Prawne możliwości podatników
Kontrola podatkowa lub zewnętrzna jest dla firm i osób prowadzących działalność gospodarczą nie tylko czasochłonna. W przypadku niejasnych lub niekompletnych dokumentów księgowych urząd skarbowy może dokonać doszacowania oraz nałożyć dopłatę podatkową. Dla podatników istotne jest, że nie każde doszacowanie jest dopuszczalne.
Kontrola podatkowa jest z reguły wcześniej zapowiadana. Przedsiębiorcy i osoby prowadzące działalność gospodarczą powinni dobrze się do niej przygotować oraz skrupulatnie skompletować wymagane dokumenty księgowe i sprawdzić ich kompletność. Jeśli mimo to na końcu dochodzi do doszacowania, należy sprawdzić, czy szacowanie podatkowe jest uzasadnione – wskazuje kancelaria gospodarcza MTR Legal Rechtsanwälte, która m.in. doradza w zakresie prawa podatkowego.
Obowiązek współpracy podczas kontroli podatkowej
Podatnika podczas kontroli podatkowej co do zasady obowiązuje współpraca, tj. musi umożliwić kontrolującemu wgląd do dokumentów oraz udzielać informacji. Nie ma jednak obowiązku samoukarania się.
Nawet przy trudnych pytaniach kontrolującego podatnicy powinni zachować postawę współpracującą, spokój i rzeczowość. W razie niejasności można poprosić o pisemne wyjaśnienie. Zaleca się, by wszystkie rozmowy i ustalenia w trakcie kontroli podatkowej protokołować, aby móc je przedstawić w razie sporu. Warto też od samego początku kontroli skorzystać z pomocy doradcy podatkowego.
Szacowanie podatku po kontroli
Jeśli kontrolujący uzna, że księgowość lub ewidencje są wadliwe, niekompletne lub nieprawidłowe, może on oszacować podstawy opodatkowania na podstawie § 162 niemieckiej ordynacji podatkowej (AO). Oznacza to, że urząd skarbowy ustala podstawy opodatkowania według własnych obliczeń lub na podstawie doświadczenia – najczęściej na niekorzyść podatnika.
Typowe przyczyny szacowania podatku to nieprawidłowa księgowość, brakujące lub niekompletne dowody, znaczne rozbieżności między deklarowanymi a oszacowanymi wartościami, czy też transakcje gotówkowe bez odpowiedniej dokumentacji, jak to się zdarza np. w gastronomii lub handlu detalicznym.
Prawne możliwości przy szacowaniu podatku
Jeżeli po kontroli podatkowej dokonano szacowania podatku, podatnik ma kilka możliwości prawnych: może w pierwszej kolejności odnieść się do protokołu z kontroli. Z reguły protokół przekazywany jest przed wydaniem zmienionej decyzji podatkowej. Protokół należy dokładnie przeanalizować. Istnieje możliwość ustosunkowania się na piśmie do poszczególnych ustaleń oraz zgłoszenia zarzutów. Merytorycznie uzasadniona odpowiedź, ewentualnie poparta uzupełniającymi dokumentami lub ekspertyzami, może skłonić urząd skarbowy do zmiany lub złagodzenia szacowania.
Można również wnieść odwołanie od decyzji podatkowej. Termin na złożenie odwołania wynosi miesiąc od dnia doręczenia decyzji. W postępowaniu odwoławczym stan faktyczny zostaje ponownie zbadany. Można przedstawić nowe dokumenty oraz argumenty. Urząd skarbowy musi rozpatrzyć wszystkie zarzuty.
Jeżeli odwołanie nie przyniesie oczekiwanego rezultatu, można skierować sprawę do sądu administracyjnego ds. finansowych. Skargę należy wnieść w terminie jednego miesiąca od odrzucenia odwołania. Przed sądem możliwa jest niezależna kontrola szacowania i postępowania urzędu skarbowego.
Nieuzasadnione doszacowania
Jeżeli szacowanie podatku jest niezasadne, obarczone błędami metodycznymi lub nieproporcjonalne, istnieją duże szanse na skuteczne odwołanie się od niego. Federalny Sąd Finansowy już w wyroku z dnia 26 lutego 2018 r. orzekł, że wyniki szacowania podatku muszą być logiczne, ekonomicznie możliwe i racjonalne (sprawa X B 53/17). Szacowanie musi bazować na rzeczywistych przesłankach, aby ustalić podstawy opodatkowania. W toku postępowania urząd skarbowy musi wykazać, że szacowanie jest uzasadnione.
Jak pokazuje również szereg innych orzeczeń, szacowanie nie może być dowolnym działaniem urzędu skarbowego, lecz jest ściśle związane z wymogami prawnymi. Na przykład szacowanie bez konkretnego braku w księgowości jest niedopuszczalne. Urząd skarbowy musi także uzasadnić wybór metody szacowania i dać podatnikowi prawo do wypowiedzi.
Możliwości podatników
Podatnicy, którzy zostali objęci szacowaniem, powinni sprawdzić, czy w ogóle istniały ku temu przesłanki i czy zastosowana metoda szacowania była adekwatna. Do ich dyspozycji pozostają drogi prawne od ustosunkowania się do protokołu, poprzez odwołanie, aż po wniesienie skargi. Ważne jest, aby jak najwcześniej zasięgnąć porady podatkowej. Tylko wtedy można uniknąć tego, by zbyt wysokie szacowanie stało się prawomocne i prowadziło do znacznego wzrostu obciążeń podatkowych.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza przy kontroli podatkowej oraz innych kwestiach prawa podatkowego.
Zapraszamy do kontaktu z nami!
