Geen recht op voortzetting van een rechtszaak tegen een vervallen octrooi: Uitbreiding en duiding van de recente BGH-beslissing
Met zijn uitspraak van 19 juli 2022 (zaaknr. X ZR 110/21) heeft het Bundesgerichtshof (BGH) verduidelijkt dat na het vervallen van een octrooi in de regel geen rechtens te beschermen belang meer bestaat voor een nietigheidsvordering met betrekking tot het beschermingsrecht. Hiermee geeft de rechter belangrijke richting aan de hanteerbaarheid van geschillen over octrooiongeldigheid en zet een wezenlijke impuls voor procedures op het gebied van intellectuele eigendom.
Juridische achtergrond: Nietigheidsvordering en octrooi-verval
Ondernemingen en andere houders van economische belangen grijpen vaak naar de nietigheidsvordering wanneer zij twijfelen aan de beschermingsomvang van een octrooi. Het doel hiervan is om een ongeldig octrooi uit het register te laten verwijderen en zo de vrije marktwerking te waarborgen. Wordt het octrooi echter tijdens de gerechtelijke procedure verwijderd, bijvoorbeeld door tijdsverloop of niet-betaling van jaarlijkse vergoedingen, dan rijst de vraag of de procedure kan worden voortgezet.
Kernboodschappen van het BGH: Wegvallen van het rechtens te beschermen belang
Het BGH maakt duidelijk dat met het vervallen van het octrooi doorgaans het rechtens te beschermen belang bij een inhoudelijke uitspraak wegvalt. De rechter volgt hiermee het rechtsstandpunt dat er slechts onder zeer beperkte omstandigheden een publiek belang bestaat bij de vaststelling van de nietigheid van een reeds verwijderd octrooi. Een dergelijk belang kan bijvoorbeeld worden aangenomen indien een terugwerkende kracht van de nietigheidsverklaring de rechtspositie van derden wezenlijk beïnvloedt. In de regel bestaat er echter na het vervallen van het octrooi geen juridisch beschermd belang meer om de nietigheidsprocedure voort te zetten.
Uitzonderingen en bijzondere omstandigheden
Voortbestaan van een rechtens te beschermen belang
De rechtspraak erkent enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld als uit een latere nietigheidsverklaring directe gevolgen kunnen voortvloeien voor lopende schadevergoedingsprocedures of licentieovereenkomsten. Een dergelijke situatie vereist echter dat de beslissing in het nietigheidsgeschil van prejudiciële betekenis is voor lopende procedures. Zulke uitzonderingsgevallen worden zelden aangenomen en zijn aan strenge eisen gebonden.
Belang voor de praktijk
Voor ondernemingen, investeerders en rechthebbenden verhoogt de beslissing van het BGH de rechtszekerheid, omdat zo onnodige gerechtelijke procedures na het vervallen van een octrooi worden vermeden. Vooral in sectoren met een hoge innovatiesnelheid, zoals informatietechnologie of de farmaceutische industrie, kunnen veranderingen in de beschermingspositie aanzienlijke gevolgen hebben voor marktkansen en investeringsbeslissingen. Het vonnis werkt dus conflictvoorkomend en zorgt voor een helderder proces, wat met name strategische octrooiportefeuillebeheerders en -managers in acht moeten nemen.
Procedurele gevolgen: Beëindiging van de procedure en kostenverdeling
Na schrapping van het octrooi zal de rechter de procedure doorgaans beëindigen overeenkomstig § 133 PatG. Omdat het hoofdzaakbelang vervalt, is een uitspraak over de nietigheid van het octrooi niet langer vereist. De procedurele beëindiging heeft ook gevolgen voor de kostenverdeling, waarbij in de regel de tot dan toe gemaakte kosten rekening houdend met de stand van het geding worden verdeeld. De beslissing opent bovendien de mogelijkheid om proceseconomische middelen effectiever in te zetten en voorkomt verdere belasting van justitie en procesdeelnemers.
Samenvatting en vooruitblik
De beslissing van het BGH zorgt voor duidelijkheid in een tot nu toe deels omstreden vraagstuk van het octrooirecht en verhoogt de efficiëntie van gerechtelijke procedures. Voor bestuurders en rechthebbenden levert dit praktische implicaties op, bijvoorbeeld met het oog op het plannen van nietigheidsvorderingen en het risicomanagement rondom intellectuele eigendomsrechten. De consequente toepassing van het wegvallen van het rechtens te beschermen belang bij reeds vervallen octrooien draagt eraan bij om rechtsgeschillen op de relevante punten te concentreren en vergroot de voorspelbaarheid van gerechtelijke procedures.
Opmerking over verdere ontwikkelingen en adviesbehoefte
De rechtspositie op het gebied van intellectuele eigendom is voortdurend in ontwikkeling, met name door de jurisprudentie van de hoogste rechtbanken. Voor specifieke vragen en de beoordeling van individuele situaties staan de Rechtsanwalt van MTR Legal nationaal en internationaal klaar om te adviseren.
