Het Finanzgericht Münster heeft met uitspraak van 14 juni 2024 (Az. 4 K 2351/23) duidelijk gemaakt dat het opleggen van een verzuimboete bij te late indiening van de belastingaangifte, die leidt tot een belastingteruggave, niet automatisch rechtmatig is. Aanleiding was een concreet geval: De aangifte inkomstenbelasting 2020 werd ondanks het verlopen van de termijn alsnog ingediend en leidde tot een terugbetaling. Toch legde de Belastingdienst een verzuimboete van 175 € op – een minimumbedrag van 25 € per begonnen maand vertraging. .
Wettelijk kader en doel van de verzuimboete
Normstructuur in de Algemene wet inzake rijksbelastingen
Volgens § 152 lid 1 AO staat het de Belastingdienst vrij (beslissingsbevoegdheid) een boete op te leggen bij niet-tijdige indiening – voor zover de vertraging niet verontschuldigd kan worden. Afwijkingen bij belastingteruggaven of nihil-aanslagen zijn uitdrukkelijk mogelijk. .
Vanaf de 15e maand van vertraging geldt bovendien een gebonden regeling (§ 152 lid 2, 5 AO): De boete bedraagt minimaal 25 €/maand of 0,25 % van de vastgestelde belasting. .
Functionele achtergrond
De boete moet zorgen voor tijdige ontvangst van belastingaangiften (preventief karakter) en een compensatie bieden voor voordeel dat de belastingplichtige door te late indiening behaalt (repressief karakter). .
Kernbevindingen van het FinG Münster
Ongebonden discretionaire bevoegdheid bij teruggaven
Omdat de vertraagde aangifte tot een teruggave leidde (§152 lid 3 nr. 3 AO), is de boeteoplegging niet automatisch, maar moet het gebruik van de discretionaire bevoegdheid worden getoetst. .
Beoordeling van het discretionair oordeel op basis van het doel
De rechter eiste dat bij de uitoefening van het discretionair oordeel met name de volgende aspecten in aanmerking worden genomen:
-
Duur en frequentie van het overschrijden van de termijn
-
Hoogte van het belastingbedrag (nihil-, naheffings- of teruggavegeval)
-
Schuld van de belastingplichtige
-
Gevolgen voor het aanslagproces en de schatkist
In het onderhavige geval beperkte de Belastingdienst zich tot de duur van de vertraging en de schuldvraag, en negeerde het effect van de teruggave en het eerdere gedrag – een schending van de vereiste belangenafweging. .
Betekenis voor belastingplichtigen en Belastingdienst
Rechten en verplichtingen voor belastingplichtigen
Wie bij te late indiening een teruggaaf verwacht, kan niet zonder meer met een verzuimboete worden belast. Een verontschuldigbare schuld, korte vertraging en het ontbreken van nadeel voor de Belastingdienst kunnen tot een lagere boete leiden. .
Eisen aan de Belastingdienst
Geautomatiseerde beschikkingen zonder individuele beoordeling zijn gebrekkig. Een volledige vastlegging van het besluitvormingsproces – inclusief de economische gevolgen van het geval – is onmisbaar. .
Verschillen in de wettelijke regeling vóór en na 2019
Na de wetswijziging per 2019 is er een duidelijkere scheiding tussen de automatische oplegging van boetes bij naheffingen en discretionaire beoordeling bij teruggaven (§ 152 lid 2–3 AO). Met deze uitspraak versterkt het FG Münster het belang van deze wettelijke regeling. .
Praktische handelingsaanbevelingen
-
Bezwaar maken tegen het boetebesluit: Zeker bij teruggavegevallen moet het ontbreken van een motivering van het discretionaire oordeel door de Belastingdienst worden aangekaart.
-
Verzoek tot individuele gevalstoetsing: Benadruk dat er geen nadeel voor de schatkist is, dat het verwijt gering is en een vertraagde uitkering geen rechtsbenadeling betekende.
-
Vroegtijdig verzoek tot verlenging van de termijn: Rechtvaardigt vertragingen in veel gevallen en minimaliseert het risico op boetes. .
Vooruitblik op uitvoeringspraktijk en rechtszekerheid
Deze uitspraak versterkt de positie van belastingplichtigen in geval van teruggave aanzienlijk. In de toekomst moeten Belastingdiensten veel meer documenteren en individuele motieven voor het geval vermelden. De beslissing kan bovendien als basis dienen voor verdere toetsingen bij vergelijkbare rechtszaken.
Ondernemingen, investeerders en vermogende particulieren die in het kader van belastingteruggaven met verzuimboetes zijn geconfronteerd of wier belastingzaak zich in deze overgangssituatie bevindt, biedt MTR Legal Rechtsanwalt grondige analyse en strategische ondersteuning. Of het nu om bezwaar gaat of om een bestuursrechtelijke procedure – wij begeleiden u graag bij uw individuele kwestie.
