Trong bối cảnh số hóa ngày càng tiến triển của các hoạt động kinh tế, những người hoạt động trên mạng xã hội ngày càng lọt vào tầm ngắm của cơ quan tài chính. Ở Nordrhein-Westfalen, các cơ quan chức năng đã phản ứng với xu hướng này và tiến hành điều tra nhắm vào những người có thu nhập qua các nền tảng như Instagram, TikTok hoặc YouTube. Đặc biệt, những trường hợp không kê khai đầy đủ các khoản thu nhập chịu thuế đang là trọng tâm điều tra. Các cơ quan có thẩm quyền ước tính mức thiệt hại về thuế lên tới hàng trăm triệu euro. Để đối phó với những thách thức mới trong không gian kỹ thuật số, một đơn vị chuyên trách đã được thành lập trong cơ quan đấu tranh chống tội phạm tài chính của tiểu bang.
Thành lập đội ngũ Influencer tại LBF NRW
Cơ quan đấu tranh chống tội phạm tài chính của tiểu bang (LBF NRW) được thành lập năm 2025 là một cơ cấu độc lập trong hệ thống quản lý tài chính của Nordrhein-Westfalen. Thông qua việc tập trung trách nhiệm đối với các tội phạm tài chính phức tạp, cơ quan này sẽ làm rõ, trong đó có các tội phạm về thuế liên quan tới mô hình kinh doanh số. Để phục vụ mục đích này, một đội điều tra riêng đã được thành lập, chuyên xử lý các influencer, streamer và các đối tượng hoạt động mạng xã hội có mục đích thương mại.
Quá trình điều tra dựa trên hàng nghìn bộ dữ liệu từ nguồn thông tin công khai. Trọng tâm là các kênh mạng xã hội được sử dụng cho mục đích thương mại, nơi có nghi ngờ thu nhập từ quảng cáo, tiếp thị liên kết, đặt sản phẩm hoặc tài trợ. Không chỉ các khoản thanh toán bằng tiền mặt được xem xét, mà còn những lợi ích vật chất như hiện vật, chuyến du lịch hoặc lời mời tham dự sự kiện.
Khi nào hoạt động của Influencer trở thành vấn đề thuế?
Về nguyên tắc, các khoản thu nhập đều phải nộp thuế nếu có hoạt động kinh tế bền vững và có mục đích sinh lời. Không chỉ các doanh nghiệp truyền thống mà cả cá nhân thường xuyên đăng tải nội dung để nhận thù lao hoặc lợi ích vật chất cũng thuộc diện này. Nghĩa vụ thuế đã phát sinh nếu kênh mạng xã hội được duy trì liên tục, có ghi nhận các hợp tác hoặc có thu nhập từ các nền tảng như YouTube, Twitch hay Patreon.
Tổng quan về các nội dung chịu thuế điển hình
- Đặt sản phẩm trả phí hoặc hợp đồng quảng cáo
- Liên kết tiếp thị liên kết (Affiliate) kèm chia sẻ hoa hồng
- Nhận sản phẩm thử nghiệm, quà tặng hoặc du lịch có đối ứng
- Thu nhập từ đăng ký theo dõi hoặc nền tảng dành cho người hâm mộ
- Bán sản phẩm hoặc dịch vụ của chính mình
Ngay cả khi không nhận được tiền mặt, vẫn có phát sinh thu nhập chịu thuế nếu có nhận được lợi ích vật chất có thể quy đổi thành tiền. Giá trị của các khoản này cần được ước tính và kê khai.
Chuyển nơi cư trú và nghĩa vụ thuế quốc tế
Trong nhiều trường hợp, các influencer chuyển nơi cư trú ra nước ngoài, đặc biệt là tới các quốc gia có mức thuế thấp. Dubai thường được nhắc đến như một điểm đến phổ biến. Tuy nhiên, việc chuyển nơi cư trú chính thức không đồng nghĩa với việc chấm dứt nghĩa vụ thuế tại Đức. Quyết định sẽ dựa vào việc có còn nơi ở thông thường hoặc lợi ích kinh tế tại Đức hay không.
Nếu còn nhà ở tại Đức, trung tâm lợi ích sống vẫn ở Đức hoặc vẫn còn thu nhập từ nguồn gốc Đức, thì dù cư trú ở nước ngoài vẫn có thể phát sinh nghĩa vụ thuế không giới hạn. Cơ quan thuế sẽ xét từng trường hợp cụ thể.
