Wraz z postępującą cyfryzacją działalności gospodarczej, coraz częściej w centrum zainteresowania organów skarbowych znajdują się także osoby aktywne w mediach społecznościowych. W Nadrenii Północnej-Westfalii władze zareagowały na ten trend poprzez wszczęcie ukierunkowanych postępowań wobec osób uzyskujących dochody za pośrednictwem takich platform, jak Instagram, TikTok czy YouTube. W szczególności pod lupą znajdują się przypadki, w których opodatkowane przychody nie zostały prawidłowo zadeklarowane. Odpowiedzialne organy szacują uszczuplenia podatkowe na setki milionów euro. W odpowiedzi na nowe wyzwania w przestrzeni cyfrowej, powołano wyspecjalizowaną jednostkę w ramach krajowego urzędu ds. zwalczania przestępczości finansowej.
Wprowadzenie zespołu ds. influencerów w LBF NRW
Założony w 2025 roku Krajowy Urząd ds. Zwalczania Przestępczości Finansowej (LBF NRW) stanowi samodzielną strukturę w ramach administracji finansowej Nadrenii Północnej-Westfalii. Celem tej instytucji jest między innymi wykrywanie przestępstw podatkowych związanych ze złożonymi modelami biznesowymi w środowisku cyfrowym poprzez skupienie kompetencji w zakresie szczególnie skomplikowanych przestępstw finansowych. W tym celu utworzono własny zespół śledczy zajmujący się komercyjnie działającymi influencerami, streamerami oraz innymi podmiotami aktywnymi w social media.
Postępowania opierają się na analizie kilku tysięcy zestawów danych pozyskanych ze źródeł publicznie dostępnych. W centrum zainteresowania znajdują się kanały w mediach społecznościowych wykorzystywane komercyjnie, gdzie domniemuje się przychody z reklam, marketingu afiliacyjnego, lokowania produktów lub sponsoringu. Zwraca się uwagę nie tylko na płatności gotówkowe, lecz także na korzyści o charakterze majątkowym, takie jak darowizny rzeczowe, podróże czy zaproszenia na wydarzenia.
Kiedy działalność influencera nabiera znaczenia podatkowego?
Zasadniczo przychody podlegają opodatkowaniu, jeśli prowadzona jest trwała działalność gospodarcza nastawiona na osiągnięcie zysku. Dotyczy to nie tylko klasycznych form prowadzenia firmy, ale także osób fizycznych, które regularnie publikują treści za wynagrodzeniem bądź uzyskują świadczenia o charakterze majątkowym. Obowiązek podatkowy powstaje już w momencie stałego prowadzenia kanału w mediach społecznościowych, udokumentowania współprac lub uzyskiwania dochodów za pośrednictwem takich platform jak YouTube, Twitch czy Patreon.
Typowe opodatkowane rodzaje działalności – przegląd
- Płatne lokowanie produktów lub umowy reklamowe
- Linki afiliacyjne z udziałem w prowizji
- Próbki PR, prezenty lub podróże w zamian za świadczenie usług
- Dochody z subskrypcji lub platform dla fanów
- Sprzedaż własnych produktów lub usług
Nawet jeśli nie następuje płatność pieniężna, przychód podlega opodatkowaniu, gdy uzyskiwana jest świadczenie o wartości gospodarczej. Wartość takich świadczeń należy oszacować i wykazać w rozliczeniu podatkowym.
Zmiana miejsca zamieszkania a międzynarodowy obowiązek podatkowy
W wielu przypadkach influencerzy przenoszą miejsce zamieszkania za granicę, przede wszystkim do krajów o niższych obciążeniach podatkowych. Często wskazywanym celem jest Dubaj. Niemniej jednak formalna przeprowadzka nie oznacza automatycznego ustania obowiązku podatkowego w Niemczech. Kluczowym kryterium jest to, czy nadal istnieje zwykłe miejsce pobytu lub interesy gospodarcze w kraju.
Jeśli w Niemczech pozostaje mieszkanie do dyspozycji, centrum interesów życiowych znajduje się w kraju lub nadal uzyskiwane są dochody ze źródeł niemieckich, nieograniczony obowiązek podatkowy może utrzymywać się mimo zamieszkania za granicą. Organy podatkowe oceniają każdy przypadek indywidualnie.
