Wspólny testament w przypadku braku zdolności testowania jednego z małżonków jest nieważny
Małżonkowie chętnie sporządzają wspólny testament i ustanawiają się nawzajem jedynymi spadkobiercami, aby zabezpieczyć się przed roszczeniami innych ewentualnych spadkobierców. Jeśli jeden z małżonków nie jest zdolny do testowania w momencie sporządzania testamentu, cały wspólny testament może stać się nieważny. Wyraźnie to pokazał OLG Celle w postanowieniu z 14 marca 2024 r. (Az.: 6 W 106/23). Sąd Wyższy jednak również stwierdził, że wspólny testament nie musi być koniecznie nieważny z powodu braku zdolności testowania jednego z małżonków.
Jeśli testator z powodu swojej choroby nie jest już w stanie zrozumieć znaczenia złożonego przez siebie oświadczenia woli i działać zgodnie z tym zrozumieniem, to zgodnie z § 2229 ust. 4 BGB mamy do czynienia z brakiem zdolności testowania. Może się tak zdarzyć w przypadku ciężkich chorób psychicznych lub chorób otępiennych. To powinny uwzględnić pary małżeńskie przy sporządzaniu wspólnego testamentu, aby nie były nieważne ich ostatnie dyspozycje testamentowe, radzi kancelaria gospodarcza MTR Legal Rechtsanwälte, która doradza m.in. w prawie spadkowym.
Małżeństwo ustanawia się nawzajem jako jedynych spadkobierców
Również w sprawie przed OLG Celle chodziło o to, czy obaj małżonkowie byli zdolni do testowania w czasie sporządzania testamentu. Małżonkowie sporządzili w 1993 roku wspólny testament, w którym postanowili, że ich syn odziedziczy działkę z domem i sąsiadujący teren budowlano-leśny. Córka miała otrzymać gotówkę.
W 2018 roku małżeństwo unieważniło testament i sporządziło nowy wspólny testament, w którym ustanowili się nawzajem jako jedynych spadkobierców. W załączniku ustanowili się nawzajem jako swobodnie dysponujących spadkiem przodków (Vorerben) i ich córkę jako jedyną ostateczną spadkobierczynię (Nacherbin).
Wszystkie pisma była napisane ręcznie i podpisane przez żonę. Mąż dołożył swój podpis. Żona w czasie sporządzania testamentu przebywała już z powodu choroby otępiennej w domu opieki. Po śmierci męża w 2020 roku wystąpiła o stwierdzenie nabycia spadku jako jedyna spadkobierczyni przekazująca.
Niezdolność do testowania z powodu demencji
Jednak jej syn sprzeciwił się temu. Twierdził, że obydwoje rodziców nie byli zdolni do testowania w czasie tworzenia testamentu. W związku z tym sąd spadkowy zlecił ekspertyzę dotyczącą zdolności testowania matki. Eksperci stwierdzili, że z powodu choroby otępiennej była niezdolna do testowania przy sporządzaniu testamentu i dodatku. Ponieważ jednak mąż był zdolny do testowania, sąd chciał zinterpretować wspólny testament jako jednostkowy testament męża i spadkodawcy.
Syn sprzeciwił się temu i miał sukces przed OLG Celle. Ponieważ żona była niezdolna do testowania, wspólny testament nie był ważny, zdecydował sąd wyższy. Argumentując, stwierdził, że wspólny testament musi pochodzić od woli obojga małżonków. Jeśli jeden z małżonków jest niezdolny do testowania, nie można dojść do ważności wspólnego testamentu. Jest to porównywalne z sytuacją, w której wspólny testament byłby podpisany tylko przez jednego małżonka.
Brak reinterpretacji w testament jednostkowy
Podobnie w tej sprawie nie jest możliwa reinterpretacja nieważnego wspólnego testamentu w ważny testament jednostkowy zdolnego męża. Przeszkodą jest już to, że mąż nie napisał testamentu samodzielnie ręcznie, a jedynie podpisał go. Przy reinterpretacji w testament jednostkowy muszą być również spełnione formalne wymagania dla testamentu. Mąż musiałby sporządzić go samodzielnie ręcznie lub spisać notarialnie. Podpis pod napisanym przez żonę tekstem nie wystarcza, orzekł OLG.
Inaczej byłoby, gdyby oboje małżonkowie sporządzili i podpisali swoje dyspozycje własnoręcznie. Wówczas obie dyspozycje byłyby formalnie skuteczne, jasno wyraził OLG Celle. Sam podpis nie może być natomiast uznany za własny testament. Dlatego testament jest nieważny, zdecydował sąd.
Szukaj innych rozwiązań
Decyzja pokazuje, że w przypadku groźby braku zdolności testowania wspólny testament małżonków niekoniecznie jest najlepszym sposobem na dokonanie ostatnich dyspozycji testamentowych w sposób prawnie bezpieczny. Wówczas należy poszukać bardziej odpowiednich rozwiązań.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza w kwestiach dotyczących Testamentu i innych tematów prawa spadkowego.
Chętnie nawiąż kontakt z nami.
