Geen panoramavrijheid bij luchtfoto’s via drones – BGH I ZR 67/23
Drones worden op veel verschillende manieren ingezet. Populair zijn bijvoorbeeld foto’s vanuit de lucht. Daarbij moet echter rekening worden gehouden met auteursrechten. Zo heeft de BGH in een uitspraak van 23 oktober 2024 beslist dat luchtfoto’s van openbaar toegankelijke en beschermde kunstwerken, vervaardigd met hulp van drones, inbreuk maken op het auteursrecht en niet onder de panoramavrijheid vallen (Az.: I ZR 67/23).
De panoramavrijheid is een beperking van het auteursrecht en is geregeld in § 59 van de Auteurswet. Dientengevolge mogen werken die zich op openbare wegen, straten of pleinen bevinden, door middel van schilderkunst, grafiek, foto of film worden vermenigvuldigd. Deze foto’s of andere reproducties mogen ook gepubliceerd worden, aldus het advocatenkantoor MTR Legal, dat o.a. adviseert in handelsmerkrechtelijke bescherming en auteursrecht.
Luchtfoto’s niet beschermd door panoramavrijheid
Er was echter onenigheid over hoe ver deze panoramavrijheid reikt en of ook opnamen vanuit de lucht daarbij horen. De BGH heeft nu in een baanbrekende beslissing duidelijk gemaakt dat luchtfoto’s van openbaar toegankelijke beschermde kunstwerken, gemaakt door drones, niet onder de panoramavrijheid vallen, en heeft daarmee het auteursrecht versterkt.
Aan de beslissing van het hooggerechtshof van de BGH lag de volgende zaak ten grondslag: De gedaagde uitgeverij had een boek over de mijnbergen van het Ruhrgebied gepubliceerd. De inhoud van de reisgids omvatte ook door drones gemaakte luchtfoto’s die verschillende kunstinstallaties op de mijnbergen tonen. De scheppers van deze werken hadden overeenkomsten met een exploitatiemaatschappij gesloten die de rechten en aanspraken van auteurs vertegenwoordigt.
De exploitatiemaatschappij was van mening dat de in het boek gepubliceerde luchtfoto’s van de kunstinstallaties het auteursrecht schonden, omdat deze foto’s niet onder de panoramavrijheid vielen. Ze klaagde daarom de uitgeverij aan voor een verbodsmaatregel en schadevergoeding.
BGH bevestigt auteursrechtinbreuk
Bij de rechtbank in Bonn en in het beroepsproces bij het OLG Hamm was de aanklacht grotendeels succesvol. Ook de BGH wees het beroep van de gedaagde uitgeverij af. De rechters in Karlsruhe stelden vast dat de uitgeverij door de afbeelding van de auteursrechtelijk beschermde werken inbreuk had gemaakt op het recht van de auteurs om hun werken te reproduceren en te verspreiden. Want de reproductie en publicatie van een door een drone gemaakte luchtfoto valt niet onder de panoramavrijheid volgens § 59 lid 1 zin 1 UrhG.
De panoramavrijheid beoogt de vrijstelling van werken wanneer en voor zover zij onderdeel zijn van een voor het publiek waarneembaar straat- of landschapsbeeld, verklaarde het onder andere voor auteursrecht bevoegde I. Civiele Senaat van het Bundesgerichtshof verder. Bij de interpretatie van de panoramavrijheid volgens de Auteurswet en bij de afweging die moet worden gemaakt tussen de informatie- en communicatievrijheid van de gebruikers van de werken enerzijds en de gerechtvaardigde belangen van de auteurs om een gepaste vergoeding te krijgen voor het economisch gebruik van hun werken anderzijds, dient bij door drones gemaakte luchtfoto’s het belang van de auteurs zwaarder te wegen, aldus de senaat.
Voor de praktijk betekent dit dat foto’s van auteursrechtelijk beschermde kunstwerken gemaakt moeten worden vanaf plaatsen die sowieso voor het publiek toegankelijk zijn, bijvoorbeeld vanaf de straat. Dan geldt, anders dan bij opnamen vanuit de lucht door drones, wel de panoramavrijheid.
Uitgebreide bescherming door auteursrecht
Werken van schrijvers, musici, schilders, fotografen zijn uitvoerig beschermd door het auteursrecht. Daartoe behoren ook beeldende kunstwerken of toegepaste kunst. De auteur heeft automatisch de exploitatierechten van zijn werk, die hij ook aan een exploitatiemaatschappij kan overdragen. Evenzo kan hij derden gebruiksrechten op zijn werk verstrekken.
Dit auteursrecht wordt beperkt door de panoramavrijheid. De panoramavrijheid staat echter alleen het gebruik toe van kunstwerken die permanent op openbare wegen en pleinen staan en door het publiek kunnen worden waargenomen. Bij opnamen met drones moet na de uitspraak van de BGH echter worden opgelet. Hier kan snel sprake zijn van een auteursrechtinbreuk. Waarschuwingen, geboden en schadevergoedingsclaims kunnen het gevolg zijn.
Bij juridische geschillen over auteursrecht of andere onderwerpen van intellectuele eigendomsbescherming is MTR Legal Rechtsanwälte uw competente partner.
Neem gerust contact met ons op!
