Indicia voor onder-het-tapijt betalingsovereenkomst – Uitspraak van de rechtbank Itzehoe, Az. 2 O 136/23
Zwartwerken kan met gevoelige boetes of gevangenisstraffen worden bestraft. Als opdrachtgever en opdrachtnemer een onder-het-tapijt betalingsovereenkomst aangaan, maken ze zich niet alleen strafbaar – de opdrachtgever kan zijn geld ook niet terugvorderen als de werkzaamheden gebrekkig of helemaal niet zijn uitgevoerd. Dat blijkt ook uit een uitspraak van de rechtbank Itzehoe van 8 december 2023 (Az.: 2 O 136/23).
Onder-het-tapijt betalingsovereenkomsten worden vaak getroffen om belastingen of bijdragen aan de sociale zekerheid te ‘besparen’. Dergelijke overeenkomsten zijn strafbaar en de betrokkenen moeten rekening houden met gevoelige straffen. Bovendien kunnen de betrokkenen van een onder-het-tapijt betalingsovereenkomst ook geen civielrechtelijke aanspraken tegen elkaar geldend maken, omdat een overeenkomst door een dergelijke afspraak nietig wordt, aldus het advocatenkantoor MTR Legal Rechtsanwälte, dat o.a. adviseert in het ondernemingsstrafrecht.
Contante betalingen zonder kwitantie
In de onderliggende zaak voor de rechtbank Itzehoe had de eiser renovatiewerkzaamheden aan zijn huis bij de gedaagde in opdracht gegeven. De gedaagde was eerder met een eigen bedrijf zelfstandig, inmiddels was hij echter bij een dakdekkersbedrijf in dienst. Over een eigen bedrijf, handelsvergunning of belastingnummer voor een onderneming beschikte hij niet meer. Het contact tussen beiden kwam via een collega van de eiser tot stand, die op dat moment ook de partner van de gedaagde was.
De eiser en de gedaagde bespraken de uit te voeren werkzaamheden en nog dezelfde dag deed de eiser een vooruitbetaling van 4.600 euro contant aan de gedaagde. Meer vooruitbetalingen volgden, soms contant, soms via overschrijving. Voor de contante betalingen werden geen kwitanties uitgereikt.
De gedaagde voerde verschillende werkzaamheden aan het huis uit. Andere afgesproken werken voerde hij niet uit of hij maakte ze niet af. Een factuur stelde hij niet op.
Eiser eist terugbetaling
Uiteindelijk eiste de eiser een terugbetaling van 9.500 euro. Dit bedrag zou voortkomen uit de niet uitgevoerde, maar betaalde werkzaamheden. Hij was ervan uitgegaan dat de gedaagde een eigen bedrijf had en had voor elke prestatie een factuur geëist.
De gedaagde voldeed niet aan het verzoek tot terugbetaling. Volgens zijn verklaring was van begin af aan overeengekomen dat de werkzaamheden zonder factuur, maar ‘zwart’ zouden worden uitgevoerd. De deal zou daarom immoreel en nietig zijn. Zodoende kon de eiser ook geen terugbetaling eisen.
De rechtbank Itzehoe oordeelde dat de eiser geen recht heeft op terugbetaling. In de motivering wees de rechtbank erop dat een opdrachtgever bij een werkovereenkomst weliswaar in principe uit de contractuele relatie recht kan hebben op terugbetaling van overbetaalde vooruit- of tussentijdse betalingen. Echter, in dit geval was er geen geldige werkovereenkomst tussen de partijen tot stand gekomen, zodat de eiser ook geen terugbetaling uit het contract kon eisen. De door de partijen gesloten werkovereenkomst was volgens § 134 BGB in combinatie met § 1 Abs. 2 Nr. 2 Schwarzarbeitsbekämpfungsgesetz (SchwarzArbG) nietig, aldus de rechtbank. Daarmee was ook de terugbetaling van gedane vooruitbetalingen uitgesloten.
Onder-het-tapijt betalingsovereenkomst ligt voor
Volgens de overtuiging van de rechtbank Itzehoe hebben de partijen in de onderhavige zaak een onder-het-tapijt betalingsovereenkomst getroffen. Voor het bestaan van een dergelijke overeenkomst zijn er verschillende indicaties, aldus de rechtbank. Daartoe behoren onder andere dat de zakelijke relatie haar oorsprong in de privé-sfeer heeft en de werkzaamheden in aanzienlijke mate zonder een schriftelijke contractuele basis worden uitgevoerd. Een ander belangrijk indicatiepunt zijn betalingen van de opdrachtgever contant en zonder kwitantie. Ook een overeengekomen uurtarief dat duidelijk onder de gebruikelijke voorwaarden ligt en het ontbreken van tussentijdse facturen of eindafrekeningen met vermelding van de btw zijn tekenen van een onder-het-tapijt betalingsovereenkomst.
Deze indicaties waren aanwezig in de onderliggende zaak en wezen op het bestaan van een onder-het-tapijt betalingsovereenkomst, aldus de rechtbank Itzehoe. Daar komt nog bij dat de werkzaamheden voor een groot deel in het weekend werden uitgevoerd. Weliswaar worden ook zonder onder-het-tapijt betalingsovereenkomst werkprestaties deels in het weekend verricht. Hier wijst echter de chatgeschiedenis van de partijen erop dat het ging om werkzaamheden buiten de beroepsmatige activiteiten van de gedaagde.
Uiteindelijk zouden beide partijen tegen § 1 Abs. 2 Nr. 2 SchwarzArbG hebben gehandeld, zodat het contract nietig was, besliste de rechtbank Itzehoe. De eiser had daardoor ook geen recht op terugbetaling, zelfs als de gedaagde de overeengekomen werkzaamheden niet had uitgevoerd.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseren bij de beschuldiging van zwartwerk en andere gebieden van de economische strafrecht.
Neem gerust contact met ons op!
