Pracodawcy muszą spełniać obowiązki informacyjne i współpracować
Pod koniec roku pracownicy często zastanawiają się, co stanie się z ich pozostałymi dniami urlopu, jeśli nie wykorzystają ich w tym roku kalendarzowym. Dobrą wiadomością dla pracowników jest to, że niewykorzystany urlop nie przepada automatycznie. Jest to zgodne z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i Federalnego Sądu Pracy (BAG) dopiero wtedy, gdy pracodawca doprowadził do tego, że pracownik wykorzystał swój urlop i umożliwił mu jego rozpoczęcie. Jeśli jednak pracownik mimo to nie skorzysta z urlopu, jego prawo może wygasnąć.
Prawo pracownika do rocznego urlopu jest uregulowane w Federalnej Ustawie o Urlopach (BUrlG). Zgodnie z nią istnieje ustawowe minimum 24 dni urlopu w roku. To prawo jest jednak nieporozumieniem, ponieważ opiera się na sześciodniowym tygodniu pracy. Przy standardowym pięciodniowym tygodniu pracy minimalne prawo zmienia się na 20 dni urlopu w roku, jak wskazuje kancelaria MTR Legal Rechtsanwälte, która m.in. doradza w zakresie prawa pracy.
Niewykorzystany urlop na koniec roku
Zdarza się, że pracownik nie zdążył wykorzystać swoich dni urlopu do końca roku. Powody mogą być np. takie, że pracodawca nie mógł zatwierdzić urlopu z przyczyn operacyjnych lub z powodu choroby pracownika. Wówczas urlop może zostać przeniesiony na kolejny rok i musi zostać wykorzystany do 31 marca.
Jednak również w przypadku, gdy nie było pilnych powodów, dla których pracownik nie mógł w pełni wykorzystać swojego urlopu, zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie przepada on automatycznie. Jak orzekł TSUE w wyrokach z 6 listopada 2018 r. (Sygn. C-619/16 i C-684/16), prawo do urlopu nie przepada automatycznie, jeśli pracownik nie złożył wniosku o urlop. Prawo do urlopu wygasa tylko wtedy, gdy pracodawca wyraźnie poinformował pracownika o zalegających dniach urlopu i umożliwił mu jego wykorzystanie.
Pracownik nie wykorzystuje urlopu
Z drugiej strony, prawo do urlopu może jednak wygasnąć, gdy pracownik pomimo odpowiedniego wytłumaczenia dobrowolnie i przy pełnej wiedzy o sytuacji nie wykorzystał urlopu, jak wskazuje TSUE. Ciężar dowodu spoczywa tu jednak na pracodawcy. Jeśli stosunek pracy został już rozwiązany, zgodnie z TSUE, opcja ubiegania się o finansowe wynagrodzenie za niewykorzystane dni urlopowe może również wygasnąć.
BAG o wygaśnięciu prawa do urlopu
Federalny Sąd Pracy postanowił w wyroku z 19 lutego 2019 r. (Sygn. 9 AZR 541/15), że prawo pracownika do płatnego urlopu rocznego zwykle wygasa pod koniec roku, jeśli pracodawca wcześniej poinformował go o konkretnych roszczeniach urlopowych i terminach ich wygaśnięcia, a mimo to pracownik z własnej woli nie wziął urlopu.
BAG wskazał dalej, że obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie terminu urlopu, uwzględniając przy tym życzenia pracownika. Nie zobowiązuje to jednak pracodawcy do udzielania urlopu z własnej inicjatywy. Jednak przeniesienie odpowiedzialności za realizację roszczeń urlopowych pracownika spoczywa na nim. Według orzecznictwa TSUE musi on dopilnować, aby pracownik mógł faktycznie skorzystać z płatnego rocznego urlopu. Jeżeli to konieczne, powinien również formalnie wezwać pracownika do skorzystania z urlopu, jak podkreśla BAG. Pracodawca powinien także jednoznacznie zaznaczyć, że urlop przepadnie na koniec okresu podstawowego lub okresu przeniesienia, jeśli pracownik go nie wykorzysta.
W związku z tym, wygaśnięcie prawa do urlopu może zwykle nastąpić tylko wtedy, gdy pracodawca aktywnie wezwał pracownika do skorzystania z urlopu, w przeciwnym razie prawo to wygasa z upływem roku urlopowego lub okresu przeniesienia, jak wyraźnie stwierdził BAG.
TSUE: Prawo do urlopu nie przedawnia się
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej poszedł jeszcze dalej w wyrokach z 22 września 2022 r. (Sygn. C-120/21; C-518/20; C-727/20). Orzekł, że prawo do urlopu również nie ulega przedawnieniu, jeśli pracodawca nie doprowadził do tego, że pracownik skorzystał z urlopu. Wówczas prawa do urlopu starsze niż trzy lata także nie ulegają przedawnieniu.
Wyroki te wyraźnie pokazują, że pracodawcy powinni bezwzględnie przestrzegać obowiązków informacyjnych i współpracować.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza w zakresie roszczeń urlopowych i innych zagadnień z zakresu prawa pracy.
Chętnie skontaktuj się z nami!
