Aanspraak op verlengde garantie – Beschermwaardigheid van de koper bij uitzonderlijke contractbepalingen
Het Oberlandesgericht (OLG) Zweibrücken heeft in zijn uitspraak van 19 juni 2024 (Az.: 8 U 175/22) fundamentele maatstaven vastgesteld met betrekking tot de positie van de koper bij garantieverklaringen. Uitgangspunt van de procedure was de vraag in hoeverre een koper bescherming kan eisen wanneer hem door een vermeende contractpartij garantie- en waarborgaanspraken worden toegezegd, die ver boven de gebruikelijke marktvoorwaarden uitgaan. De beslissing levert een wezenlijke bijdrage aan de juridische duiding van bijzondere uitbreidingen van aansprakelijkheid binnen het kooprecht, vooral in de context van het abstractiebeginsel en de toerekening van contractverklaringen.
Achtergrond en feiten
In het onderhavige geval kocht de koper een auto, waarbij de werkelijke economisch gerechtigde en de contractpartij tijdens het aankoopproces niet overeenkwamen. De verkopende partij – namelijk de daadwerkelijke eigenaar van het voertuig – had de verkooponderhandelingen en de garantieafspraken niet actief gevoerd. In plaats daarvan werden aan de koper, via een derde, bijzonder voordelige garantie- en aansprakelijkheidsbeloften gedaan, die doorgaans noch in deze omvang noch onder deze voorwaarden worden toegekend. Twijfelachtig was vooral of, en in hoeverre, de toegekende garantie jegens de koper rechtsgeldig en afdwingbaar is, wanneer deze noch overeenkomt met de werkelijke wil van de verkoper, noch past binnen het juridisch toelaatbare.
Juridische beoordeling door het OLG Zweibrücken
Abstractiebeginsel en schijnvertegenwoordiging
Het OLG Zweibrücken stelde expliciet vast dat het beginsel van schijnvertegenwoordiging niet ertoe mag leiden dat een koper zonder meer bescherming geniet, wanneer hem door een niet-gerechtigde of een vertegenwoordiger zonder vertegenwoordigingsbevoegdheid rechten worden toegezegd die het wettelijke niveau ruimschoots overschrijden. De rechtbank benadrukt dat de beschermwaardigheid van de koper haar grenzen vindt daar waar duidelijk uitzonderlijk ruime en voor hem voordelige contractvoorwaarden worden overeengekomen die, objectief beoordeeld, ver boven de marktstandaard uitgaan.
Eerlijke contractverwachting en redelijkheid
Een doorslaggevend punt van de uitspraak was de vraag in hoeverre de koper erop mocht vertrouwen van de daadwerkelijke verkoper een dergelijke vergaande garantie te ontvangen. De rechtbank gaf aan dat, wanneer contracten – vanuit objectief perspectief – met buitensporige kopersvoordelen worden gesloten, de beschermwaardigheid van de koper wordt beperkt. Kopers zijn verplicht eventuele aanwijzingen voor ontbrekende bevoegdheid of ongebruikelijke contractformuleringen kritisch te beoordelen. Blind vertrouwen in voor de koper bijzonder gunstige voorwaarden kan er niet toe leiden dat deze garanties aan de daadwerkelijke eigenaresse worden toegerekend.
Uitsluiting van toerekening bij buitensporige aansprakelijkheidsstellingen
De uitspraak van het OLG bevestigt dat toerekening slechts plaatsvindt wanneer de schijn doet vermoeden dat de verklaring van de bevoegde afkomstig is en de omstandigheden geen serieuze twijfels aan de rechtsgeldigheid oproepen. Een koper die zich uitzonderlijk voordelige voorwaarden laat ‘overhandigen’, handelt volgens de rechtbank niet behoorlijk, zodra dit kennelijk buiten het gebruikelijke valt. Daarmee draagt de koper het risico dat een uit oogpunt van de partijen ongebruikelijke garantieafspraak bij ontbrekende toerekening niet geldig tot stand komt.
Implicaties voor het rechtsverkeer
Betekenis voor bedrijven en particulieren
De uitspraak concretiseert de verplichtingen van kopers, vooral in het handelsverkeer, bij het aanvaarden van contractaanbiedingen met buitengewoon gunstige garantievoorwaarden. Investeerders, handelsbedrijven en particulieren dienen waakzaam te zijn wanneer hen door een schijnbare verkopende partij toezeggingen worden gedaan die de marktstandaard duidelijk overstijgen. Door deze uitspraak wordt bevestigd dat in het zakelijk verkeer niet iedere te goeder trouw aanvaarde toezegging wordt beschermd – mede omdat het rechtsverkeer afhankelijk is van transparantie en eerlijkheid.
Voorkoming van misbruik en versterking van contractzekerheid
De uitspraak draagt er daarnaast toe bij misbruik van vertegenwoordigingsbevoegdheid en ontrouwe constructies te voorkomen. Aan partijen wordt duidelijk gemaakt dat het verkrijgen van uitzonderlijke rechten altijd onder voorbehoud geldt dat de onderliggende verklaringen daadwerkelijk aan de bevoegde kunnen worden toegerekend. Alleen een beroep op beschermd vertrouwen is bij duidelijke ‘voordeelsoverschrijdingen’ in ieder geval niet voldoende om aansprakelijkheidsgevolgen voor de daadwerkelijke verkoper in het leven te roepen.
Conclusie en vooruitzicht
De OLG-uitspraak benadrukt de grondbeginselen van het burgerlijk recht en concretiseert de vereisten voor contractpartijen, met name wanneer het gaat om uitbreidingen van garantieverplichtingen en waarborgen. Kopers kunnen in beginsel geen beroep doen op een verhoogde bescherming wanneer zij van een vermeende contractpartner duidelijk gunstigere garanties verkrijgen dan gebruikelijk. Dit verhoogt de eisen aan onderzoek en zorgvuldigheid bij contractpartijen en versterkt de rechtszekerheid op de markt.
Bron: Uitspraak van het OLG Zweibrücken, Az.: 8 U 175/22, d.d. 21.07.2025, lopende procedures, onschuldpresumptie van kracht. Meer informatie op urteile.news.
Mocht u in vergelijkbare situaties met complexe vragen rondom garantieafspraken, aansprakelijkheidsopnemingen of contractuitleg worden geconfronteerd, dan staan de Rechtsanwälte van MTR Legal u graag ter beschikking voor een individuele juridische beoordeling.
