Gerechtelijke aanvulling van de raad van commissarissen in bijzondere spoedgevallen: Juridische kaders en actuele ontwikkelingen
Het Oberlandesgericht Frankfurt am Main heeft met besluit van 17 januari 2022 (Zaaknr.: 20 W 52/20 en 20 W 9/22) belangrijke verduidelijkingen gegeven over de voorwaarden voor de gerechtelijke benoeming van leden van de raad van commissarissen bij dringende vennootschapsrechtelijke aangelegenheden. Aanleiding voor deze beslissing was een overnamebod dat een direct handelingsvermogen van de raad van commissarissen vereiste. In het onderstaande worden de essentiële inhouden van de beschikking samengevat en in de bredere context van het vennootschapsrecht geplaatst.
De vennootschapsrechtelijke eis van de bezetting van de raad van commissarissen
De raad van commissarissen als centraal orgaan van de naamloze vennootschap is in § 95 lid 1 AktG strikt geregeld met betrekking tot zijn samenstelling. De statuten van de vennootschap leggen het exacte aantal leden vast. Indien er sprake is van aftreden of andere redenen voor een vacature, regelt § 104 lid 1 AktG de mogelijkheid van een gerechtelijke benoeming. Volgens de wettekst moet een dergelijke gerechtelijke aanvulling ‘op verzoek van een betrokkene plaatsvinden, als een juiste benoeming op andere wijze niet onmiddellijk kan worden verricht’.
Gewoonlijk voorziet de wet in een termijn van drie maanden, waarin de vennootschap zelf voor de opvolging kan zorgen. Pas na het verstrijken van deze termijn is in beginsel een benoeming door de rechter aangewezen.
Benoeming van de raad van commissarissen in buitengewone spoedgevallen
Het OLG Frankfurt am Main heeft nu duidelijk gemaakt dat deze gebruikelijke termijn van drie maanden in uitzonderingssituaties moet wijken voor de plicht tot onmiddellijk handelingsvermogen van het orgaan. In het voorgelegde geval was er sprake van een overnamebod dat een snelle en volledige advisering en besluitvorming door de statutair voorziene raad van commissarissen vereiste.
Urgentie als doorslaggevende factor
De situatie werd gekenmerkt door bijzondere tijdsdruk; het ontbreken van het vereiste aantal leden van de raad van commissarissen zou aanzienlijke nadelen voor de vennootschap met zich mee hebben gebracht. In dergelijke gevallen is het niet verenigbaar met de wettelijke taak van de raad van commissarissen om maandenlange vacatures te accepteren.
Voor de beslissing was dus niet alleen het verstrijken van de termijn van drie maanden doorslaggevend, maar met name de concrete noodzaak van een volledige bezetting omwille van de functionaliteit en naleving van de wettelijke en statutaire verplichtingen. De rechtbank maakte duidelijk dat een gerechtelijke benoeming reeds eerder kan plaatsvinden als anders een tijdige taakvervulling van de raad van commissarissen objectief in gevaar zou komen.
Ondernemingsbelangen en juridische waarborging
Het belang van deze beslissing ligt vooral in de preventieve bescherming van de belangen van de vennootschap. Een snelle herbezetting kan vooral bij belangrijke herstructureringen (zoals klassieke overnamebiedingen, reorganisaties of besluiten over aangelegenheden van wezenlijk belang) essentieel zijn voor het handelingsvermogen van de raad van commissarissen.
Betekenis voor de praktijk
Bestuurders en aandeelhouders moeten zich ervan bewust zijn dat in belangrijke beslissingsfasen een effectieve bezetting van de raad van commissarissen niet alleen een organisatorische aangelegenheid is, maar ook een kwestie van risicobeheersing. Wetgeving en jurisprudentie zijn erop gericht om blokkades of vertragingen te voorkomen die een negatieve invloed op de vennootschap kunnen hebben.
Procedurele aanwijzingen en voortdurende ontwikkelingen
Er dient rekening mee te worden gehouden dat het besluit van het OLG Frankfurt gebaseerd was op een specifiek individueel geval en dat het belang ervan voor andere situaties zorgvuldig moet worden beoordeeld. De onverwijldheid van de gerechtelijke benoeming moet steeds worden afgewogen aan de hand van de relevante omstandigheden. In het bijzonder dienen potentieel getroffen vennootschappen tijdig te beoordelen of er sprake is van bijzondere urgentiesituaties die een afwijking van de reguliere termijnen kunnen rechtvaardigen.
De bezetting en het handelingsvermogen van raden van commissarissen blijft daarmee een centraal thema in de corporate-governance-discussie. De genoemde beginselen staan in het kader van diverse andere rechterlijke uitspraken en wettelijke aanpassingen, waarvan de ontwikkelingen nauwlettend gevolgd moeten worden.
Vooruitblik
Tegen de achtergrond van deze actuele beslissing is het aan te bevelen om de vereisten voor een correcte bezetting van de raad van commissarissen steeds zorgvuldig te controleren en de ontwikkelingen in rechtspraak en wetgeving nauwlettend te volgen. Ondernemingen, investeerders en aandeelhouders die in complexe transactiesituaties of bij herstructureringen geconfronteerd worden met vragen over de samenstelling van organen, kunnen indien nodig een gedegen vennootschapsrechtelijk advies inwinnen. De Rechtsanwalt van MTR Legal biedt in deze gevallen uitgebreide ondersteuning bij de beoordeling en classificatie van de bestaande opties.(Quelle: OLG Frankfurt, Beschluss vom 17.01.2022, Az.: 20 W 52/20, 20 W 9/22)
