Geen verplichte opname van het faxnummer in de herroepingsinstructie – Nieuwe verduidelijkingen door het Bundesgerichtshof
Ondernemingen in de handel worden steeds weer geconfronteerd met de uitdaging om hun informatie- en informatieplichten met betrekking tot consumentenovereenkomsten op rechtmatige wijze na te komen. Een centraal element is daarbij de herroepingsinstructie, waarvan de formele en inhoudelijke eisen regelmatig onderwerp zijn van gerechtelijke procedures. Met zijn uitspraak van 30 juli 2024 (Az. VIII ZR 525/21) heeft het Bundesgerichtshof (BGH) duidelijk gemaakt dat er geen algemene verplichting bestaat om een faxnummer in de herroepingsinstructie te vermelden. De beslissing neemt onzekerheden weg bij de omgang met de wettelijke voorschriften en biedt ondernemingen meer duidelijkheid bij het opstellen van herroepingsinstructies.
Juridisch kader van de herroepingsinstructie
Vereisten voor herroepingsinstructies bij verkoop op afstand
Consumentenbeschermingsbepalingen, vooral bij verkoop op afstand, voorzien in gedetailleerde informatieplichten van de ondernemer. De ondernemer moet de consument onder andere informeren over het bestaan van een wettelijk herroepingsrecht, de modaliteiten van de uitoefening en de contactmogelijkheden om het herroepingsrecht uit te oefenen. De basis hiervoor zijn met name §§ 312g, 355 BGB alsmede art. 246a EGBGB.
Communicatiewegen voor de herroeping
Een centrale vraag is via welke weg de consument zijn herroeping kan verklaren en welke contactinformatie hiervoor verplicht moet worden verstrekt. De wet bepaalt dat de ondernemer die communicatiemiddelen moet aanbieden die een snelle en efficiënte communicatie waarborgen. Terwijl de fax lange tijd als gebruikelijk communicatiemiddel gold, verschuiven de standaarden steeds meer richting elektronische kanalen, zoals e-mail of webformulieren.
De beslissing van het BGH: Achtergrond en beoordeling
Aanleiding van de procedure
Het BGH hield zich in zijn uitspraak bezig met de vraag of een onderneming, die haar faxnummer niet langer algemeen voor communicatie met consumenten gebruikt, toch verplicht is dit in de herroepingsinstructie te vermelden. In het onderliggende geval had de gedaagde handelaar geen faxnummer genoemd in zijn herroepingsinstructie, wat door de eiser als een schending van de wettelijke informatieplichten werd aangemerkt.
Kernpunten van het vonnis
De VIII. civiele kamer van het BGH stelde duidelijk dat het vermelden van een faxnummer in de herroepingsinstructie niet verplicht is wanneer de ondernemer dit communicatiemiddel niet langer voor correspondentie met consumenten gebruikt of ter beschikking stelt. Het opnemen van een faxnummer is dan overbodig, omdat volgens doel en strekking van de betreffende consumentenbeschermingsregels alleen die communicatiewegen vermeld moeten worden waarop de ondernemer daadwerkelijk bereikbaar is en een snelle afhandeling van de herroeping kan garanderen.
De uitspraak benadrukt expliciet de ‘stand van de techniek’ en de verandering in communicatiegedrag: voor zover digitale communicatiekanalen (zoals e-mail) voor de consument beschikbaar zijn om het herroepingsrecht uit te oefenen, hoeft een faxnummer niet langer automatisch onderdeel uit te maken van de instructie. De eisen aan de beschikbaarheid van communicatiemiddelen zijn gebaseerd op de feitelijke bedrijfspraktijk.
Gevolgen voor de praktijk
Het vonnis heeft directe gevolgen voor de praktijk van contractopstelling. Ondernemingen zijn vrij om hun herroepingsinstructies aan te passen aan de daadwerkelijk beschikbare communicatiemogelijkheden. Het opnemen van een faxaansluiting is alleen vereist als deze ook daadwerkelijk als communicatieweg wordt aangeboden en gebruikt. Op deze manier wordt ondernemingen enige ruimte voor vormgeving geboden, zonder dat de rechten van de consument onredelijk worden beperkt.
Betekenis voor ondernemingen en consumenten
Duidelijkheid en rechtszekerheid voor ondernemers
Met deze rechtspraak van het BGH verkrijgen ondernemingen meer rechtszekerheid met betrekking tot de vereisten voor het opstellen van verplichte instructies. Zij kunnen zich bij de keuze van de te publiceren communicatiekanalen baseren op de feitelijke situatie binnen het bedrijf en hoeven niet langer te vrezen dat het louter ontbreken van een zelden of helemaal niet meer gebruikt faxnummer aanleiding kan zijn voor een waarschuwing.
Waarborging van effectieve consumentenbescherming
Tegelijkertijd wordt de consument niet benadeeld: doorslaggevend blijft dat hem daadwerkelijk een efficiënte en redelijke communicatieweg wordt geboden voor het uitoefenen van het herroepingsrecht. De wetgever blijft als doel nastreven de toegang tot het herroepingsrecht laagdrempelig te houden, maar biedt ondernemingen wel de mogelijkheid om in te zetten op moderne communicatietechnologieën.
Conclusie: Aanpassing aan de technologische verandering en vooruitblik
De verduidelijking van het BGH houdt rekening met de veranderende omstandigheden in de bedrijfs- en communicatiepraktijk. Ondernemingen in de elektronische handel en in de postorderhandel krijgen rechtszekerheid dat alleen nog die communicatiemiddelen in herroepingsinstructies genoemd hoeven te worden, die daadwerkelijk niet alleen bestaan, maar ook gebruikt worden voor de afwikkeling van herroepingsverklaringen.
Toch blijft een zorgvuldige toetsing en afstemming met de telkens geldende wettelijke voorschriften en de hoogste rechtspraak onmisbaar om potentiële aansprakelijkheidsrisico’s te vermijden.
Voor ondernemingen, investeerders en particulieren die vragen hebben over de implementatie of interpretatie van informatie- en instructieplichten of ondersteuning wensen bij het contractueel opstellen, staan de Rechtsanwälte van MTR Legal als competente contactpersoon tot uw beschikking.
