Achtergrond van de beslissing van het BAG over het afstand doen van vakantiedagen in proces-schikkingen
Met het besluit van 4 juni 2024 (zaaknr.: 9 AZR 104/24) heeft het Bundesarbeitsgericht (BAG) een baanbrekende verduidelijking gegeven ten aanzien van het afstand doen van vakantieaanspraken in het kader van een proces-schikking bij arbeidsovereenkomsten. Het arrest verduidelijkt onder welke omstandigheden een mogelijke afstand van vakantieaanspraken tijdens een lopend dienstverband juridisch toelaatbaar is.
Juridische uitgangssituatie: Onvervreemdbaarheid van de vakantieaanspraak
Wettelijke grondslagen
Het wettelijk minimumvakantie is vastgelegd in de Bundesurlaubsgesetz (BUrlG) en geniet bijzondere arbeidsrechtelijke bescherming. Volgens § 13 lid 1 zin 3 BUrlG is het afstand doen van het wettelijk minimumvakantie tijdens een bestaand dienstverband in principe uitgesloten. Deze beschermingsbepaling dient ter waarborging van de herstelfunctie van vakantie – een centraal uitgangspunt van het vakantierecht.
Procesrechtelijke mogelijkheden
In arbeidsrechtelijke geschillen is het niet ongebruikelijk dat partijen een proces-schikking sluiten waarin onder andere openstaande vakantieaanspraken worden geregeld. Juist met betrekking tot de wettelijke vakantiedagen rijst de onzekerheid of een afstand in een schikking kan worden erkend, zolang het dienstverband voortduurt.
Inhoud en reikwijdte van de BAG-beslissing
Kern van de beslissing
Het BAG heeft in zijn recente uitspraak duidelijk gemaakt dat een afstand doen van het wettelijk minimumvakantie via een proces-schikking in een lopend dienstverband niet is toegestaan. Ook een dergelijke formulering in een gerechtelijke schikking is volgens het BAG nietig, voor zover de daarin genoemde vakantieaanspraak het wettelijk minimum betreft en het dienstverband niet wordt beëindigd.
Onderscheid tussen wettelijke en contractuele vakantieaanspraken
Met name valt de onderscheiding op die het BAG maakt tussen het dwingende wettelijk minimumvakantie en aanvullende contractuele of cao-vakantieaanspraken. Een afstand kan in het kader van een proces-schikking hooguit betrekking hebben op vrijwillige, bovenwettelijke vakantieaanspraken, mits deze zijn toegekend.
Gevolgen voor de arbeidsrechtelijke praktijk
Voor de praktijk betekent dit een verhoogde juridische zorgvuldigheid bij het opstellen van schikkingsteksten, met name bij bestaande dienstverbanden. Het opnemen van een algemene “afgedaan”-vermelding voor alle wederzijdse aanspraken heeft niet het gewenste effect op de wettelijke vakantie als het dienstverband na de schikking voortduurt.
Werknemers en ondernemingen – gevolgen en benodigde acties
Bescherming van werknemersbelangen
Werknemers genieten op grond van de wettelijke regelingen een uitgebreide bescherming van hun vakantieaanspraken. Dit omvat niet alleen het recht om daadwerkelijk vakantie op te nemen, maar ook de nietigheid van eventuele afstandsverklaringen gedurende het dienstverband – ook wanneer deze het resultaat zijn van een gerechtelijke overeenkomst.
Betekenis voor werkgevers
Voor werkgevers betekent dit dat in arbeidsrechtelijke schikkingen geen rechtsgeldige afstand van het minimumvakantiebedrag kan worden overeengekomen zolang het dienstverband niet door beëindiging of opzegging eindigt. Contractuele afspraken en proces-schikkingen dienen met het oog op deze genuanceerde rechtspositie zorgvuldig te worden geëvalueerd, om latere geschillen over nog bestaande vakantieaanspraken te voorkomen.
Overzicht van lopende procedures
Er dient rekening mee te worden gehouden dat de onderhavige beslissing is genomen op basis van het concrete individuele geval. Indien vergelijkbare situaties in andere procedures aan de orde zijn, blijft het afwachten of en in hoeverre de rechtspraak wordt bevestigd of verder ontwikkeld.
Conclusie en vooruitblik
Het actuele vonnis van het BAG schept rechtszekerheid en begrenst duidelijk de mogelijkheden om tijdens een bestaand dienstverband in het kader van een proces-schikking afstand te doen van wettelijke vakantieaanspraken. Voor het opstellen van arbeidsrechtelijke schikkingen zijn differentiatie en zorgvuldigheid geboden – met name bij het onderscheid tussen wettelijke en eventuele aanvullende vakantieaanspraken.
Mocht u naar aanleiding van deze beslissing individuele juridische vragen hebben over schikkingsonderhandelingen, vakantieaanspraken of contractopstelling, dan staan de advocaten van het landelijk opererende bedrijfsjuridisch kantoor MTR Legal Rechtsanwälte met hun jarenlange ervaring in het arbeidsrecht graag voor u klaar.
