Uitspraak van het Oberlandesgericht Schleswig-Holstein over schadevergoedingsaanspraken in het dieselschandaal
Het Oberlandesgericht (OLG) Schleswig-Holstein heeft met zijn uitspraak van 26-11-2019 (zaaknr.: 17 U 44/19) baanbrekende duidelijkheid verschaft voor de rechten van kopers van tweedehandsvoertuigen met een illegale sjoemelsoftware. De beslissing betreft het zogenaamde dieselschandaal, dat al jaren aanzienlijke juridische en economische gevolgen heeft voor zowel de auto-industrie als autokopers.
In de onderliggende zaak werd een koopster van een tweedehands voertuig met gemanipuleerde dieselmotor schadevergoeding toegekend. Aanleiding was het gebruik van software die ervoor zorgde dat aan de emissienormen bij normaal weggebruik niet duurzaam werd voldaan.
Beslissingsrelevante feiten
Al in 2015 werd voor het eerst bekend dat meerdere autofabrikanten dieselauto’s hadden geleverd met voorzieningen die de emissiereiniging op testbanken activeerden, maar deze in het normale wegverkeer verminderden of deactiveerden. De Europese Unie beschouwt dergelijke sjoemelsoftware in principe als niet toegestaan (vgl. art. 5 lid 2 Verordening (EG) nr. 715/2007).
In dit specifieke geval had de klaagster een betrokken voertuig gekocht in het vertrouwen dat aan de geldende emissievoorschriften werd voldaan en zonder kennis van de gemanipuleerde software. Zij vorderde van de fabrikant vergoeding van de geleden schade, in het bijzonder ontbinding van het koopcontract en terugdraaiing van de aankoop.
Kernpunten van de juridische overwegingen van de rechtbank
Aanspraken uit §§ 826, 31 BGB (Opzettelijke immorele benadeling/aansprakelijkheid van de organisatie)
De rechtbank stelde dat het op de markt brengen van een voertuig met gemanipuleerde software als een opzettelijke immorele benadeling moet worden beschouwd. Doorslaggevend was dat het gebruik van de software het risico met zich meebracht dat het betrokken voertuig zijn toelating verloor, in waarde daalde of aan gebruiksbeperkingen werd onderworpen.
Daarnaast bevestigde het OLG dat ook de fabrikant aansprakelijk kan zijn als het voertuig – zoals hier – als tweedehands exemplaar is aangeschaft. In het bijzonder draagt de fabrikant hiervoor de verantwoordelijkheid en is hij in het kader van § 31 BGB aansprakelijk voor het gedrag van zijn organen en leidinggevend personeel.
Onwetendheid van de koper en causaliteit
De koper was bij aankoop van het voertuig niet op de hoogte van de manipulatie. Het OLG oordeelde dat het vertrouwen van de koper in de wettigheid en conformiteit van de producten was geschonden. De opzettelijke misleiding door de fabrikant was daarmee de oorzaak van de koopbeslissing.
Terugdraaiing en verrekening van gebruik
De uitspraak maakt duidelijk dat de benadeelde het gemanipuleerde voertuig kan teruggeven tegen terugbetaling van de aankoopprijs, waarbij een redelijke gebruiksvergoeding voor de reeds gereden kilometers in mindering wordt gebracht.
Betekenis voor de praktijk
De uitspraak is van groot belang voor particulieren, bedrijven en institutionele investeerders die getroffen zijn door manipulaties bij dieselvoertuigen. Vooral versterkt de beslissing de rechtspositie van tweedehands kopers, doordat zij aantoont dat aanspraken niet beperkt blijven tot de eerste koper. Verjaring kan per geval en afhankelijk van het steekwoord verschillend beoordeeld worden; dit dient te worden onderzocht.
Gevolgen voor verdere procedures
De uitspraak maakt deel uit van een landelijke rechtspraak waarbij rechters in talrijke gevallen schadevergoedingsaanspraken toekennen aan kopers van dieselvoertuigen met sjoemelsoftware. Het betreft een beslissing in een complexe rechtspositie die voortdurend in ontwikkeling is. In soortgelijke gevallen kan altijd een individuele juridische beoordeling nodig zijn, aangezien factoren als de precieze aard van de software, het tijdstip van verkoop en mogelijke verjaringstermijnen invloed kunnen hebben op de aanspraak.
Open vragen en lopende procedures
De beslissing van het OLG Schleswig-Holstein maakt deel uit van een groot aantal lopende en afgeronde rechtszaken. De hoogste rechtspraak, vooral door het Bundesgerichtshof (BGH) en het Europese Hof van Justitie (HvJ-EU), blijft voortdurend in beweging. De onschuldpresumptie geldt in het voordeel van de betrokken ondernemingen zolang er geen definitieve uitspraak is.
Conclusie
Het OLG Schleswig-Holstein heeft een nieuwe mijlpaal gezet in de omgang met schadevergoedingsvorderingen in verband met het zogenaamde dieselschandaal. De uitspraak onderstreept dat ook kopers van tweedehands auto’s onder de beschermingsomvang van wettelijke bepalingen vallen, mits zij onbewust voertuigen met illegale emissievoorzieningen hebben aangeschaft.
Voor verdere juridische vragen rond de aankoop van gemanipuleerde voertuigen, mogelijke aanspraken of de beoordeling van individuele gevallen in het kader van schadevergoedings- en terugdraaiingsvorderingen, staan de Rechtsanwälte bij MTR Legal klaar voor een deskundige beoordeling.
