OLG Keulen bevestigt schadeplicht voor commerciële fotogebruik vanuit het interieur van de Keulse Dom
Het Oberlandesgericht Keulen heeft met arrest van 2 juni 2025 (zaaknr. 6 U 6/24) een belangrijke uitspraak gedaan op het gebied van het commerciële beeldlicentierecht. Centraal in de procedure stond het ongeoorloofd gebruik en de commerciële exploitatie van foto’s vanuit het interieur van de Keulse Dom door een fotoagentschap. De Domgemeente, als beheerder, vorderde via een rechtszaak schadevergoeding vanwege de onbevoegde publicatie en verspreiding van deze opnames in het kader van commercieel beeldgebruik (persbericht van het OLG Keulen, gepubliceerd op urteile.news, stand: 03.06.2025).
Uitoefeningsrecht en huisrecht in de context van fotografie
De Keulse Dom is eigendom van de Hohe Domkirche zu Köln en wordt beschouwd als een belangrijk nationaal en religieus cultureel monument. Als rechthebbende oefent de Domgemeente het huisrecht uit, dat haar eveneens het recht geeft te bepalen over het maken en exploiteren van foto’s vanuit het interieur. Dit huisrecht betreft niet alleen de toegang, maar nadrukkelijk ook de toestemming voor het maken en exploiteren van foto’s, met name voor commerciële doeleinden.
Fotograferen in de Keulse Dom – rechten en beperkingen
Bezoekers mogen in principe voor privédoeleinden foto’s maken, maar het gebruik voor commerciële doeleinden is alleen toegestaan met de uitdrukkelijke toestemming van de beheerder. Dit geldt in het bijzonder voor fotoagentschappen en uitgevers die beeldmateriaal commercieel verspreiden. In deze zaak had het fotoagentschap foto’s uit het interieur, waarvoor geen uitdrukkelijke toestemming was verkregen, aan derden in licentie gegeven en openbaar beschikbaar gesteld. Het OLG stelde vast dat reeds het maken van foto’s voor commerciële doeleinden zonder toestemming een schending van het huisrecht vormt, en dat bij daaropvolgende exploitatie sprake is van onrechtmatig gebruik.
Commerciële exploitatie, auteursrechten en schadevergoeding
Juridische grondslagen voor schadevergoeding
De Domgemeente baseerde zich in haar rechtszaak onder andere op het recht op staking en het vorderen van schadevergoeding. Als motivering werd aangevoerd dat het huisrecht niet alleen de toegang tot de kerkruimte omvat, maar ook het economisch gebruik daarvan. Het OLG Keulen volgde deze juridische opvatting en stelde duidelijk dat een overtreding van dergelijke gebruiksbeperkingen recht geeft op schadevergoeding, die wordt vastgesteld volgens een licentie-analogie. Hierbij wordt uitgegaan van het fictieve licentiebedrag dat betaald had moeten worden voor een rechtmatig gebruik van de beelden.
Verband met eigendoms- en auteursrechten
Hoewel foto’s vaak onder de bescherming van het auteursrecht vallen, was in dit geval de doorslaggevende rechtsgrondslag het huisrecht van de eigenaar van de kerkruimte. Op basis van het eigendomsrecht kan de beheerder, onafhankelijk van eventuele auteursrechten op het fotomateriaal, bepalen of en hoe beelden vanuit het interieur van het bouwwerk voor commerciële doeleinden worden gebruikt. Deze beoordeling is in het bijzonder relevant voor fotoagentschappen, persvertegenwoordigers en commerciële fotografen.
Belang en gevolgen van de OLG-uitspraak
Signaalwerking voor de exploitatie van beeldmateriaal uit beschermde interieurs
De uitspraak van het OLG Keulen maakt de juridische beperkingen duidelijk voor commercieel gebruik van foto’s die zijn genomen in publiek toegankelijke, maar privaatrechtelijk beheerde interieurs. Niet het auteursrecht zelf, maar vooral het uit het huisrecht voortvloeiende gebruiksrecht van de eigenaar staat centraal. Ook publiek bekende bouwwerken zoals de Keulse Dom vallen hieronder, zolang de opnames niet van buiten het gebouw, en daarmee uit de openbare ruimte, worden gemaakt.
Onderschied tussen privégebruik en commercieel gebruik
Een centraal argument van het OLG was het duidelijke onderscheid tussen privégebruik van foto’s voor herinneringsdoeleinden en het doelgericht economisch exploiteren ervan. Zeker in de sector van commerciële fotoagentschappen kan het ontbreken van toestemming van de huisrechthouder tot aanzienlijke aansprakelijkheidsrisico’s leiden, tot aan claims ter hoogte van marktconforme licentievergoedingen en vorderingen tot staking toe.
Praktische aanwijzingen naar aanleiding van de actuele situatie
De uitgangspunten van het vonnis maken duidelijk dat commerciële partijen die beeldmateriaal uit het interieur van kerken, musea of andere voor het publiek toegankelijke maar privaatrechtelijk beheerde interieurs willen gebruiken, vooraf goed de toepasselijke gebruiksvoorwaarden moeten controleren. Alleen een beroep op publieke toegankelijkheid is niet voldoende als een vergunningplichtig huisrecht in de weg staat.
Voor ondernemingen, persvertegenwoordigers en beeldleveranciers kunnen hierdoor aanzienlijke juridische consequenties ontstaan bij overtreding van bestaande gebruiksregels. Bij onduidelijkheden of vragen over de commerciële exploitatie van foto’s uit beschermde interieurs of vergelijkbare situaties staan de advocaten van MTR Legal Rechtsanwalt graag als contactpersoon tot uw beschikking.
