Beslissing van het OLG Karlsruhe over de gewone verblijfplaats in internationaal erfrecht – Zaaknr.: 14 W 50/24 Wx
De gewone verblijfplaats van de erflater speelt een centrale rol in het internationaal erfrecht. Bij grensoverschrijdende erfgevallen is de gewone verblijfplaats een bepalend criterium voor welk nationaal erfrecht van toepassing is. Het OLG Karlsruhe heeft in zijn besluit van 22 juli 2024 verduidelijkt dat naast de feitelijke verblijfplaats ook de wil om te blijven van de erflater moet worden meegenomen (Zaaknr.: 14 W 50/24 Wx).
Het aantal erfgevallen met een internationale dimensie neemt toe. Een reden hiervoor is dat veel Duitsers een woning in het buitenland hebben aangeschaft om van een zonniger pensioen te genieten. Een andere, hoewel trieste reden is dat er een plaats in een verzorgingstehuis nodig is, en dit kan in het buitenland mogelijk minder kosten dan in Duitsland. In beide gevallen moet echter in geval van erfrecht worden vastgesteld welk nationaal erfrecht van toepassing is, aldus het advocatenkantoor MTR Legal, dat onder andere adviseert inzake erfrecht.
Erfrecht bij grensoverschrijdende erfgevallen
In de EU-erfrechtverordening is vastgelegd welk erfrecht bij grensoverschrijdende erfgevallen binnen de Europese Unie van toepassing is. Volgens de verordening is het erfrecht van de staat waar de erflater zijn gewone verblijfplaats had van toepassing in geval van erfrecht. Hierbij rijst echter de vraag welke criteria spreken voor een gewone verblijfplaats. Want de motivatie voor verblijf in het buitenland kan heel verschillend zijn. Het OLG Karlsruhe maakte daarom in zijn beschikking van 22-07-2024 duidelijk dat naast het objectieve criterium van de feitelijke verblijfplaats ook de subjectieve wil om te blijven van de erflater doorslaggevend is. Een dergelijke wil kan ontbreken in het geval van een opname in een verzorgingstehuis, bijvoorbeeld wanneer iemand met dementie zonder zijn of haar wil in een verzorgingstehuis in het buitenland wordt geplaatst.
In de onderliggende zaak werd vanaf mei 2022 duidelijk dat de kinderloze Duitse erflater steeds meer last kreeg van dementie, waardoor thuiszorg nauwelijks nog mogelijk was. Daarom werd de persoon met dementie eerst in verschillende verzorgingstehuizen in Duitsland ondergebracht en in april 2023 verhuisd naar een verzorgingstehuis in Polen, waar hij een paar maanden later overleed. Het gehele vermogen van de erflater, voornamelijk bestaande uit een zakelijk belang en onroerend goed, bevond zich in Duitsland. Er waren geen familiale of sociale banden met Polen. Zijn echtgenote had hem om financiële redenen tegen zijn zin naar het verzorgingstehuis in Polen gebracht.
Successiehof weigert de afgifte van een erfrechtverklaring
De vrouw diende in Duitsland een verzoek in voor een erfrechtverklaring als enige erfgenaam. Het Amtsgericht Singen wees dit verzoek echter af omdat het volgens artikel 4 van de Europese erfrechtverordening (EuErbVO) niet bevoegd was, aangezien de erflater zijn gewone verblijfplaats in Polen had.
Tegen deze beslissing ging de echtgenote in beroep. Ze stelde dat haar man, in tegenstelling tot de mening van het Amtsgericht, nog steeds zijn gewone verblijfplaats in Duitsland had.
Het OLG Karlsruhe volgde deze mening. Het Amtsgericht Singen was volgens Art. 4 EuErbVO internationaal bevoegd om te beslissen over de verzochte erfrechtverklaring. Het OLG voerde aan dat het begrip gewone verblijfplaats autonoom moet worden uitgelegd. Hierbij moeten de duur en regelmaat van het verblijf, de omstandigheden en redenen voor het verblijf, evenals de wil van de erflater om zijn gewone verblijfplaats in de staat te hebben, worden overwogen. Hierbij zijn sociale en familiale banden, de belangrijkste vermogensbestanddelen of ook de taalkennis van de erflater belangrijke criteria.
Wil om te blijven van de erflater vereist
Voor de beoordeling van de gewone verblijfplaats van de erflater zijn dus zowel objectieve als subjectieve criteria bepalend. Objectief gezien moet er feitelijke fysieke aanwezigheid zijn, waarbij de duur van het verblijf niet van belang is, aldus het OLG. Subjectief is een wil om te blijven vereist, dat wil zeggen de erflater moet de uitgedrukte wil hebben om zijn leefomgeving blijvend op de plaats van de gewone verblijfplaats te hebben. Dit geldt ook bij opname in een buitenlands verzorgingstehuis, aldus de rechtbank. Als de betrokken personen geen eigen wil meer kunnen vormen of tegen hun wil in het buitenlandse verzorgingstehuis worden ondergebracht, ontbreekt het aan de subjectieve wil om te blijven.
Afgemeten hieraan had de erflater nog steeds zijn gewone verblijfplaats in Duitsland, aldus het OLG Karlsruhe. Want de opname in een verzorgingstehuis had plaatsgevonden om financiële redenen en niet om een nieuw leefcentrum te vestigen. Bovendien was de opname tegen of op zijn minst zonder de wil van de dementerende erflater geweest, aldus het OLG. Het AG Singen moet daarom opnieuw over het erfrechtverzoek van de weduwe beslissen.
MTR Legal Rechtsanwälte heeft uitgebreide ervaring in internationaal erfrecht en adviseert ook over alle andere erfrechtthema’s.
U kunt gerust contact met ons opnemen!
