Bank musi zwrócić opłatę manipulacyjną po orzeczeniu KG Berlin
Za zaciągnięcie kredytu spółka nieruchomościowa zapłaciła bankowi około 39 000 euro opłaty manipulacyjnej. Po decyzji Wyższego Sądu Krajowego w Berlinie z dnia 30 października 2023 r. bank musi zwrócić opłatę, gdyż jej stosowanie nie było skutecznie uzgodnione (sygn. Akt 8 U 212/21).
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2017 r. postanowienia w Ogólnych Warunkach Umów (OWU) dotyczące opłat manipulacyjnych przy kredytach dla przedsiębiorców są nieważne. Według orzecznictwa Sądu Najwyższego nie można uzasadniać zasadności takich klauzul szczególnymi cechami obrotu handlowego lub ewentualnie lepszym zrozumieniem przez przedsiębiorcę z uwagi na wynikające z nich całkowite obciążenie finansowe, oświadczyła kancelaria prawna MTR Legal, która m.in. doradza w prawie bankowym.
Opłata manipulacyjna w wysokości 1 procenta kwoty kredytu
Na tym orzecznictwie oparł się Wyższy Sąd Krajowy w Berlinie w decyzji z dnia 30.10.2023 r. W rozpatrywanej sprawie spółka nieruchomościowa zaciągnęła kredyt w pozwanym banku. Obie strony uzgodniły opłatę manipulacyjną w wysokości 1 procenta kwoty kredytu – około 39 000 euro. Pożyczkobiorca wpłacił opłatę manipulacyjną na początku, ale później ją odzyskał, ponieważ umowa była nieważna.
Bank oczywiście widział to inaczej i odmówił zwrotu. Uzasadnił to tym, że opłata manipulacyjna nie była porozumiana formalnie, lecz po długich negocjacjach indywidualnie z pożyczkobiorcą. Uzgodnienie zostało zapisane w notatce informacyjnej i nie było częścią OWU. Dodał, że zgodnie z § 814 BGB nie ma możliwości zwrotu, ponieważ partner negocjacyjny przedsiębiorstwa nieruchomościowego, będący pełnoprawnym kupcem i powiernikiem, posiadał rozległą wiedzę na temat rynku nieruchomości i możliwości finansowania. Dlatego można było się spodziewać, że znał także orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące opłat manipulacyjnych przy kredytach dla przedsiębiorców.
KG Berlin odrzuca odwołanie
Z tą argumentacją bank nie odniósł sukcesu w Sądzie Krajowym w Berlinie. Sąd pierwszej instancji zobowiązał bank do zwrotu opłaty manipulacyjnej. Również przed Wyższym Sądem Krajowym Berlin bank nie odniósł sukcesu. KG odrzuciło odwołanie i potwierdziło wyrok pierwszej instancji.
W uzasadnieniu KG Berlin podkreślił, że umowa kredytowa zawierała nieważną klauzulę OWU dotyczącą opłaty manipulacyjnej w wysokości 1 procenta kwoty kredytu. Klauzula nie była bezpośrednio zawarta w OWU, wówczas łatwo można by było ją rozpoznać jako nieważną. Bank nie może jednak uniknąć zasad nieważności opłaty manipulacyjnej, wprowadzając ją jedynie pośrednio w umowie kredytowej, a wysokość opłat manipulacyjnych przedstawia jedynie w dołączonej notatce ESIS i wreszcie wymaga od klientów podpisania indywidualnego porozumienia jako warunku wypłaty kredytu, podkreślił KG. Podpisem klient ma potwierdzić, że części umowy, zwłaszcza dotyczące odsetek i opłaty manipulacyjnej, były swobodnie negocjowane i stały się częścią umowy kredytowej jako indywidualne porozumienie.
Ukryte uzgodnienie OWU
Mimo to nadal istnieje OWU, nawet jeśli uniknięto bezpośredniego zapisu w umowie kredytowej. Przedstawiona przez bank sformułowana deklaracja, że części umowy, a zwłaszcza opłata manipulacyjna, są swobodnymi negocjacjami indywidualnymi, których podpisanie jest również wymienione w formularzu kredytowym jako warunek wypłaty, jest bez znaczenia, stwierdził sąd. Już to potwierdza, że rzekomo swobodnie negocjowane indywidualne porozumienie jest OWU. Negocjowanie swobodne występuje tylko wtedy, gdy bank wykazuje poważną gotowość do negocjacji w zakresie spornego klauzuli. Jednak to nie jest dostrzegalne. Dlatego klauzula jest nieważna.
Zwrot opłaty manipulacyjnej nie jest również wykluczony zgodnie z § 814 BGB. To, że pożyczkobiorca ma wiedzę na temat orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego opłat manipulacyjnych, nie wystarcza. Musi również wyciągnąć trafny wniosek prawny o braku zobowiązania prawnego. Przez konstrukcję umowy przez bank, zwłaszcza poprzez żądanie podpisania potwierdzenia indywidualnego porozumienia, zostało zamaskowane istnienie OWU, tak że nawet doświadczony biznesmen mógłby wierzyć, że jest zobowiązany do zapłaty opłaty manipulacyjnej. Bank musi zatem zwrócić opłaty manipulacyjne, zdecydował KG Berlin.
MTR Legal doradza w prawie bankowym i w kwestiach finansowania przedsiębiorstw.
Zapraszamy do kontaktu z nami!
