Kıdem Korumasına Giriş
Bir GmbH-Geschäftsführer (limited şirket yöneticisi) için kıdem koruması hem şirket hem de yönetici açısından büyük önem taşıyan çok katmanlı bir konudur. Temel olarak şunu belirtmek gerekir: Bir GmbH-Geschäftsführer, şirketin bir organı olarak görev yapar ve bu nedenle, özellikle de KSchG’nin 1. maddesi kapsamında, Kıdem Koruma Kanunu’nda (KSchG) yer alan genel kıdem koruması hükümlerine otomatik olarak tabi değildir. Yani, KSchG kapsamında işçiler için geçerli olan düzenlemeler genellikle yöneticilere uygulanmaz. Ancak, bir GmbH-Geschäftsführer’in kıdem koruması talep edebileceği bazı durumlar vardır. Bu, örneğin, yönetici Avrupa işçi kavramı kapsamında işçi olarak değerlendiriliyorsa ya da bireysel sözleşme düzenlemeleri bir hak doğuruyorsa mümkündür. Kişinin tam olarak nereye oturduğu, her durumda olayın kendi şartlarına bağlıdır ve mevzuata ve sözleşmeye ilişkin durumun dikkatli bir şekilde incelenmesini gerektirir. Şirketler ve yöneticileri için; KSchG’nin ilgili hükümlerini ve organ pozisyonunun özelliklerini bilmek, bir fesih durumunda hukuka uygun hareket etmek için gereklidir.
GmbH-Geschäftsführer’in Hukuki Statüsü
GmbH-Geschäftsführer’in hukuki statüsü, özel bir çift rol ile karakterizedir: Bir yandan, Geschäftsführer, şirketin bir organı olarak GmbH’yı dışarıya karşı temsil etmekten ve şirketin işlerini yönetmekten sorumludur. Diğer yandan ise – fiili duruma bağlı olarak – işçi olarak da kabul edilebilir; örneğin, emir talimatına tabi ise ve şirkete kişisel bağımlılığı bulunuyorsa. Organ pozisyonu ile potansiyel işçi olma durumu arasındaki bu ayrım, kıdem koruması bakımından çok önemlidir. Geschäftsführer somut olayda işçi olarak nitelenirse, ancak o zaman Kıdem Koruma Kanunu’nun koruyucu hükümlerinden yararlanabilir. Bu değerlendirme, emir talimatına tabi olma derecesi, işletme organizasyonuna entegrasyon ve iş sözleşmesinin şekillenmesi gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Şirket ve Geschäftsführer için, kıdem koruması kapsamı konusunda sonradan doğacak ihtilafları önlemek adına ilgili hukuki statünün açıkça tanımlanması önemlidir.
LAG Hessen’in 28.02.2025 Tarihli Kararı – Esas No: 14 SLa 578/24
Azledilen bir Geschäftsführer de kıdem korumasından yararlanabilir. Hessen Eyalet İş Mahkemesi (LAG Hessen) 28 Şubat 2025 tarihli kararıyla bunu hükme bağlamıştır (Esas No: 14 SLa 578/24). Buna göre, yöneticinin organ pozisyonu sona ermişse kıdem koruması mümkündür.
Bir Geschäftsführer, şirketin atanmış organı olarak yasal anlamda işçi sayılmadığından, Kıdem Koruma Kanunu’na (KSchG) genel olarak tabi değildir. Yalnızca istisnai durumlarda, örneğin fiili bir iş sözleşmesi varsa veya hissedar olan organ halihazırda azledildiyse ancak hizmet sözleşmesi henüz feshedilmediyse, Geschäftsführer kıdem korumasından yararlanabilir; bu, MTR Legal Rechtsanwalt tarafından da şirketler hukuku alanında danışılan bir husustur.
Organ pozisyonunun sona ermesi
LAG Hessen’deki dava sürecinde davacı, Nisan 2021’den beri davalı şirkette yazılı iş sözleşmesiyle çalışmakta ve ardından Geschäftsführer (“Vice President”) olarak atanmıştı. Bu organ pozisyonu ticaret siciline kaydedildi.
1 Şubat 2023’te, davacı hissedar kararıyla Geschäftsführer olarak azledildi; halefinin ticaret siciline kaydı 13 Şubat 2023’te yapıldı. Bundan sonra davacı, şirketin organizasyon şemasında “Special Project Manager” olarak görünmeye devam ettiyse de, fiilen kendisine yeni bir görev verilmedi. Haziran 2023’te şirket, davacının iş sözleşmesini 31 Aralık 2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere feshetti. Davacı buna karşı kıdem koruma davası açtı.
Darmstadt İş Mahkemesi, davacının daha önce Geschäftsführer olmasından ötürü kıdem koruma kanunu kapsamı dışında kaldığı gerekçesiyle davayı reddetti.
LAG Hessen: Kıdem Koruma Kanunu Uygulanabilir
Ancak LAG Hessen bu kararı bozdu. Mahkeme, feshin sosyal olarak haklı olmadığı ve bu nedenle geçersiz olduğu kanaatine vardı. Gerekçede, Kıdem Koruma Kanunu’nun (KSchG) uygulanmasında fesih bildiriminin ulaştığı andaki tarafın statüsünün belirleyici olduğunu belirtti. Çünkü, davacı bu tarihte Geschäftsführer olarak zaten azledilmiş olduğundan ve organ pozisyonunu artık taşımadığından KSchG’nin korumasına başvurabilecekti. Organ pozisyonu, en geç halefinin ticaret siciline kaydıyla sona ermişti. Fesih ise aylar sonra gerçekleşmişti.