Współpraca międzynarodowa i wymiana informacji
W ostatnich latach współpraca międzynarodowa w dziedzinie podatków znacznie się zintensyfikowała. Ponad 100 krajów uczestniczy w automatycznej wymianie informacji, w tym również państwa dotąd mało transparentne. Instytucje finansowe przekazują w ramach zawartych umów regularnie informacje na temat kont, rzeczywistych właścicieli oraz dochodów kapitałowych organom podatkowym państwa zamieszkania.
Również firmy współpracujące z influencerami ewidencjonują te świadczenia w księgowości – poprzez faktury, umowy lub potwierdzenia wypłat. Dane te mogą posłużyć do identyfikacji osób aktywnych w social media podczas kontroli podatkowych lub w ramach zgłoszeń dotyczących podatku VAT. Możliwość zachowania pełnej anonimowości jest zatem mocno ograniczona.
Cyfrowe metody śledcze i technologie analityczne
Służby podatkowe wykorzystują nowoczesne narzędzia analityczne do przetwarzania publicznie dostępnych treści. Dzięki specjalistycznemu oprogramowaniu i sztucznej inteligencji treści mogą być automatycznie przeszukiwane, powiązywane i oceniane. Należą do tego między innymi:
- Identyfikacja marek w materiałach foto i wideo
- Wzmianki o współpracy, takie jak „reklama” („Anzeige”) lub „współfinansowane” („Sponsored”)
- Przebieg podróży, oznaczenia hoteli i dane lokalizacyjne
- Integracja systemów płatności i linków afiliacyjnych
Na podstawie tych danych podejrzenia są systematyzowane i porównywane z posiadanymi informacjami podatkowymi. Ze względu na publiczną obecność wielu influencerów, zabezpieczanie dowodów często jest prostsze niż w przypadku klasycznych przedsiębiorstw.
Samooskarżenie jako środek zaradczy
Osoby, które złożyły niepełne lub błędne zeznania podatkowe, mogą w określonych przypadkach uniknąć postępowania karnego składając skuteczny i uwalniający od odpowiedzialności czynny żal (samooskarżenie). Musi on być kompletny, złożony w odpowiednim terminie i zawierać prawidłowe dane. Obejmuje on wszystkie istotne okresy podatkowe oraz kwoty.
Niekompletne samooskarżenie może natomiast skutkować negatywnymi konsekwencjami prawnymi. Dlatego niezbędna jest staranna analiza i odpowiednie przygotowanie. Obowiązki podatkowe nie kończą się wraz ze zmianą platformy lub wycofaniem z życia publicznego.
Kontekst oraz dalszy rozwój sytuacji
Kontrole w obszarze cyfrowym pokazują, że ramy podatkowe dostosowują się do rzeczywistości gospodarczej. Wszystkich aktywnych ekonomicznie twórców treści obowiązują ogólne przepisy dotyczące opodatkowania dochodów. Rosnący poziom profesjonalizacji w mediach społecznościowych nieuchronnie prowadzi do rozszerzenia obowiązków podatkowych.
Jednocześnie już teraz można przewidywać, że ten trend będzie kontynuowany. Wykorzystanie cyfrowych narzędzi analitycznych będzie dalej rozwijane. Ponadto należy spodziewać się zacieśnienia międzynarodowej współpracy pomiędzy organami podatkowymi.
Podsumowanie
Influencerzy, którzy regularnie uzyskują przychody za pośrednictwem platform społecznościowych, powinni dokładnie sprawdzić swoje obowiązki podatkowe. Publiczna widoczność tej grupy zawodowej znacząco zwiększa prawdopodobieństwo kontroli przez organy skarbowe. Nawet bez bezpośredniej zapłaty – np. w przypadku świadczeń rzeczowych – mogą występować zdarzenia podlegające opodatkowaniu, które należy zgłosić. Miejsce zamieszkania za granicą nie chroni automatycznie przed obowiązkiem podatkowym w Niemczech, jeśli interesy gospodarcze pozostają w kraju.
W przypadkach niejasnych lub złożonych okoliczności, wskazana jest jak najwcześniejsza konsultacja prawna w zakresie krajowych i międzynarodowych kwestii podatkowych. Kwalifikowana analiza prawna pozwala zidentyfikować potencjalne ryzyka, zbudować zgodne z prawem struktury oraz w razie potrzeby wypracować solidne rozwiązania podatkowe.
