Reklam Engelleyici Yazılımların Telif Hakkı Açısından Hukuki Değerlendirmesi
Web sitesi sahiplerinin çıkarları ile reklam engelleyici yazılım geliştiricileri ve kullanıcıları arasındaki gerilim yeni bir boyuta ulaşmıştır. Federal Yargıtay’ın (BGH) 1 Ağustos 2025 tarihli (BGH, Az. I ZR 131/23) güncel kararı ile, reklam engelleyicilerin kullanımının telif hakkı ile kesişim noktaları olabileceği ve bu teknolojinin somut durumlarda bir hak ihlaline yol açabileceği açıklığa kavuşturulmuştur. Gerekçede, telif hakkının korunma alanları, dijital erişim kontrolleri ve teknik koruma önlemleri bakımından kapsamlı sorular ortaya konulmaktadır.
Teknik Arka Plan: Reklam Engelleyicilerin Çalışma Prensibi
Reklam engelleyiciler, internet sitesi açıldığında reklam gösterimlerini hedefli bir şekilde engellemeye yönelik bilgisayar programları veya tarayıcı eklentileridir. Genellikle belirli komut dosyaları, görseller veya çerçeveler; listeler, filtreler veya yapay zeka kullanılarak tespit edilip yüklenmeleri engellenir. Böylece son kullanıcı, web sitesini öngörülen reklam içerikleri olmadan görür.
Web sitesi işletmecileri sıklıkla yüksek kaliteli dijital içerikleri reklamlardan elde edilen gelirlerle finanse ederler. Çoğu zaman işletme giderlerinin önemli bir kısmı reklam gelirleriyle karşılanmaktadır. Bu nedenle, birçok işletmeci reklam engelleyici kullanımında ekonomik ve ticari temellerinin tehlikeye girdiğini görmektedir.
BGH Kararı: Telif Hakkı İhlali İçin Değerlendirme Kriterleri
Federal Yargıtay, ilgili kararında reklam engelleyicilerin kullanımı altında hangi koşullarda telif hakkı bakımından önemli bir müdahale teşkil edebileceği sorusunu ayrıntılı bir şekilde ele almaktadır.
Dijital Eserlerin Korunması ve Teknik Koruma Önlemlerinin Aşılması
Mahkemenin görüşüne göre esas odak noktası, dijital içeriklerin § 95a UrhG uyarınca telif hakkı korumasıdır. Önemli olan, reklam engelleyicinin, içeriklerin tam olarak sadece reklamla birlikte görüntülenmesini sağlamayı amaçlayan ve özel olarak uygulanan teknik koruma önlemlerini etkili bir şekilde aşmak için kullanılıp kullanılmadığıdır. BGH’ya göre, web sitesinin programlaması dijital içeriklere yalnızca reklamlar ile birlikte erişim izni verecek şekilde tasarlanmışsa, bu durumun varlığı kabul edilir.
Genel Yasak Yok – Olay Bazında Değerlendirme Esas
BGH aynı zamanda, reklam engelleyicilerin her kullanımının telif hakkı ihlali anlamına gelmediğini vurgulamaktadır. Web sitesi sahiplerinin, reklamların atlanmasını önlemeye yönelik özel koruma düzenekleri ile teknoloji tasarımı ve amacı her bir somut olayda ayrıntılı biçimde incelemelidir. Bu içtihat kapsamında reklam engelleyicilere yönelik genel bir yasak öngörülmemiştir. Bunun yerine, her olayda ayrıntılı bir değerlendirme yapılarak, izin verilen kullanım ile telif hakkı ile korunan pozisyonlara müdahale arasında ayrım yapılmalıdır.
Çeşitli Piyasa Aktörlerine Etkileri
Dijital Hizmet Sunucuları
Karar, gelir modeli büyük ölçüde reklama dayalı olan işletmelerin konumunu güçlendirmektedir. Bu işletmelere, belirli teknik önlemler temelinde ticari çıkarlarını koruma ve bazı koşullar altında telif hakkına dayalı koruma pozisyonlarına başvurma imkanı tanımaktadır.
Reklam Engelleyici Sağlayıcıları ve Kullanıcıları
Adblocker yazılımlarının geliştiricileri için, potansiyel olarak korunan içeriklerin teknik gereksinimlerini analiz etme ve olası aşma mekanizmalarını dikkatle gözden geçirme yükümlülüğü ortaya çıkmaktadır. Reklam engelleyici kullanıcıları da, her durumda kullanımın hukuka uygun olacağına dayanamazlar, çünkü somut durumda dijital koruma önlemlerine müdahil olabilirler.
Gelecek Perspektifleri ve Açık Hukuki Sorular
Mevcut içtihat, reklam engelleyici teknolojilerinin telif hakkı yönünden değerlendirilmesinde giderek artan ayrımı göstermektedir. Özellikle teknik koruma önlemlerinin ve bunların aşılmasının gelişimi, hukuki ve ekonomik tartışmaların odağında olmaya devam edecektir. Yerel mahkemelerin ve yasa koyucunun bu gelişmelere nasıl ve ne şekilde tepki vereceği ise hâlâ belirsizliğini korumaktadır.
Ayrıca, somut koruma önlemlerinin türü ve kapsamı, etkinliği ve reklam engelleyicilerin kullanılabilirliğine etkileri hakkında gelecekte daha fazla hukuki açıklamaya ihtiyaç duyulacağı özellikle belirtilmelidir.
Kaynakça: BGH, 01.08.2025 tarihli karar – I ZR 131/23 (Durum: Telif Hakkı ile ilgili devam eden dava).
Bu içtihatla birlikte şirketler, yatırımcılar ve gerçek kişiler açısından reklam engelleyici teknolojilerin kullanımı veya bunlara karşı korunma konusunda karmaşık hukuki sorular ortaya çıkabilmektedir. MTR Legal’in Rechtsanwalt’ları, fikri ve sınai mülkiyet ile bilişim hukuku alanında tüm zorluklarda müvekkillerine destek olmaktadır.
