Meer vrijheid en nieuwe mogelijkheden bij het naamrecht
Op 1 mei 2025 is in Duitsland een uitgebreide hervorming van het naamrecht in werking getreden. Het doel van de nieuwe regelgeving is om gezinnen en met name echtparen en ouders meer vrijheid en flexibiliteit te bieden bij de keuze van de familienaam. Tegelijkertijd worden er wettelijke kaders gecreëerd die beter inspelen op hedendaagse leefrealiteiten, zoals bij samengestelde gezinnen, ongehuwde samenlevingen of na scheidingen.
Het naamrecht is voor veel gezinnen en echtparen een belangrijk onderwerp. Met de hervorming heeft de wetgever het naamrecht aangepast aan de reële omstandigheden en liberaler gemaakt. De innovaties gelden niet alleen voor burgers met een Duits paspoort, maar voor alle personen die hun gewone verblijfplaats in Duitsland hebben, aldus het advocatenkantoor MTR Legal Rechtsanwälte, dat o.a. in familierecht adviseert.
Dubbele namen voor beide echtgenoten mogelijk
Een van de belangrijkste innovaties betreft de naamkeuze bij het huwelijk. Voortaan mogen beide echtgenoten een gezamenlijke dubbele naam als familienaam voeren. Tot nu toe was het slechts een van beiden mogelijk om zijn geboortenaam met de achternaam van de partner te combineren tot een dubbele naam. De andere echtgenoot moest kiezen voor een enkele familienaam. Door de hervorming wordt deze ongelijkheid opgeheven en ontstaat er meer ruimte voor individuele beslissingen. De dubbele naam kan met of zonder koppelteken worden geschreven.
De partners hebben echter ook nog steeds de mogelijkheid om hun eigen achternamen te behouden of een gezamenlijke uniforme naam aan te nemen. De hervorming breidt dus de opties uit zonder de bestaande mogelijkheden af te schaffen.
Ook bij reeds bestaande huwelijken kan de echtelijke naam achteraf worden gewijzigd.
Namen geven aan kinderen
De hervorming brengt ook aanzienlijke veranderingen met zich mee bij het naamgeven aan kinderen. Voortaan kunnen ouders hun kinderen een dubbele naam geven uit de achternamen van beide ouders – ongeacht of ze getrouwd zijn of niet. Voorwaarde is dat uit elke oudernaam slechts een bestanddeel wordt gekozen. Een kind kan dus bijvoorbeeld Maier-Müller of Müller-Maier heten, als de ouders de desbetreffende achternamen hebben. De kinderen kunnen ook dan een dubbele naam dragen, als de ouders dat niet doen.
De beslissing over de volgorde van de namen ligt bij de ouders, waarbij het nieuwe recht uitdrukkelijk openlaat welke naam als eerste wordt genoemd.
Geen naamkettingen mogelijk
Ondanks de uitgebreide keuzemogelijkheden blijft er een belangrijke beperking bestaan: het vormen van zogenoemde naamkettingen met meer dan twee naamsbestanddelen is nog steeds verboden. Dit geldt zowel voor echtgenoten als voor kinderen. Wie al een dubbele naam voert en trouwt, mag niet beide eerdere naamsbestanddelen in de nieuwe huwelijksdubbelnaam opnemen. Er moet een van de twee delen worden gekozen. Voor kinderen geldt dat uit elke oudernaam slechts een deel mag worden gebruikt. Het nieuwe naamrecht blijft daarmee beperkt tot maximaal twee namen.
Nieuw geregeld wordt eveneens de naamgeving in ongehuwde samenlevingsverbanden. Ongehuwde paren kunnen ook na de hervorming geen gezamenlijke familienaam voeren, maar ze mogen hun kinderen voortaan een dubbele naam geven uit de achternamen van de ouders.
Naamswijziging na scheiding en echtscheiding
Een ander belangrijk onderdeel van de hervorming betreft kinderen uit gescheiden huwelijken of gescheiden partnerschappen. Als de verzorgende ouder na de scheiding de gezamenlijke echtelijke naam aflegt en weer zijn geboortenaam aanneemt, kan voortaan ook het kind zijn naam wijzigen. De wijziging mag echter niet tegen de wil van het kind plaatsvinden. Is het kind minderjarig, dan moeten beide ouders instemmen, voor zover zij het gezamenlijke ouderlijk gezag hebben. Alleen in begrondbare uitzonderingsgevallen, zoals wanneer een ouder de toestemming weigert en dit in strijd is met het welzijn van het kind, kan een rechterlijke beslissing worden verkregen.
Ook stiefkinderen, die na het huwelijk de naam van de echtgenoot hebben aangenomen, kunnen na de scheiding weer hun oorspronkelijke naam aannemen.
Internationaal naamrecht
De naamvoering wordt niet meer bepaald door de nationaliteit, maar door het recht van de staat waar de persoon zijn gewone verblijfplaats heeft. Voor Duitse burgers die hun gewone verblijfplaats in het buitenland hebben en na 30 april 2025 trouwen, geldt dus het naamrecht van het land waar zij hun gewone verblijfplaats hebben. Dit geldt ook voor kinderen die na 1 mei 2025 worden geboren. Door een overeenkomstige verklaring kan echter ook het Duitse naamrecht worden gekozen.
Verantwoordelijk voor naamswijzigingen zijn de burgerlijke standesambten. Bij een naamswijziging moeten echter ook documenten zoals identiteitsbewijs, rijbewijs, etc. worden gewijzigd.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseert in naamrecht en andere onderwerpen van familierecht.
Neem gerust contact met ons op!
