Geen contractuele binding door online klik bij tandartsbehandelovereenkomsten
In een uitspraak van de rechtbank München (vonnis van 02.07.2024, Az. 231 C 1839/22) werd de vraag onderzocht welke juridische voorwaarden moeten zijn vervuld voor het tot stand komen van een tandartsbehandelovereenkomst via digitale platforms. De rechtbank verduidelijkte daarbij dat een enkele klik op ‘Nu betalend bestellen’ in het online portaal van een bemiddelingsdienst niet automatisch leidt tot een bindende behandelovereenkomst tussen patiënt en tandarts.
Achtergrond van de zaak
In deze zaak zocht een patiënte via een internetplatform contact met een tandartspraktijk. Het platform bood de mogelijkheid om offertes voor tandheelkundige diensten op te vragen en stelde een beveiligd communicatiekanaal beschikbaar. Na het opstellen van een aanbod door de tandartspraktijk, klikte de gebruiker op ‘Nu betalend bestellen’. Hierop werd de gevraagde behandeling echter niet door de praktijk uitgevoerd, aangezien volgens hun lezing nog meerdere factoren – met name een voorafgaand onderzoek en informatieverstrekking – niet waren vervuld. De patiënte eiste daarop de overeengekomen behandeling of anders schadevergoeding.
Juridische analyse van het vonnis
Geen directe aanbodverklaring voor de behandeling
De rechtbank onderzocht of het gebruik van het platform en het starten van het bestelproces al kan worden beschouwd als een juridisch bindende overeenkomst betreffende de uitvoering van de tandheelkundige behandeling. Zij sloot aan bij de jurisprudentie dat voor een medische behandelovereenkomst in de zin van § 630a BGB aanzienlijk meer nodig is dan het invullen van een online formulier. De afspraak van individuele, vaak complexe behandeltrajecten vereist doorgaans persoonlijke vooronderzoeken, uitgebreide informatie en de bespreking van medische bijzonderheden.
In het vonnis werd erop gewezen dat de opzet van het bemiddelingsplatform – inclusief de knop ‘Nu betalend bestellen’ – volgens de rechtbank nog geen uitdrukkelijke wilsverklaring inhoudt die op het sluiten van de overeenkomst met betrekking tot de betwiste dienst is gericht. Met name ontbreekt het aan voldoende specificatie van het voorwerp van de prestatie en de voor medische behandelingen verplichte informatie- en intakegesprekken.
Onderscheid tussen platformgebaseerde bemiddeling en behandelovereenkomst
Het vonnis belicht verder het onderscheid tussen de contractuele relatie met een online-bemiddelingsplatform en de apart te sluiten overeenkomst met de betreffende zorgverlener. De interactie met een online-platform kan leiden tot een dienstverleningsovereenkomst tussen gebruiker en platformexploitant, maar vervangt noch de plicht tot medische voorlichting noch de voor een behandelovereenkomst vereiste persoonlijke verklaringen tussen patiënt en behandelend praktijk.
Gevolgen voor het patiëntenrecht en ondernemingsrisico’s
Voor patiënten betekent deze benadering extra rechtszekerheid, aangezien zonder voorafgaand persoonlijk contact en medisch advies geen bindende verplichting tot het aangaan van een behandeling ontstaat. Voor praktijken en aanbieders van digitale gezondheidsdiensten betekent dit op hun beurt dat bijzondere zorg moet worden besteed aan de opzet van de online communicatie om transparantie en rechtszekerheid te waarborgen.
Praktische gevolgen voor digitale bemiddelingsprocessen in de zorg
Beschermingsbehoefte bij het sluiten van medische behandelovereenkomsten
Het vonnis bevestigt de in § 630e BGB vastgelegde hoge eisen aan medische voorlichting en de noodzaak van persoonlijk contact. Hierdoor worden patiënten beschermd tegen overhaaste overeenkomsten en misverstanden over de omvang van de dienst en risico’s. Tegelijk blijven zorgverleners beschermd tegen onredelijke eisen voor ‘online bestellingen’ van medische diensten zolang er geen volledige arts-patiëntcommunicatie heeft plaatsgevonden.
Aanwijzingen voor marktplaatsbeheerders en zorgverleners
De uitspraak van de rechtbank München suggereert dat online platforms die als bemiddelaar tussen patiënt en dienstverlener optreden, hun communicatie met klanten duidelijk moeten onderscheiden: Het dient duidelijk te worden gemaakt dat eventuele gegevens of klikken slechts tot een afspraak- of offerteproces leiden en geen juridisch bindende behandelovereenkomst in het leven roepen.
Relevantie voor bedrijven en investeerders in de digitale gezondheidsmarkt
De toenemende digitalisering van gezondheidsdiensten vergroot de complexiteit van civielrechtelijke contractrelaties aanzienlijk. Investeerders en bedrijven in de zorgsector doen er, tegen de achtergrond van deze en soortgelijke uitspraken, goed aan de interfaces tussen patiënten, platform en medische dienstverleners met rechtszekere transparantie vorm te geven.
Conclusie
De uitspraak van de rechtbank München brengt duidelijkheid voor alle betrokkenen in de digitale zorg: De klik op een ogenschijnlijk ‘bindende’ bestelknop op een onlineplatform volstaat niet om een behandelovereenkomst tot stand te brengen. Het persoonlijke contact, het vaststellen en beoordelen van medische bevindingen alsmede de individuele informatievoorziening blijven, ook in het digitale tijdperk, onmisbare voorwaarden voor het geldig sluiten van een behandelovereenkomst.
Bij verdere vragen over de contractuele vormgeving en afwikkeling van digitale bemiddelings- en behandelprocessen staan de contactpersonen bij MTR Legal tot uw beschikking.
Bron: Vonnis van AG München, Az. 231 C 1839/22, d.d. 02.07.2024
