Olayın Özeti ve Dava Süreci
3 AZR 118/24 sayılı dava ile Alman Federal İş Mahkemesi (BAG), Alman iş ve işyeri emeklilik hukuku ile ilgili temel sorularla ilgilenmektedir. Özellikle bir işletmenin faaliyeti işyeri devri kapsamında başka bir tüzel kişiliğe devredildikten sonra, işverenin işyeri emekliliğini uygulama yükümlülüğü gündemdedir.
Somut olayda, daha önce şirkette çalışmış ve şimdi işyeri emekliliği taleplerini ileri süren bir çalışan dava açmıştır. Talep, eski işverenle bağlantılı bir destek sandığının vaat ettiği ödemelere dayanmaktadır. Ancak, işyeri devrinden sonra yeni işverenin taahhüt edilen emeklilik haklarından hangi kapsamda ve ne şekilde sorumlu olacağı tartışmalıdır.
Niedersachsen Eyalet İş Mahkemesi, ikinci derecede, yeni işyeri sahibinin devralma anından itibaren emeklilik yükümlülüklerini devraldığını, ancak somut olayda bu yükümlülüğün sınırlı kapsamda olduğunu tespit etmiştir. Davacı, kararı temyiz ederek BAG’a götürmüştür.
Hukuki Temel Noktalar
İşyeri Devri ve Emeklilik Yükümlülüklerinin Devri
İlgili yasal çerçeve, BGB’nin 613a maddesinden kaynaklanmaktadır. Bu hüküm, bir işletmenin veya işletme bölümünün yeni bir sahibine devrinde hak ve yükümlülükleri düzenler. Buradaki temel soru, mevcut işyeri emeklilik haklarının hangi kapsamda ve ne şekilde devralana geçeceğidir.
BAG bu çerçevede, destek sandıkları gibi kuruluşlar üzerinden yürütülen emeklilik sistemlerinde, taahhüdün türü ve kapsamına göre farklı bir değerlendirme yapılması gerektiğini vurgular. Burada doğrudan verilen taahhütler ile dolaylı (destek sandığı üzerinden) taahhütler arasında ayrım yapılır. Yeni işyeri sahibi kural olarak mevcut ödemeler için sorumlu olsa da, sorumluluk kapsamı, uygulama şeklinin reesüranslı bir destek sandığına dayalı olması halinde sınırlandırılabilir.
İşyeri Devrinde Sorumluluğun Sınırları
BAG’nın kararı, sağlam içtihada dayanarak, BGB’nin 613a maddesi uyarınca yeni işverenin birikmiş haklar ve emeklilik ödemeleri için kural olarak sorumlu olduğunu belirtmektedir. Ancak, yasal düzenleme ve yerleşik yoruma göre, belirli uygulama yolları – burada özellikle destek sandığı – seçilmişse bu sorumluluk sınırlandırılabilir.
Özellikle yasal düzenleme, çıkarların dengelenmesini amaçlamaktadır: Çalışanlar emeklilik haklarını kaybetmekten korunmalıdır, ancak şirket devri, aşırı sorumluluk yükü ile engellenmemelidir. Somut vakada BAG, yeni işverenin sadece ilgili destek sandığındaki varlıklardan (varsa reesürans sigortası dahil) sağlanamayan ödemeler ile sınırlı olarak sorumlu olduğunu belirtmektedir.
Uygulama Açısından Önemi
Karar, şirket işlemleri ve halefiyet düzenlemeleri kapsamında büyük önem taşımaktadır. İşyeri devrinde kural olarak emeklilik sistemlerine katılım yükümlülüğü bulunsa da, kapsamı her durumda taahhüdün içeriğine ve finansman yöntemine bağlıdır. Yeni işyeri sahibi, her emeklilik yükümlülüğünü sınırsız karşılamak zorundadır şeklinde bir yaklaşım, BGB’nin 613a maddesinin düzenleyici içeriği ve İş Kanunu’yla (BetrAVG) olan etkileşimine tam olarak karşılık gelmemektedir.
Bununla birlikte, işyeri devri kapsamında çalışanların emeklilik birikimlerinin genellikle korunduğu, ancak istisnai ve sınırlayıcı durumlar hariç olmak üzere belirtmek gerekir.
Şirketler ve Yatırımcılar İçin Önemi
Özellikle şirket işlemleri ve yeniden yapılanmalarda, mevcut işyeri emeklilik yapılarının dikkatlice incelenmesi gereklidir. Karmaşık sorular sadece devralan ve devreden için değil, aynı zamanda yatırımcılar ve ortaklar açısından da finansal risklerin gerçekçi şekilde değerlendirilmesi ve yönetilmesi açısından ortaya çıkar.
BAG’nın güncel kararı, due diligence süreçlerinde emeklilik taahhütlerinin (varsa destek sandığı düzenlemeleri ve reesürans anlaşmaları dahil) ayrıntılı analizinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koymaktadır. Ayrıca, yasal ve sözleşmesel sorumluluk sınırlamalarının etkin şekilde uygulanabildiğini ve böylelikle devralanlar için planlama güvenliğini artırdığını vurgular.
Özellikle uluslararası şirket birleşmeleri bağlamında, çifte taleplerin veya sorumluluk boşluklarının önüne geçmek için yabancı hukuk sistemleriyle uyum konusuna da dikkat edilmelidir.
Sonuç ve Gelecek Perspektifi
3 AZR 118/24 sayılı karar, işçi haklarının korunması ile ekonomik çıkarlar arasındaki dengeyi şirket devralmalarında netleştirmektedir. İşyeri devrinde işyeri emeklilik sistemlerinin karmaşıklığını vurgulamakta ve sorumluluk geçişlerinin uygulama şekline göre değerlendirilmesi gerektiğini açıkça belirtmektedir.
Son olarak, bu tür durumların her zaman bireysel hukuki değerlendirmeye tabi olduğu – özellikle mevcut içtihadın ve yasal düzenlemelerin sürekli değişimi dikkate alınarak – hatırlatılır. Belirtilen konularla ilgili daha ileri sorular oluşursa bunlar kapsamlı bir danışmanlık çerçevesinde açıklığa kavuşturulabilir. MTR Legal bünyesindeki Rechtsanwalt, iş ve şirketler hukuku alanında detaylı bilgi vermek üzere hizmetinizdedir.
