Besluit van het OLG Brandenburg van 19-03-2024, Zaaknummer: 3 W 28/24
Depressies en alcoholverslaving leiden niet automatisch tot onvermogen om te testeren. Dat maakte het OLG Brandenburg duidelijk met een besluit van 19 maart 2024 (Zaaknummer: 3 W 28/24).
Ernstige psychische aandoeningen kunnen ervoor zorgen dat het vermogen om te testeren niet meer aanwezig is. Volgens § 2229 lid 4 BGB is er sprake van onvermogen om te testeren als de testator ten gevolge van de aandoening niet in staat is om de betekenis van zijn afgegeven wilsverklaring in te zien en naar dit inzicht te handelen. Dit betekent echter niet dat een ernstige psychische aandoening noodzakelijkerwijs leidt tot het onvermogen om te testeren, aldus het advocatenkantoor MTR Legal, dat onder andere adviseert op het gebied van erfrecht.
In de onderhavige zaak moest het OLG Brandenburg beslissen of de erflater bekwaam was om te testeren. Deze had in maart 2020 in een handgeschreven testament bepaald dat zijn pleegdochter “al zijn bezit” zou erven. Tot het bezit behoorden naast het banksaldo onder andere ook onroerend goed en een volkstuin met bungalow.
Erflater leed aan ernstige depressies
De erflater was op dat moment al ernstig ziek. Naast diverse lichamelijke kwalen leed hij ook aan ernstige depressies tot aan een bipolaire stoornis. Bovendien was hij alcoholverslaafd en bevond hij zich al jaren in gespecialiseerde behandeling.
In juli 2020, ongeveer vier maanden na het opstellen van het testament, pleegde de erflater zelfmoord. In zijn afscheidsbrief, drie dagen eerder geschreven, maakte hij duidelijk dat hij deze beslissing zorgvuldig had gepland. In een oudere afscheidsbrief, gedateerd 1 april 2020, had hij uiteengezet dat zijn ziektes hadden geleid tot de zelfmoordbeslissing en dat hij voor de dood slechts zijn erfeniszaken wilde regelen.
Onvermogen om te testeren door psychische aandoeningen?
Na de dood van de erflater vroeg de pleegdochter een erfrechtbewijs aan, dat haar als enige erfgenaam aanwees. Hiertegen maakte de zus van de erflater bezwaar. Zij voerde aan dat haar broer vanwege zijn psychische aandoeningen niet bekwaam was om te testeren en dat het testament daarom ongeldig is.
De nalatenschapsrechtbank verleende het erfrechtbewijs, nadat ze de behandelende arts had geraadpleegd en een deskundigenrapport over de testeerbekwaamheid van de erflater had opgevraagd. Volgens de inschatting van de behandelende arts kon de erflater de reikwijdte van zijn beslissing begrijpen en was hij bekwaam om te testeren. Deze opvatting werd ondersteund door het deskundigenrapport. De deskundige gaf aan dat, ondanks de aandoeningen, er geen aanwijzingen waren dat de erflater niet in staat was om de betekenis van zijn afgegeven wilsverklaring te begrijpen. Sterker nog, hij had zijn erfeniszaken gepland, zoals hij ook in zijn afscheidsbrief had aangegeven.
OLG Brandenburg: Geen onvermogen om te testeren
Tegen de beslissing van de nalatenschapsrechtbank ging de zus van de erflater in beroep. Haar beroep had echter geen succes bij het OLG Brandenburg. Het OLG maakte aanvankelijk duidelijk dat er alleen sprake is van onvermogen om te testeren als de testator vanwege pathologische stoornissen van de geestesactiviteit, geestelijke zwakte of bewustzijnsstoornissen niet in staat is om de betekenis van zijn wilsverklaring in te zien en de reikwijdte ervan te begrijpen.
De alcoholverslaving van de erflater op zichzelf rechtvaardigt geen onvermogen om te testeren. Van een pathologische stoornis van de geestesactiviteit kan bij alcoholisme pas sprake zijn als de door de verslaving veroorzaakte desintegratie van de persoonlijkheid de waarde van een geestesziekte, geestelijke zwakte of pathologische stoornis van de geestesvermogens bereikt, aldus het OLG. Er waren geen belastbare aanwijzingen dat de erflater bij het opstellen van het testament dermate onder invloed van alcohol was dat zijn bekwaamheid om te testeren eronder zou hebben geleden. De tekst was vloeiend, inhoudelijk consistent en geschreven met een vast handschrift. Noch het handschrift, noch de inhoud wezen op enige aantasting van de geestesvermogens van de erflater, voerde het OLG aan.
Het kon ook niet worden aangenomen dat de manisch-depressieve aandoening de erflater in zijn bekwaamheid om te testeren had beïnvloed. Depressies kunnen weliswaar ten minste tijdelijk tot het onvermogen om te testeren leiden, maar dat was volgens het deskundigenrapport bij de erflater niet het geval, aldus het OLG verder. Het testament is daarom geldig.
MTR Legal adviseert over kwesties rond testamenten en andere onderwerpen van het erfrecht.
Neem gerust contact met ons op.
