Besluit van het BGH van 22.05.2024 – Az.: IV ZB 26/23
Ook na de scheiding kan een testament of erfcontract ten gunste van de echtgenoot nog geldig zijn, als het paar de uiterste wilsbeschikking voor het huwelijk heeft opgesteld. Dat heeft het BGH op 22 mei 2024 in een besluit bepaald (Az.: IV ZB 26/23).
In veel huwelijken is het gebruikelijk dat de echtgenoten een testament maken en hun partner aanwijzen als erfgenaam. Ook als het huwelijk mislukt en gescheiden wordt, is dat geen probleem, omdat de benoeming tot erfgenaam van de voormalige echtgenoot door de scheiding ongeldig wordt, aldus het advocatenkantoor MTR Legal, dat ook advies geeft over erfrecht. Het wordt echter ingewikkelder als het paar de uiterste wilsbeschikking vóór het huwelijk opstelt en later trouwt. Wordt het huwelijk dan gescheiden, kan een testament of erfcontract ten gunste van de partner geldig blijven, zoals blijkt uit de beslissing van het BGH.
Ongehuwd paar sluit erfcontract
In de procedure voor het BGH had een ongehuwd paar in 1995 een erfcontract gesloten waarin zij elkaar tot enige erfgenaam benoemden. De eindopvolgers zouden de zoon van de vrouw en latere erflater en de beide kinderen van de man worden. Dit is enigszins vergelijkbaar met een gezamenlijk of Berlijns testament tussen echtgenoten.
Enige tijd nadat het erfcontract was opgesteld, besloot het paar te trouwen. Het huwelijk mislukte echter en in 2021 vond de rechtsgeldige scheiding plaats. Het erfcontract bleef na de scheiding bestaan, maar zou volgens de wens van het voormalige paar notarieel ontbonden worden. Dit gebeurde echter niet, omdat de vrouw onverwachts overleed. Haar gescheiden echtgenoot, die volgens het erfcontract enige erfgenaam van de erflater zou worden, vroeg het erfrechtcertificaat aan.
De zoon van de erflater verzette zich hiertegen. Hij was van mening dat hij tot enige erfgenaam van zijn overleden moeder was geworden, omdat het erfcontract door de scheiding ongeldig zou zijn geworden. Het geschil werd voor het BGH gebracht en de rechters in Karlsruhe besloten ten gunste van de ex-echtgenoot van de erflater. Het erfcontract bleef ondanks de scheiding bestaan.
Uiterste wilsbeschikking blijft geldig
Ter onderbouwing voerde het BGH aan dat het erfcontract geen aanwijzingen bevat voor een overeenstemmende wil van de contractpartijen dat de wederzijdse aanwijzing tot enige erfgenaam zou vervallen indien het paar later trouwt en het huwelijk wordt gescheiden. Ook het feit dat de contractpartijen tijdens hun scheiding overeenstemming hebben kunnen bereiken over een ontbinding van het erfcontract, leidt niet tot een ander resultaat, omdat er geen ondertekende notariële verklaring voor is en het daarom aan een formele uitvoering ontbreekt.
De benoeming tot erfgenaam van de voormalige echtgenoot is ook niet volgens § 2077 in samenhang met § 2279 BGB ongeldig, aldus het BGH verder. Volgens § 2077 lid 1 BGB is een uiterste wilsbeschikking, waarbij een erflater zijn echtgenoot heeft bedacht, weliswaar ongeldig als het huwelijk voor het overlijden van de erflater werd gescheiden. Overeenkomstige bepalingen gelden volgens § 2077 lid 2 BGB ook bij een verloving. Deze bepalingen zijn echter niet van toepassing op de onderhavige zaak, want zij veronderstellen het bestaan van een huwelijk of een verloving op het moment van het opstellen van de uiterste wilsbeschikking, verduidelijkten de rechters in Karlsruhe.
Afzien van rechtsgevolgen
Op het moment van het opstellen van het erfcontract was het paar noch getrouwd, noch juridisch verloofd. In het erfcontract werd slechts een „eventueel volgend huwelijk” vermeld. Voor een verloving met een serieus huwelijksaanzoek is deze formulering veel te vaag, aldus het BGH. Dit bevestigt de verklaring van de ex-echtgenoot dat bij het afsluiten van het erfcontract niet aan een huwelijk werd gedacht, vooral omdat beiden op dat moment al een scheiding achter de rug hadden. De bepalingen van § 2077 BGB zijn daarom ook niet analoog toepasbaar, voerde het BGH verder aan. Bij ongehuwde samenlevingsvormen wordt er vaak bewust afgezien van rechtsgevolgen die gepaard gaan met het einde van een relatie.
Desalniettemin blijft het juist voor ongehuwde paren belangrijk om een testament of erfcontract op te stellen. Zonder uiterste wilsbeschikking blijft de partner met lege handen achter en geldt de wettelijke erfopvolging.
MTR Legal Rechtsanwalte adviseert over Testament en erfcontract en andere onderwerpen van het erfrecht.
Neem gerust contact met ons op!
