Umowne uzgodnienia mają pierwszeństwo
Po transakcji korporacyjnej, takiej jak sprzedaż udziałów w firmie, mogą wystąpić spory między kupującym a sprzedawcą. Sąd OLG Naumburg podjął ważną decyzję w takim sporze post-M&A. W wyroku z 26 czerwca 2023 r. zaznaczył, że umownej klauzuli zawartej w umowie kupna zasadniczo trzeba dać pierwszeństwo przed ustawowym przepisem fakultatywnym (sygn. akt: 12 U 23/23).
Szczególnie w umowach zakupu przedsiębiorstw chętnie stosuje się tzw. klauzule Earn-Out. W ten sposób umownie ustala się, że kupujący najpierw płaci cenę bazową, a później dodatkową kwotę zdefiniowaną w klauzuli Earn-Out. Ta staje się należna tylko wtedy, gdy zostaną spełnione określone warunki. Podczas przekazania przedsiębiorstwa najpierw należy zapłacić tylko cenę bazową, informuje kancelaria MTR Legal Rechtsanwälte, która koncentruje swoje doradztwo w obszarze M&A.
Sprzedano udziały w GmbH
W przypadku rozpatrywanym przez OLG Naumburg wspólnik GmbH sprzedał swoje udziały swojemu partnerowi. W umowie kupna strony uzgodniły, że kupujący zapłaci część ceny zakupu od razu, a kolejną kwotę jako udział w zysku, gdy zostanie sporządzony bilans za dany rok obrotowy.
W wyniku przejęcia udziałów kupujący stał się jedynym wspólnikiem GmbH. Jako taki podjął na zgromadzeniu wspólników decyzję, że za dany rok obrotowy nie dojdzie do wypłaty dywidendy, a zatem także były partner nie otrzyma udziału w dywidendzie. Decyzję uzasadnił jako jedyny wspólnik niekorzystną prognozą ekonomiczną na bieżący i kolejny rok obrotowy.
Z tym uzasadnieniem sprzedawca się nie zgodził. W ramach powództwa prowadzonego stopniowo żądał udzielenia informacji o bilansie rocznym lub o podlegających podstawie informacjach, aby następnie móc określić swój udział w zysku i go dochodzić w sądzie. W pierwszej instancji sąd okręgowy w Halle oddalił powództwo. Zdaniem sądu LG Halle na mocy umowy kupna pozwany nie był zobowiązany do działania na rzecz pozytywnej decyzji o przeznaczeniu zysku dla danego roku obrotowego.
Roszczenie o informacje po sprzedaży
Jednak w postępowaniu apelacyjnym OLG Naumburg zdecydował inaczej. Sąd orzekł, że powód ma prawo do uzyskania informacji, z której można wyciągnąć wnioski co do roszczenia o zapłatę.
W uzasadnieniu OLG Naumburg wskazał, że zgodnie z ustalaną praktyką BGH lojalność i zaufanie wymagają przyznania prawa do uzyskania informacji, jeśli stosunek prawny między stronami czyni to koniecznym, ponieważ uprawniony nie ma jasności co do istnienia i zakresu swojego prawa w sposób niewybaczalny, a druga strona może łatwo udzielić tej informacji.
W analizowanym przypadku powód jako były wspólnik nie miał już pełnego wglądu w dane dotyczące badanego roku obrotowego oraz dane do obliczenia jego udziału w zysku. Pozwany jako jedyny wspólnik może jednak bez większych trudności udzielić mu żądanych informacji.
Naruszenie obowiązków z umowy kupna
Istnieje również podejrzenie, że pozwany naruszył swoje obowiązki wynikające z umowy kupna. Zgodnie z decyzją podjętą jako jedyny wspólnik, aby za dany rok obrotowy nie wypłacić dywidendy, pozwany mógł złamać obowiązek wynikający z umowy kupna, mówi sąd, że prawa do udziału w zysku za dany rok obrotowy przysługują sprzedającemu.
Zgodnie z przepisami prawa wspólnicy mają pewną swobodę w podejmowaniu decyzji o wykorzystaniu zysku, czy zostanie on wypłacony wspólnikom czy pozostawiony na wzmocnienie przedsiębiorstwa w spółce, wskazuje OLG. Jednakże w tym przypadku pozwany był zobowiązany umową o wyniku alokacji zawartą w umowie kupna. Ponieważ w przypadku kolizji postanowień umowy wspólników dotyczących udziałów a ustawowego uznaniowego według § 29 ust. 2 GmbHG, umownemu postanowieniu należy zasadniczo dać pierwszeństwo przed ustawowym przepisem, podkreślił OLG Naumburg. Tym samym również zakres swobody decyzyjnej jedynego wspólnika w stosunku do byłego wspólnika był ograniczony. W umowie kupna jasno ustalono, że sprzedawcom udziałów, obok powoda jeszcze dwóm innym wspólnikom, przysługuje wypłata zysku za dany rok obrotowy, wskazuje OLG.
Wyrok wyraźnie pokazuje, że umowy kupna w transakcjach firmowych powinny być jak najbardziej szczegółowe, aby uniknąć sporów po zakończeniu M&A.
MTR Legal Rechtsanwälte doradza w prawie spółek oraz w zakresie M&A.
Serdecznie zapraszamy do kontaktu z nami!
