Overzicht: Onrechtmatige bewijsverkrijging in verbodsprocedures en de gevolgen daarvan
In het kader van civielrechtelijke vorderingen tot onthouding speelt de wijze van bewijsverkrijging een doorslaggevende rol voor de kans van slagen van de vordering. De rechtbank Berlijn-Wedding heeft zich recentelijk gebogen over de vraag in hoeverre foto’s, die zonder de vereiste toestemming van de betrokken personen zijn genomen, als bewijsmiddel toelaatbaar zijn en of op basis daarvan rechtsclaims kunnen worden gegrond (<a href="https://urteile.news/AG-Berlin-Wedding21-C-5924Unzulaessige-Begruendung-einer-Unterlassungsklage-mit-unzulaessig-aufgenommenen-Fotos~N34542″>AG Berlin-Wedding, vonnis d.d. 13.11.2024, Zaaknr. 21 C 59/24).
Foto’s als bewijsmiddel in het licht van het gegevensbeschermings- en persoonlijkheidsrecht
Belang van toestemming en juridische toelaatbaarheid
Foto’s van personen of hun privéomgeving genieten bijzondere bescherming volgens de bepalingen van de Duitse Auteurswet op Beeldende Kunst (KUG) en de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Een beeldopname zonder toestemming kan een inbreuk vormen op het recht op het eigen beeld en het algemene persoonlijkheidsrecht. In het voorliggende geval had de maker foto’s genomen zonder de vereiste toestemming. Dit leidde ertoe dat de rechtbank het gebruik van deze foto’s als bewijsmiddel in een civiele procedure als ontoelaatbaar verklaarde.
Afweging tussen bewijsbelang en persoonlijkheidsrecht
Het vonnis maakt duidelijk dat ook in civiele procedures de verboden van gegevensverzameling uit het gegevensbeschermingsrecht en het algemene persoonlijkheidsrecht in acht moeten worden genomen. Het bewijsbelang van een partij rechtvaardigt niet elke inbreuk op de rechten van de tegenpartij. In het bijzonder dient een belangenafweging ten gunste van het persoonlijkheidsrecht plaats te vinden, wanneer de opnames heimelijk of tegen de uitdrukkelijke wil van de betrokkene zijn gemaakt. Bij een schending van het persoonlijkheidsrecht is het op die manier verkregen bewijsmateriaal in de regel niet toelaatbaar.
Procedurele consequenties van onrechtmatig verkregen foto’s
Uitsluiting van bewijs en afwijzing van de vordering
De rechtbank heeft in de besproken zaak expliciet vastgesteld dat er een verbod geldt op het gebruik van zonder toestemming gemaakte foto’s. Deze konden daarom niet worden gebruikt ter onderbouwing van de gevorderde verbodsvordering. De vordering werd afgewezen wegens het ontbreken van een toegestaan bewijs, aangezien de relevante stellingen niet bewezen konden worden.
Belang voor het aanvragen van verbodsmaatregelen
De uitspraak onderstreept dat de wijze van bewijsverkrijging al in het vroege stadium van de procedure zorgvuldig beoordeeld dient te worden. Het gebruik van onrechtmatig verkregen beeldmateriaal kan er niet alleen toe leiden dat vorderingen stranden, maar mogelijk ook leiden tot gegevensbeschermingsrechtelijke en civielrechtelijke tegenvorderingen.
Persoonlijkheidsrechten van derden en aspecten van gegevensbescherming in de civiele procedure
Rechten van derden bij het verzamelen van bewijs
Het algemene persoonlijkheidsrecht, gecodificeerd in art. 2 lid 1 in samenhang met art. 1 lid 1 GG, beschermt tegen het zonder toestemming maken van foto’s. Daarnaast zijn de bepalingen van de AVG van toepassing als de afgebeelde personen identificeerbaar zijn. Zonder toestemming van de geportretteerde of een doorslaggevend gerechtvaardigd belang is het maken en verspreiden van foto’s in de regel niet toegestaan.
Gevolgen voor de bewijskracht in civielrechtelijke procedures
Civiele procedures worden gekenmerkt door het beginsel van ‘vrije bewijswaardering’. Bewijsmiddelen die echter met schending van rechten zijn verkregen, zijn onderworpen aan een uitsluitingsverbod. Als gevolg hiervan blijft het betoog van de eiser mogelijk ‘niet bewijsbaar’ buiten beschouwing – met als gevolg dat het betoog onsamenhangend of onvoldoende onderbouwd blijft.
Gevolgen voor ondernemingen en particulieren
Zorgvuldigheidsplichten bij het documenteren van mogelijke rechtsinbreuken
Voor ondernemingen en particulieren die zich willen verweren tegen vermeende rechtsinbreuken of in eigen naam verbodsvorderingen willen afdwingen, betekent de uitspraak een duidelijke verplichting om de rechten van derden reeds bij het verzamelen van bewijsmateriaal in acht te nemen. Niet alleen materiële, maar ook procedurele nadelen kunnen ontstaan als het recht op het eigen beeld of het gegevensbeschermingsrecht niet wordt gerespecteerd.
Relevantie voor de praktijk van investeerders, vennootschappen en vermogende particulieren
Juist in de zakelijke context, bijvoorbeeld bij het documenteren van contractbreuken, diefstallen of concurrentieovertredingen, is de rechtmatige vastlegging van bewijsmateriaal essentieel. Een gebrekkige of zelfs onrechtmatige bewijsvergaring brengt aanzienlijke risico’s mee voor de handhaving van rechten.
Vooruitblik en aanbevelingen
De beslissing van de rechtbank Berlijn-Wedding bevestigt bestaande principes omtrent de ontoelaatbaarheid van onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal in civiele procedures. Eisers en rechthebbenden dienen de persoonlijkheidsrechten en regelgeving omtrent gegevensbescherming bij de bewijsvoering in acht te nemen, omdat anders de effectiviteit van de procedure in gevaar kan komen.
Let op: rechterlijke uitspraken zijn altijd afhankelijk van het individuele geval en specifieke omstandigheden kunnen anders worden beoordeeld. De jurisprudentie is bovendien voortdurend in ontwikkeling.
Voor complexe vragen rondom rechtmatige bewijsvoering, de bescherming van persoonlijkheidsrechten of aspecten van gegevensbescherming in het kader van verbodsvorderingen, staat het ervaren team van MTR Legal Rechtsanwalt bij behoefte tot uw beschikking.