Hợp tác quốc tế và trao đổi thông tin
Sự hợp tác quốc tế trong lĩnh vực thuế đã được tăng cường rõ rệt những năm gần đây. Hơn 100 quốc gia tham gia vào cơ chế trao đổi thông tin tự động, bao gồm cả các quốc gia trước đây ít minh bạch. Các tổ chức tài chính theo các hiệp định hiện hành thường xuyên chuyển thông tin về tài khoản, chủ tài sản thực sự và thu nhập vốn cho cơ quan thuế nơi cư trú.
Công ty hợp tác với influencer cũng ghi nhận các khoản chi này trên sổ sách – ví dụ bằng hóa đơn, hợp đồng hoặc bằng chứng thanh toán. Các dữ liệu này có thể được sử dụng trong quá trình kiểm tra thuế hoặc kê khai thuế GTGT để xác định các cá nhân hoạt động trên mạng xã hội. Khả năng hoàn toàn ẩn danh do đó bị hạn chế rất nhiều.
Phương án điều tra số và biện pháp công nghệ
Thanh tra thuế sử dụng các công cụ phân tích hiện đại để đánh giá nội dung công khai. Nhờ phần mềm chuyên dụng và trí tuệ nhân tạo, nội dung có thể được tự động quét, kết nối và đánh giá. Bao gồm:
- Nhận diện thương hiệu trong hình ảnh và video
- Chỉ dẫn hợp tác như “Quảng cáo” hoặc “Sponsored”
- Hành trình du lịch, nhận diện khách sạn và dữ liệu vị trí
- Tích hợp hệ thống thanh toán và liên kết tiếp thị liên kết
Dựa trên các dữ liệu này, các dấu hiệu nghi vấn sẽ được tổng hợp có hệ thống và so sánh với các thông tin thuế hiện có. Nhờ sự hiện diện công khai của nhiều influencer, việc thu thập bằng chứng thường dễ dàng hơn so với các doanh nghiệp truyền thống.
Tự khai báo là biện pháp khả thi
Những người đã khai báo không đầy đủ hoặc sai lệch với cơ quan thuế có thể, trong một số điều kiện nhất định, tránh bị truy cứu trách nhiệm hình sự thông qua tự khai báo miễn trách nhiệm hình sự. Để làm được điều này, khai báo phải đầy đủ, kịp thời và chính xác về nội dung. Khai báo này phải bao gồm tất cả các thời kỳ và số tiền liên quan đến thuế.
Nếu khai báo không đầy đủ thì có thể gặp bất lợi pháp lý. Do đó, cần kiểm tra và chuẩn bị kỹ lưỡng. Nghĩa vụ thuế không chấm dứt khi đổi nền tảng hoặc rút khỏi công chúng.
Đánh giá và xu hướng phát triển trong tương lai
Các biện pháp kiểm tra trong lĩnh vực số cho thấy khung pháp luật về thuế đang thích ứng với thực tiễn kinh tế. Mọi content creator có hoạt động kinh tế đều áp dụng quy định phổ quát về đánh thuế thu nhập. Quá trình chuyên nghiệp hóa ngày càng tăng trên mạng xã hội kéo theo sự mở rộng nghĩa vụ thuế.
Đồng thời, có thể dự đoán rằng xu hướng này sẽ tiếp tục. Việc sử dụng công cụ phân tích số sẽ được mở rộng. Hợp tác quốc tế giữa cơ quan thuế cũng sẽ được thắt chặt hơn nữa.
Kết luận
Influencer thường xuyên có thu nhập trên các nền tảng mạng xã hội nên kiểm tra kỹ càng nghĩa vụ thuế của mình. Việc công khai nghề nghiệp này làm tăng khả năng bị kiểm tra bởi cơ quan tài chính. Ngay cả khi không có thanh toán trực tiếp – ví dụ qua hiện vật – vẫn có thể phát sinh nghĩa vụ thuế cần được thông báo. Việc có nơi ở tại nước ngoài không tự động loại trừ nghĩa vụ thuế tại Đức nếu vẫn còn lợi ích kinh tế tại trong nước.
Trong những trường hợp phức tạp hoặc chưa rõ ràng, việc sớm tham vấn pháp lý với các vấn đề thuế trong nước và quốc tế là rất cần thiết. Phân tích pháp lý chuyên môn giúp phát hiện rủi ro tiềm ẩn, xây dựng cấu trúc tuân thủ pháp luật và chuẩn bị giải pháp thuế vững chắc nếu cần thiết.
