Uitspraak van de rechtbank Koblenz van 14.03.2024 – Dossiernr.: 3 O 457/23
De schenking van spaarboekjes kan ook zonder een verklaring van overdracht rechtsgeldig zijn. Dit heeft de rechtbank Koblenz beslist met het vonnis van 14 maart 2024 (Dossiernr.: 3 O 457/23).
Schenkingen bij leven zijn een interessante optie om belastingvrijstellingen bij vermogensoverdracht optimaal te benutten. Om interpretatiemogelijkheden te vermijden, moet een schenking zo duidelijk mogelijk als zodanig herkenbaar zijn, aldus het advocatenkantoor MTR Legal, dat onder andere adviseert op het gebied van erfrecht.
Dit blijkt ook uit de casus voor de rechtbank Koblenz, ook al lijkt het hier minder te gaan om de optimale benutting van vrijstellingen bij erfbelasting of schenkbelasting. Concreet was de gedaagde vrouw in bezit van twee spaarboekjes van haar overleden broer. De spaarboekjes hadden een tegoed van circa 92.000 euro. In zijn testament had de erflater bepaald dat zijn vrouw de helft en zijn zus een kwart moesten erven. De rest ging naar verdere familieleden.
Executeur-testamentair eist teruggave van de spaarboekjes
Voor de spaarboekjes was er echter noch een notariële schenkingsakte noch een verklaring van overdracht aanwezig. De executeur-testamentair eiste daarom van de zus van de erflater de teruggave van de spaarboekjes. Bij gebrek aan een verklaring van overdracht zouden de spaarboekjes tot de nalatenschap behoren. Een schenking zou al niet ter discussie staan omdat de zus geen schenkbelasting had betaald, argumenteerde de executeur.
De gedaagde zus beweerde daarentegen dat haar broer haar de spaarboekjes had overhandigd en door overdracht aan haar had overgedragen. Haar broer had haar verteld dat ze over het tegoed kon beschikken. Het betrof een schenking.
Rechtbank Koblenz wijst vordering af
De rechtbank Koblenz volgde de zus en wees de vordering af. Als onderbouwing voerde de rechtbank aan dat de geldigheid van een schenking van roerende zaken in de regel niet afhangt van een notariële akte. Integendeel, de schenking van roerende zaken wordt rechtstreeks voltrokken door overgave.
Bij een spaarboekje is de overdracht echter niet voldoende voor de voltrekking van de schenking, beperkte de rechtbank. Want het spaarboekje vertegenwoordigt een vordering tegen de bank. Deze vordering tegen de bank gaat niet over naar een andere persoon enkel omdat het eigendom van het document, in dit geval de spaarboekjes, aan die persoon is overgedragen. Wie het tegoed ook aan een andere persoon wil overdragen, moet met deze persoon de overdracht van de vordering tegen de bank overeenkomen. Bij een spaarboekje wordt de schenking daarom in principe voltrokken door een overdrachtsovereenkomst tussen de schenker en een begunstigde persoon, aldus de rechtbank Koblenz.
Verklaring van overdracht kan ook stilzwijgend plaatsvinden
Een dergelijke verklaring van overdracht kan echter zowel uitdrukkelijk als stilzwijgend worden gedaan, verduidelijkte de rechtbank verder. Wanneer een spaarboekje met de wil ‘dat mag jij houden’ aan een andere persoon wordt overhandigd, is daarmee regelmatig de veronderstelling verbonden dat alles daarmee geregeld is en het tegoed rechtsgeldig aan de begunstigde persoon is overgedragen. De jurisprudentie gaat er dan in bepaalde gevallen van uit dat de overdrachtsovereenkomst stilzwijgend is overeengekomen, zodat de schenking al met de overhandiging van het spaarboekje rechtsgeldig heeft plaatsgevonden, aldus de rechtbank Koblenz verder.
De omstandigheden van het specifieke geval moeten echter altijd in ogenschouw worden genomen, ook al is de overhandiging van het spaarboekje in de regel een wezenlijk aanwijzingspunt voor de overdracht van de vordering, aldus de rechtbank.
Schenking rechtsgeldig uitgevoerd
In het onderhavige geval had de gedaagde aangevoerd dat haar broer haar de spaarboekjes had overhandigd met de uitdrukkelijke verklaring dat zij vrij over het geld kon beschikken. De broers en zussen hadden altijd een innige relatie met elkaar gekoesterd en de erflater wilde zijn zus financieel voor haar oude dag beschermen met de schenking van de spaarboekjes, aldus de rechtbank Koblenz. Ten voordele van de gedaagde is ook in te schatten dat zij niet anders in bezit van de spaarboekjes kon komen dan door een opzettelijke overdracht van haar broer. Tot tevredenheid van de rechtbank had de gedaagde de spaarboekjes van haar broer met de overeenkomstige overdrachtswil ontvangen.
Ook al was er bij de bank geen overdrachtsovereenkomst ten gunste van de zus gedeponeerd, stond dit een geldige schenking niet in de weg, besloot de rechtbank Koblenz. Het ontbreken van melding van de schenking bij de belastingdienst kan vele redenen hebben; waarschijnlijk was de zus zich niet bewust van de meldingsplicht. De fiscale gevolgen moet zij dragen, maar dat verandert niets aan de geldigheid van de schenking, aldus de rechtbank verder.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseert u bij vragen over schenken en andere onderwerpen van het erfrecht.
Neem gerust contact met ons op!