Mahkeme ayrıca, KSchG’nin 14. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenen kıdem korumasının yasal olarak hariç tutulmasının ancak gerçekten işveren rolünü icra eden kişilere uygulandığını vurguladı. Azledilmiş bir Geschäftsführer için bu kriter artık geçerli değildir. Yani, sadece önceki pozisyona değil, fesih anındaki gerçek hukuki statüye bakılmalıdır.
Geschäftsführer Azli Sonrası Kıdem Koruması
Davacının iş sözleşmesinde özel bir düzenleme de bulunuyordu. Buna göre, Geschäftsführer olarak azledilmesinden sonra başka bir pozisyonda çalışması mümkündü. Bu da anlaşmazlığın sadece bir organ ilişkisinden ibaret olmadığını, görevlendirmenin organ tayini süresinin ötesinde devam edebilen bir iş akdi niteliği taşıdığını göstermektedir. Böylece mahkeme, azledildikten sonra tam kıdem korumasının tekrar başladığı ve geçerli bir iş ilişkisi bulunduğu sonucuna vardı.
Ayrıca, feshin KSchG’nin 1. maddesinin 2. fıkrası anlamında sosyal bir gerekçesinin olmadığı da tespit edildiğinden, fesih geçersizdir şeklinde karar verildi. Konunun ilkesel önemi nedeniyle Federal İş Mahkemesi’ne temyiz yolu da açık bırakıldı.
Hissedar-Geschäftsführer ve Fesih
Hissedar-Geschäftsführerlerde, yani şirkette pay sahibi olan yöneticilerde kıdem koruma meselesi daha karmaşık bir hale gelir. Kural olarak, hissedar-Geschäftsführer, hukuki durumları esasen şirket ortaklığına dayandığı için genel kıdem korumasına tabi değildir. Yönetici olarak görev sözleşmelerinin feshinde de çoğunlukla KSchG’nin sıkı koşulları uygulanmaz. Ancak burada da istisnalar mevcuttur: Hissedar-Geschäftsführer, bazı koşullar altında Avrupa hukuku anlamında işçi sayılabilir ve böylece kıdem koruma hakkı talep edebilir. Olaya özgü şartlar, özellikle iş sözleşmesinin yapısı ve şirkete kişisel bağımlılık, burada belirleyici rol oynar. Bu koşullarda, gerekli şartlar sağlanmışsa, KSchG’nin genel hükümleri uygulanabilir. Dolayısıyla hissedar-Geschäftsführer atanmasında ve azledilmesinde ya da görev sözleşmesinin sona erdirilmesinde yasal çerçevenin dikkatlice incelenmesi önerilir.
Azil ve Fesihte Dikkat
Bu karar, bir organ pozisyonundan erken azlin, ilgili yöneticinin yeniden KSchG’nin koruma alanına girmesine neden olabileceğini açıkça göstermektedir. Bu nedenle, şirketler yönetici sözleşmelerinin hazırlanmasında, azil ve fesih işlemlerinde özellikle dikkatli hareket etmelidir; özellikle de sosyal gerekçe olmaksızın bir yöneticiyle yollar ayrılmak isteniyorsa. Bu karar, eski Geschäftsführerlerin haklarını güçlendirmiştir. Kıdem korumasının olup olmadığında ise özellikle fesih zamanı belirleyicidir.
MTR Legal Rechtsanwalt şirketlere ve üst düzey yöneticilere Şirketler Hukuku.
Memnuniyetle İletişime geçebilirsiniz!
Fesih ve Tazminat
Bir GmbH-Geschäftsführer’in işine son verilmesi, hem sözleşmede belirlenen fesih sürelerine uyularak olağan şekilde hem de haklı nedenle olağanüstü olarak gerçekleştirilebilir. Olağan bir fesihte, iş sözleşmesinde veya yasada öngörülen fesih sürelerine riayet edilmelidir; olağanüstü fesih için ise ağır bir ihlal veya başka bir önemli sebep aranır. Uygulamada, Geschäftsführer’lerin feshi çoğunlukla bir sona erdirme sözleşmesiyle ve beraberinde bir tazminat mutabakatıyla gerçekleşmektedir. Tazminatın miktarı, olayın özel koşullarına, iş ilişkisinin süresine ve sözleşmedeki düzenlemelere göre belirlenir. Hem şirket hem de Geschäftsführer açısından, fesih işleminin hukuki ve ekonomik sonuçları dikkatlice değerlendirilmelidir ve mümkünse, uzun ve masraflı iş mahkemesi süreçlerinden kaçınmak için karşılıklı uzlaşıya gidilmesi tavsiye edilir.
Sonuç ve Gelecek Görünümü
GmbH-Geschäftsführer için kıdem koruması, yöneticinin bireysel hukuki statüsüne ve olayın özel şartlarına bağlı, karmaşık ve çok katmanlı bir hukuk alanıdır. KSchG’deki genel kıdem koruma hükümleri yöneticiler için genellikle uygulanmaz; ancak bireysel sözleşme düzenlemeleri, Avrupa işçi tanımının uygulanması veya analık koruması gibi özel hükümler kıdem koruması hakkı doğurabilir. Şirketler ve Geschäftsführer için, iş sözleşmeleri hazırlanırken ve fesihlerde yasal çerçevenin dikkatlice incelenmesi ve gerektiğinde hukuki danışmanlık alınması vazgeçilmezdir. Yalnızca böylece hukuki riskler en aza indirilebilir ve her iki tarafın menfaatleri korunabilir. Güncel yargı kararları, mahkemelerin bireysel durumlara giderek daha farklı şekilde yaklaştığını ve bazı durumlarda yöneticilerin korunmasını güçlendirdiğini göstermektedir. Gelecekte, yöneticiler için kıdem koruması alanında yeni düzenlemelerin ve yargı kararlarının nasıl gelişeceği beklenmektedir.
