Totstandkoming van contracten in de onlinehandel: Betekenis van de klik op ‘Nu kopen’
De digitale transformatie van de handel brengt steeds weer nieuwe vraagstukken in het contractenrecht met zich mee. Een recent vonnis van de rechtbank München (Az. 91 C 1446/22, gepubliceerd op 21.05.2024) belicht de centrale vraag of door het aanklikken van de knop ‘Nu kopen’ in een webshop daadwerkelijk een bindende koopovereenkomst tot stand komt. In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, stelde de rechtbank vast dat onder bepaalde omstandigheden ondanks een klik op ‘Nu kopen’ geen juridisch bindende overeenkomst ontstaat.
Achtergrond van het vonnis en relevante rechtsnormen
Het vonnis verwijst met name naar de bepalingen in §§ 145 e.v. BGB, die de afgifte en aanvaarding van wilsverklaringen alsook het tot stand komen van overeenkomsten reguleren. In essentie draait het om de juridische kwalificatie van een bestelling die via een muisklik wordt geplaatst, namelijk of dit een aanbod vormt of slechts een vrijblijvende uitnodiging tot het doen van een aanbod (invitatio ad offerendum).
In het onderliggende geval had de koper op een onlineplatform op de knop ‘Nu kopen’ geklikt en later vastgesteld dat het aanbod op het platform niet langer beschikbaar was en er ook geen bindende opdrachtbevestiging van de aanbieder kwam. De koper eiste vervolgens levering van de goederen of schadevergoeding wegens niet-nakoming.
De juridische kwalificatie van de klik op ‘Nu kopen’
Het aanbod in het elektronische handelsverkeer
Verkopers presenteren hun goederen en diensten op onlineplatforms doorgaans zo dat een bestelling met zo min mogelijk inspanning mogelijk is. Toch moet juridisch worden onderscheiden of met het klikken op ‘Nu kopen’ reeds een aanbod wordt uitgebracht dat door de aanbieder door acceptatie kan worden omgezet in een overeenkomst, of dat het bij de productpresentatie slechts om een invitatio ad offerendum gaat. De rechtbank München verduidelijkte dat onder de gegeven omstandigheden de bestelling van de klant nog geen juridisch bindende wilsverklaring in de zin van een aanbod vormde, maar slechts een vrijblijvende aanvraag was.
Orderbevestiging als bepalend voor het contract
Voor het tot stand komen van een overeenkomst is doorgaans een aanvaardingsverklaring van de aanbieder vereist, bijvoorbeeld in de vorm van een expliciete orderbevestiging. Ontbreekt deze, dan komt er geen overeenkomst tot stand, ook al is daarvoor op de knop ‘Nu kopen’ geklikt. Vooral in de onlinehandel is het gebruikelijk om na ontvangst van de bestelling een ontvangstbevestiging te sturen, maar dit is nog geen aanvaardingsverklaring in juridische zin.
De rechtbank München stelde vast dat de aanbieder in dit geval niet kenbaar een bindende aanvaarding had uitgebracht. De directe bestelbevestiging na het klikken op ‘Nu kopen’ moest slechts gezien worden als een melding van ontvangst van de bestelling en niet als een overeenkomst-bevestigende aanvaardingsverklaring. Bij het ontbreken van een dergelijke aanvaarding bestond er geen recht van de koper op nakoming van de vermeende overeenkomst.
Gevolgen voor de inrichting van online bestelprocessen
Transparantie bij de benaming van de knop en bij de inrichting van bestelprocessen
Online-aanbieders zijn verplicht om volgens § 312j BGB de essentiële kenmerken van het contract en de benaming van de knop ondubbelzinnig vorm te geven, zodat consumenten transparant worden geïnformeerd over de juridische consequenties van hun handelen. Toch betekent een klik op een overeenkomstig gelabelde knop niet in elk geval het sluiten van een directe overeenkomst. Er moet steeds worden beoordeeld, vanuit het geheel van de aanbieding, het bestelproces en de gecommuniceerde aanvaardingsvoorwaarden, of er een bindende contractuele relatie ontstaat.
Blijvende onzekerheden over de juridische vormgeving kunnen vooral voor bedrijven met een internationaal klantenbestand ontstaan door verschillende rechtspraak en nationale bijzonderheden in het recht inzake verkoop op afstand. Het is raadzaam om bestelprocessen en acceptatievoorwaarden zo in te richten dat duidelijk is wanneer een overeenkomst tot stand komt, zowel voor de consument als de aanbieder.
Relevantie voor bedrijven en particulieren
De uitspraak van de rechtbank München onderstreept dat ogenschijnlijk duidelijke handelingen in het digitale bestelproces niet automatisch leiden tot het ontstaan van een contractuele verhouding. Voor bedrijven, investeerders of particulieren die regelmatig actief zijn in de e-commerce is een zorgvuldige juridische uitwerking van de contractvoorwaarden onmisbaar om latere geschillen over het wel of niet tot stand komen van overeenkomsten te voorkomen.
Conclusie en vooruitblik
Het actuele vonnis maakt duidelijk dat in de onlinehandel de klik op ‘Nu kopen’ niet per se gelijkstaat aan het sluiten van een bindende koopovereenkomst. Doorslaggevend blijven altijd de omstandigheden van het individuele geval, de inrichting van het bestelproces en het bestaan van een duidelijke aanvaardingsverklaring door de aanbieder. Voor bedrijven is het daarom noodzakelijk om de juridische kaders van hun webshops regelmatig te controleren en aan te passen om zorg te dragen voor duidelijkheid bij het sluiten van contracten.
Mocht u vragen hebben over de juridische vereisten voor online bestelprocessen of over contractvorming in het elektronische handelsverkeer, dan staan de Rechtsanwalt bij MTR Legal tot uw beschikking voor een individuele analyse van uw situatie.
