Beslissing van het OLG Frankfurt am Main over het verstrekken van contactgegevens bij de aankoop van een vervoersbewijs
Bij beschikking van 14 juni 2024 heeft het Oberlandesgericht Frankfurt am Main (zaaknr.: 6 U 14/24) zich gebogen over de vraag of spoorwegmaatschappijen hun klanten bij het kopen van tickets verplicht mogen stellen een e-mailadres of mobiel telefoonnummer te verstrekken. De rechtbank heeft daarbij verduidelijkt dat een dergelijke verplichte gegevensverzameling onrechtmatig is, tenzij deze strikt noodzakelijk is voor de uitvoering van het contract.
Feiten en aanleiding van het juridische geschil
In dit geval had een consumentenbeschermingsorganisatie een grote vervoersmaatschappij aangeklaagd, omdat bij de online aankoop van treinkaartjes het verstrekken van persoonsgegevens – specifiek een e-mailadres of mobiel telefoonnummer – verplicht was gesteld. Zonder het invullen van deze contactgegevens was het technisch niet mogelijk om via het elektronische bestelsysteem tickets te kopen. De eisende partij zag hierin vooral een schending van de privacywetgeving en van consumentenrechten.
Kernpunten van de rechterlijke beslissing
Het OLG Frankfurt am Main bevestigde vanuit het oogpunt van consumentenbescherming dat voor het sluiten van het contract in principe alleen die gegevens mogen worden verzameld die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van de vervoersovereenkomst en voor een correcte afhandeling van de geboekte dienst. De verplichting om een e-mailadres of mobiel telefoonnummer te verstrekken gaat volgens de rechtbank verder dan nodig, indien de spoorwegmaatschappij geen voldoende reden kan aantonen waarom deze informatie absoluut noodzakelijk is.
Noodzakelijkheid en proportionaliteit van gegevensverwerking
De rechtbank maakte duidelijk dat volgens de relevante Europese en nationale privacywetgeving – met name de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) – de verwerking van persoonsgegevens beperkt moet blijven tot wat noodzakelijk is voor de uitvoering van de overeenkomst. Het verkopen van vervoersbewijzen kan ook zonder de verplichte vermelding van elektronische contactgegevens eenvoudig worden afgehandeld. Indien het bedrijf als rechtvaardiging bijvoorbeeld klantcommunicatie aanvoert – zoals vertragingensmeldingen – kan dit indien nodig ook op vrijwillige basis gebeuren.
Gevolgen voor de praktijk van kaartverkoop
Met deze uitspraak worden hoge eisen gesteld aan het privacyvriendelijk inrichten van online bestelprocessen. Ticketaanbieders moeten voortaan zorgvuldig beoordelen welke gegevens zij verzamelen en indien nodig technische aanpassingen aan hun online platforms doorvoeren. De plicht tot minimaal dataverkeer en proportionaliteit wordt hierbij extra benadrukt. Vooral moet worden bedacht dat een verplichting tot het opgeven van aanvullende contactgegevens niet kan worden gerechtvaardigd door eenzijdige belangen van een bedrijf, zolang alternatieven voor berichtgeving en betaling mogelijk zijn.
Plaatsbepaling in de context van privacy en consumentenrechten
Betekenis voor de gegevensbescherming
De uitspraak onderstreept het blijvende belang van het principe van dataminimalisatie. Juist bij de aankoop van vervoersdiensten, waarbij voor het uitvoeren van het vervoer slechts weinig persoonlijke gegevens (zoals naam, eventueel leeftijdsbewijs) nodig zijn, dient verdergaand toegang tot gevoelige gegevens kritisch te worden beoordeeld. Pogingen om uit voorzorg of voor marketingdoeleinden extra gegevens te verzamelen, bevinden zich in een strikt gereguleerd kader.
Gevolgen voor de contractvorming in elektronische handel
De uitspraak is van belang, niet alleen in dit specifieke geval, maar voor talloze e-commerce bedrijfsmodellen. Het belang om al tijdens de contractvorming en digitale besteltrajecten privacybeperkingen serieus te nemen, wordt opnieuw benadrukt. Bedrijven dienen het doel van gegevensverwerking nauwkeurig vast te stellen en eindgebruikers geen onnodige obstakels op te werpen bij het sluiten van een overeenkomst.
Opmerkingen over blijvende onzekerheden en lopende procedures
Er moet rekening mee worden gehouden dat deze uitspraak niet bindend is voor alle situaties van kaartverkoop in de vervoerssector of andere branches. Vergelijkbare gevallen en mogelijke aanpassingen door betrokken bedrijven dienen altijd afzonderlijk te worden beoordeeld. Het blijft afwachten of, en in hoeverre, toekomstige uitspraken van hogere rechters of aanpassingen in relevante wettelijke grondslagen gevolgen zullen hebben voor de praktijk van gegevensverzameling in het verkoopproces.
Mocht u vragen hebben over gegevensverwerkingsverplichtingen, contractuele informatieverplichtingen of andere aspecten van digitale contractvorming in verband met dit onderwerp, dan staat het team van MTR Legal Rechtsanwalt graag voor een nadere juridische toelichting tot uw beschikking.
