Gemeenschappelijk testament bij testeerongeschiktheid van een echtgenoot ongeldig
Echtgenoten maken graag een gemeenschappelijk testament en benoemen elkaar daarin tot enige erfgenaam om zich zo te beschermen tegen aanspraken van andere mogelijke erfgenamen. Als een van de echtgenoten bij het opstellen van het testament niet meer in staat is te testen, kan hierdoor het gehele gemeenschappelijk testament ongeldig worden. Dit heeft het OLG Celle duidelijk gemaakt met een besluit van 14 maart 2024 (Zaaknr.: 6 W 106/23). Het Gerechtshof stelde echter ook duidelijk dat een gemeenschappelijk testament niet noodzakelijkerwijs ongeldig hoeft te zijn als een van de echtgenoten niet in staat is te testen.
Als een testateur vanwege zijn ziekte niet meer in staat is de betekenis van een door hem afgelegde wilsuiting in te zien en hiernaar te handelen, is er sprake van testeerongeschiktheid volgens § 2229 lid 4 BGB. Dit kan het geval zijn bij ernstige psychische aandoeningen of dementieziekten. Hieraan moeten echtparen denken bij het opstellen van een gemeenschappelijk testament, zodat de laatste wilsbeschikkingen niet ongeldig zijn, aldus het advocatenkantoor MTR Legal, dat o.a. adviseert op het gebied van erfrecht.
Echtpaar benoemt elkaar wederzijds tot enige erfgenaam
Ook in het geval voor het OLG Celle ging het om de vraag of beide echtgenoten bij het opstellen van het testament in staat waren om te testen. De echtgenoten hadden in 1993 een gemeenschappelijk testament opgesteld waarin zij bepaalden dat hun zoon hun huisperceel en het aangrenzende bouw- en bosgebied moest erven. De dochter zou het contante vermogen ontvangen.
In 2018 vernietigde het echtpaar het testament en stelde een nieuw gemeenschappelijk testament op waarin zij elkaar wederzijds tot enige erfgenamen benoemden. In een aanvulling stelden de echtgenoten elkaar wederzijds als van alle beperkingen bevrijde voorerfgenaam aan en hun dochter als nastretser en enige einderfgenaam.
Alle documenten waren door de echtgenote met de hand geschreven en ondertekend. De echtgenoot voegde zijn handtekening toe. De echtgenote woonde ten tijde van het opstellen van het testament al in een verpleeghuis vanwege een dementieziekte. Na het overlijden van haar echtgenoot vroeg zij in 2020 het erfrecht aan als enige voorerfgenaam.
Testeerongeschiktheid vanwege dementie
Hiertegen verzette haar zoon zich echter. Hij voerde aan dat beide ouders ten tijde van het opstellen van het testament niet testeerbekwaam waren. Daarom liet de nalatenisrechtbank deskundigenrapporten opstellen over de testeerbekwaamheid van de echtgenote. De deskundigen kwamen tot de conclusie dat zij ten tijde van het opstellen van het testament en de aanvulling testeerongeschikt was vanwege haar dementieziekte. Omdat echter de echtgenoot wel testeerbekwaam was, wilde het gerecht het gemeenschappelijk testament herinterpreteren als een enkel testament van de echtgenoot en erflater.
Hiertegen verzette de zoon zich en had succes bij het OLG Celle. Aangezien de echtgenote testeerongeschikt was, was er geen geldig gemeenschappelijk testament, oordeelde het Hof. Het voerde aan dat een gemeenschappelijk testament wordt gedragen door de wil van beide echtgenoten. Als een van de echtgenoten testeerongeschikt is, kan er geen geldig gemeenschappelijk testament tot stand komen. Dit is vergelijkbaar met een gemeenschappelijk testament dat slechts door één echtgenoot is ondertekend.
Geen herinterpretatie als enkel testament
Evenmin komt in het onderhavige geval de herinterpretatie van het ongeldige gemeenschappelijke testament als een geldig enkel testament van de testeerbekwame echtgenoot in aanmerking. Dit mislukt al omdat de echtgenoot het testament niet zelf met de hand heeft geschreven, maar alleen heeft ondertekend. Bij een herinterpetatie tot een enkel testament moeten ook de formele eisen aan een testament worden nageleefd. De echtgenoot had het derhalve zelf met de hand moeten schrijven of notarieel laten opstellen. De handtekening onder een door zijn echtgenote geschreven tekst is niet voldoende, aldus het OLG.
Dit zou anders zijn als beide echtgenoten hun beschikkingen zelf met de hand hadden opgesteld en ondertekend. Dan zouden beide beschikkingen formeel geldig zijn, maakte het OLG Celle duidelijk. De enkele handtekening kan echter niet als een eigen testament worden beschouwd. Daarom is het testament ongeldig, oordeelde de rechtbank.
Andere wegen zoeken
De beslissing laat zien dat bij dreigende testeerongeschiktheid een gemeenschappelijk echtgenootestament niet noodzakelijk de beste manier is om de laatste wilsbeschikkingen juridisch veilig vast te leggen. Er moet dan naar meer geschikte manieren worden gezocht.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseert in zaken rondom het testament en andere onderwerpen van het erfrecht.
Neem gerust contact met ons op.
