Orzeczenie BFH z dnia 28.02.2024, sygn. akt: II R 25/21
Majątek rodzinny powinien być przekazywany na kolejne pokolenie lub pokolenia w sposób możliwie korzystny podatkowo. Pomocna przy ochronie majątku może być założenie fundacji rodzinnej. Wpływ na wysokość podatku od darowizn w przypadku fundacji rodzinnej może jednak mieć orzeczenie Federalnego Trybunału Finansowego z dnia 28 lutego 2024 roku (sygn. akt: II R 25/21). BFH postanowił, że przy przekazywaniu majątku na fundację rodzinną dla określenia klasy podatkowej i kwoty wolnej od podatku jako „najbardziej odległy uprawniony” musi być uwzględniony ten, kto może czerpać korzyści finansowe z fundacji, czyli np. wnuki, prawnuki lub nawet nienarodzone dzieci.
W celu zachowania majątku rodzinnego dla przyszłych pokoleń i ochrony przed rozproszeniem, zakładanie fundacji rodzinnej może być godne polecenia. Fundacja może oferować różne korzyści, takie jak ochrona majątku przed roszczeniami wierzycieli lub pod pewnymi warunkami korzyści przy podatku spadkowym, jak sugeruje kancelaria gospodarcza MTR Legal Rechtsanwälte, która m.in. doradza w zakresie prawa podatkowego i prawa spadkowego.
Nienarodzone dziecko może być „najbardziej odległym uprawnionym”
Jednak aktualna decyzja Federalnego Trybunału Finansowego może prowadzić do niekorzystnych skutków przy podatku od darowizn. BFH w swoim orzeczeniu z dnia 28.02.2024 stwierdził, że przy przekazywaniu majątku na fundację rodzinną jako „najbardziej odległy uprawniony” do darczyńcy należy uznawać tego, kto zgodnie z statutem fundacji może potencjalnie otrzymywać korzyści majątkowe z fundacji. Nie ma przy tym znaczenia, czy ten uprawniony został już urodzony, zostanie kiedykolwiek urodzony, czy faktycznie czerpie korzyści finansowe z fundacji.
Ponieważ przy podatku od darowizn m.in. w zależności od stopnia pokrewieństwa obowiązują różne kwoty wolne od podatku, orzeczenie BFH powinno być koniecznie uwzględnione w statucie fundacji, a statut ewentualnie zmieniony, aby majątek mógł przejść na fundację w sposób korzystny podatkowo i aby nie pojawiły się niekorzystne skutki przy podatku od darowizn.
Para małżeńska zakłada fundację rodzinną
W sprawie przed BFH para małżeńska założyła fundację rodzinną. Celem fundacji zgodnie ze statutem jest odpowiednie wsparcie finansowe pary małżeńskiej, ich córki oraz innych potomków, którzy jednak powinni być uwzględniani dopiero po ustąpieniu wcześniejszego pokolenia. Wartość podatkowa przekazanego majątku fundacji wśród uczestników wynosiła 443.000 euro.
Urząd skarbowy uznał przy ustalaniu podatku od darowizn pozostałych potomków wymienionych w statucie fundacji za „najbardziej odległych uprawnionych” i odpowiednio ustalił kwotę wolną od podatku w wysokości 100.000 euro. W rezultacie powstał podatek od darowizn w wysokości około 60.000 euro.
Spór o kwotę wolną od podatku
Przeciwko temu sprzeciwiła się żona. Argumentowała, że przy podatku od darowizn powinna być uwzględniona kwota wolna dla dzieci w wysokości 400.000 euro. Ze statutu wynika jasno, że tylko ona i jej mąż jako fundatorzy oraz ich córka są uprawnieni. Jeżeli ich córka miałaby dzieci, to byłyby one wprawdzie również uprawnione, lecz dopiero po śmierci córki. Potomków nie uprawniają już przy ich narodzinach, lecz dopiero po śmierci córki. Dlatego córce jako uprawnionej przysługuje kwota wolna w wysokości 400.000 euro, która musi być uwzględniona przy ustalaniu podatku od darowizn. Tym samym podatek od darowizn wyniósłby tylko około 3.000 euro.
Skarga kobiety nie powiodła się również w ostatniej instancji. BFH orzekł, że podatek od darowizn powinien być ustalony zgodnie z klasą podatkową I dla potomków dzieci i pasierbów. W związku z tym należy uwzględnić kwotę wolną w wysokości 100.000 euro.
Urząd skarbowy oraz Sąd Skarbowy w Dolnej Saksonii prawidłowo zadecydowali, że zgodnie ze statutem fundacji potencjalni prawnuki mogą być uznani za „najbardziej odległych uprawnionych” fundatorów. Nie ma przy tym znaczenia, czy zostali już urodzeni, czy kiedykolwiek otrzymają wsparcie finansowe z fundacji, jak stwierdził BFH.
Statut fundacji decydujący
Kto w przypadku konkretnej fundacji rodzinnej jest uznawany za „najbardziej odległego uprawnionego”, należy ustalić na podstawie sformułowań zawartych w statucie fundacji. W ten sposób fundator ma możliwość samodzielnie określić krąg potencjalnie uprawnionych osób, jak zauważył BFH.
Orzeczenie pokazuje, że największą wagę powinno się przykładać do sformułowań statutu fundacji rodzinnej w celu optymalnego wykorzystania kwot wolnych od podatku. Dlatego zaleca się również regularne sprawdzanie i w razie potrzeby dostosowywanie istniejących statutów.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza w kwestiach podatku od darowizn i innych zagadnień prawa podatkowego.
Zachęcamy do kontaktu z nami!
