankfurt am Main bevestigde met zijn uitspraak een fundamenteel principe: de procesrechtelijke medewerkingsplicht van de eiser eindigt in beginsel na het indienen van de volledige dagvaarding en tijdige betaling van het voorschot griffierecht. De partij hoeft er niet voor te zorgen dat de betekening van de dagvaarding door de rechtbank binnen de wettelijke termijn plaatsvindt. Evenmin is zij verplicht achteraf het handelen van de rechtbank te controleren of zich te verhouden tot – door de rechtbank te veroorzaken – vertragingen of te interveniëren.
Relevantie van het veroorzakerprincipe
De rechtbank baseerde haar standpunt op het zogenaamde veroorzakerprincipe: volgens de bepalingen van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering hoeft de eiser alleen de voorwaarden te scheppen waardoor de rechtbank de betekening kan verrichten (§§ 253, 271 Abs. 1 ZPO). Met ontvangst van de dagvaarding en betaling van het voorschot is aan deze verplichting voldaan. Verzuimen aan de zijde van de rechtbank – waarvoor de partij geen aanwijzingen of vermoedens van vertraging had – mogen de eiser niet worden aangerekend. Alleen als de eisende partij concrete aanwijzingen heeft dat eigen medewerking of navraag nodig zou zijn, kan een handelingsplicht ontstaan.
Geen algemene controleplicht vanaf aanbrengen dagvaarding
De rechtbank stelde dat het een te grote eis zou zijn als van partijen werd verwacht dat zij actief toezicht houden op de procedurele voortgang bij de rechtbank – met name wanneer de procedure correct is ingezet. Integendeel, het toezicht op tijdige betekening behoort tot de taken van de rechtbank. Het volstaat wanneer de partij in de reguliere procesgang haar medewerkingsplicht tijdig en volledig nakomt.
Plaatsing en belang voor de praktijk
Geen sanctie bij het achterwege laten van nacontrole
De uitspraak geeft duidelijk aan dat de eisende partij, door geen nacontrole te verrichten, niet het risico op termijnverlies draagt zolang er geen bijzondere aanleiding is voor wantrouwen of navraag. Het standpunt dat een eiser zonder herkenbare onregelmatigheden verplicht is de status van de betekening te bewaken, werd door de rechtbank verworpen. Alleen indien in een concreet geval duidelijke en voor de partij herkenbare aanwijzingen voor mogelijke vertraging bij de betekening bestaan, kan alsnog een medewerkingsplicht ontstaan.
Rechtsstatelijke procedurele waarborgen versterkt
Met deze verduidelijking wordt de betrouwbaarheid van het staatsrechtelijk beschermingssysteem versterkt: partijen moeten erop kunnen vertrouwen dat de rechtbank na het starten van de procedure de verdere stappen in het kader van haar wettelijke taak zorgvuldig uitvoert. De procedurele eerlijkheid wordt gewaarborgd doordat foutieve of vertraagde betekeningen uitsluitend aan de gang van zaken bij de rechtbank toe te rekenen zijn.
Afgrenzing van uitzonderingsgevallen
Er moet echter worden opgemerkt dat deze principes hun grenzen vinden wanneer een partij bekend wordt met omstandigheden die wijzen op een gebrek in het handelen van de rechtbank, of in uitzonderlijke gevallen waarin de partij expliciet wordt gewezen op bijzondere termijnen of dreigende procedurele belemmeringen. Een algemene, preventieve controleplicht bestaat volgens deze uitspraak echter uitdrukkelijk niet.
Slotopmerking
De uitspraak van het Landgericht Frankfurt am Main is een belangrijk signaal voor de verdeling van procesrechtelijke taken tussen partijen en de rechtbank bij betekeningskwesties. Voor ondernemingen, investeerders en vermogende particulieren die regelmatig met complexe civiele procedures te maken hebben, betekent dit meer rechtszekerheid en planningsduidelijkheid bij toegang tot de rechter.
Mocht u zich vragen stellen over het onderwerp betekening, het instellen van een vordering in binnen- of buitenland, of over procesrechtelijke verplichtingen in civiele procedures, dan kunnen een persoonlijk advies en verdere voorlichting door ervaren Rechtsanwalt voordelig zijn. MTR Legal Rechtsanwalt staat u hiervoor graag ter beschikking.
