Classificatie van de na-echtelijke afkoopsom volgens Marokkaans recht binnen het Duitse alimentatierecht
Het Oberlandesgericht Stuttgart heeft op 7 juli 2020 (zaaknr.: 11 WF 19/19) vragen behandeld over de classificatie van een na-echtelijke afkoopsom in het geval van een in Marokko gesloten en gescheiden huwelijksovereenkomst onder het Duitse alimentatierecht. De zaak belicht de complexe raakvlakken van familierechtelijke regelingen uit verschillende rechtsstelsels en de gevolgen daarvan bij parallelle aanspraken op scheidings- en na-echtelijk alimentatie.
Feitenrelaas en probleemstelling
In de onderliggende zaak vorderde de verzoekster na de echtscheiding van haar echtgenoot scheidingsalimentatie, nadat ze reeds volgens Marokkaans recht een afkoopsom voor achterstallige betaling (de zogeheten ‘mu’akhar as-sadaq’) had ontvangen. De kernvraag was of deze uitkering na de echtscheiding als voldoening van alimentatieaanspraken binnen het Duitse recht kan worden gezien of dat afzonderlijke alimentatie in de zin van § 1361 BGB gevorderd kan worden.
Rechtsvergelijking: Door het huwelijk veroorzaakte compensatiebetalingen in internationale context
Het Marokkaanse recht kent de zogeheten Sadaq-betaling, die bij het aangaan van het huwelijk wordt overeengekomen, maar niet direct betaald wordt en pas bij scheiding opeisbaar is. Deze is bedoeld om de economische situatie van de gescheiden echtgenote veilig te stellen. In het Duitse recht wordt op basis van § 1361 BGB een aanspraak op scheidingsalimentatie toegekend, die al ontstaat bij de feitelijke scheiding en voortduurt tot aan de echtscheiding.
Bepalend voor de beoordeling was of de in Marokko betaalde na-echtelijke afkoopsom en de scheidingsalimentatie naar Duits recht – gezien hun doel – vergelijkbaar zijn of niet.
De beslissing van het OLG Stuttgart: Gedifferentieerde benadering
Het Oberlandesgericht Stuttgart geeft in zijn motivering aan dat de volgens Marokkaans recht betaalde na-echtelijke afkoopsom een uitsluitend compenserend karakter heeft in het geval van echtscheiding. Deze is geen vergoeding voor gedurende het huwelijk niet betaalde alimentatie en staat volledig los van de Duitse scheidingsalimentatie, waarop al bij de feitelijke scheiding, vóór de definitieve echtscheiding, recht bestaat.
De uit het Marokkaanse alimentatierecht voortvloeiende uitkering schuift geen recht op scheidingsalimentatie op, maar regelt juist de economische compensatie na het ontbinden van het huwelijk. Bijgevolg kunnen uitkeringen uit beide systemen naast elkaar worden gevorderd, zolang er geen dubbele uitkering voor identieke periodes en doeleinden plaatsvindt.
Belang voor de omgang met internationale huwelijken
Door globalisering en toegenomen mobiliteit in Europa en vele delen van de wereld, komen grensoverschrijdende kwesties van internationale huwelijken en echtscheidingen steeds vaker voor. Verschillen tussen rechtsstelsels, vooral met betrekking tot de financiële gevolgen van scheiding en echtscheiding, brengen aanzienlijke risico’s en onzekerheden met zich mee voor de betrokkenen. Zo ook in het door het OLG Stuttgart besliste geval, dat zich bezighoudt met de reikwijdte en interpretatie van specifieke familierechtelijke compensatieregelingen binnen internationale relatieverbanden.
Daarnaast onderstreept het vonnis de noodzaak van een zorgvuldige beoordeling van het exacte doel van specifieke betalingen en binnen welk juridisch kader deze zijn verricht. Alleen zo kan worden uitgesloten dat alimentatieaanspraken ten onrechte beperkt of juist dubbel toegekend worden.
Wisselwerking tussen Duits en Marokkaans recht bij alimentatiekwesties
De behandeling bij het OLG Stuttgart toont illustratief aan dat buitenlandse uitkeringen altijd op hun binnenlands doel moeten worden onderzocht. Doorslaggevend is niet slechts de uitbetaling van een geldbedrag, maar de juridische grondslag van het ontstaan en de relevante periode. Door het onderscheid tussen een volgens Marokkaans recht opeisbare, na-echtelijke forfaitaire betaling en de Duitse aanspraak op scheidingsalimentatie, wordt duidelijk dat beide instituties zelfstandige, niet overlappende doelstellingen dienen.
Geen dubbele uitkering – doelgerichte interpretatie vereist
Het dient te worden opgemerkt dat scheidingsalimentatie en de Sadaq-afkoopsom niet voor dezelfde periode verschuldigd zijn. Met de definitieve echtscheiding vervalt het recht op scheidingsalimentatie; pas daarna wordt de Marokkaanse afkoopsom opeisbaar. Er is – anders dan soms wordt aangenomen – geen dubbele uitkering voor dezelfde juridische aanspraken, maar juist sprake van een temporele en inhoudelijke afbakening van de prestaties.
Conclusie en vooruitblik
De beslissing van het OLG Stuttgart onderstreept het belang van een precieze kennis van buitenlandse rechtsfiguren wanneer betrokkenen worden geconfronteerd met aanspraken uit verschillende rechtsstelsels. In het internationale echtscheidingsrecht is de juiste kwalificatie en classificatie van buitenlandse verplichtingen en prestaties van fundamenteel belang om rechtszekerheid en een eerlijke compensatie voor alle partijen te waarborgen.
Vooral ondernemingen, vermogende particulieren en investeerders met internationale rechtsbetrekkingen dienen de veelzijdige effecten van interculturele huwelijkscontracten en alimentatieverplichtingen volgens verschillende rechtsstelsels altijd in hun familierechtelijke en economische planning te betrekken.
Mocht u in verband met de beoordeling of afwikkeling van internationale alimentatieaanspraken, de classificatie van buitenlandse afkoopsommen of overlappende alimentatieregels voor speciale uitdagingen staan, dan staan de Rechtsanwalt bij MTR Legal voor verdere informatie tot uw beschikking.
