Arrest van het Federale Constitutionele Hof van 9 april 2024, zaaknr.: 1 BvR 2017/21
Het Federale Constitutionele Hof heeft de rechten van biologische vaders versterkt met een arrest van 9 april 2024 (zaaknr.: 1 BvR 2017/21). Met deze baanbrekende uitspraak openden de constitutionele rechters de deur voor biologische vaders om ook als wettelijke vader erkend te worden. Daardoor was de constitutionele klacht van een biologische vader, die al jaren strijdt voor erkenning als wettelijke vader van zijn zoon, althans gedeeltelijk succesvol.
Het familierecht voorziet tot nu toe dat de biologische vader het wettige vaderschap van een andere man voor zijn kind niet kan aanvechten. Deze regeling is onverenigbaar met de grondwet, want zij houdt onvoldoende rekening met het ouderlijk grondrecht van biologische vaders, oordeelde nu het Federale Constitutionele Hof. Biologische vaders moeten zich volgens de grondwet net zo goed op hun ouderlijk grondrecht kunnen beroepen als de wettelijke ouders, aldus het BVerfG. Daarmee zijn de kansen van biologische vaders op een wettelijk vaderschap met alle daaraan verbonden juridische gevolgen aanzienlijk toegenomen, aldus advocatenkantoor MTR Legal, dat o.a. gespecialiseerd is in familierecht.
Nieuwe regelgeving uiterlijk op 30 juni 2025
De wetgever moet na de beslissing van het BVerfG uiterlijk op 30 juni 2025 een nieuwe regeling vinden. Tot nu toe zijn de aanvechtingsmogelijkheden van de biologische vader geregeld in § 1600 BGB. Volgens deze bepaling is de aanvechting van het vaderschap door de biologische vader alleen mogelijk als er tussen het kind en de wettelijke vader geen sociale-familiale relatie bestaat. Dat is niet voldoende, benadrukten de constitutionele rechters. Zij brachten ook de mogelijkheid naar voren om het wettelijk ouderschap uit te breiden naar drie ouders – naar de moeder, de wettelijke en de biologische vader.
Als de wetgever echter vasthoudt aan de beperking tot twee wettelijke ouders, moet er ten gunste van de biologische vader een voldoende effectieve procedure beschikbaar zijn, die hem in staat stelt om in plaats van de huidige wettelijke vader zelf wettelijke vader van het kind te worden. Het huidige recht is hier met name onvoldoende omdat het bestaande of vroegere sociale-familiale relaties van het kind met zijn biologische vader en diens inspanningen voor een wettelijk vaderschap niet in aanmerking neemt, aldus de Eerste Senaat van het BVerfG.
Biologische vader met nauwe band met het kind
In de zaak die aan de orde was, had de biologische vader een nauwe sociale band met zijn inmiddels driejarige zoon. De relatie met de moeder was kort na de geboorte van het buitenechtelijke kind stukgelopen. De man wilde echter niet alleen een omgangsrecht met zijn zoon, maar streefde ook naar de erkenning van zijn vaderschap en diende een overeenkomstig verzoek in. De moeder hield dit echter tegen door haar nieuwe partner als vader te laten registreren, die zo de wettelijke vader werd.
BVerfG vernietigt beslissing van het OLG Naumburg
De biologische vader gaf niet op en verklaarde de aanvechting van het vaderschap – echter zonder succes. Het OLG Naumburg verklaarde dat de biologische vader het vaderschap niet kon aanvechten, omdat er inmiddels een sociale-familiale relatie tussen het kind en de wettelijke vader bestond. De biologische vader diende daarop een constitutionele klacht in en had gedeeltelijk succes. Het BVerfG oordeelde dat de beslissing van het OLG Naumburg de biologische vader in zijn ouderlijk grondrecht schendt en verwees de procedure terug naar het OLG. Hier heeft de biologische vader nu de mogelijkheid om schorsing van de procedure aan te vragen tot er een nieuwe wettelijke regeling is.
Met de erkenning van het wettelijke vaderschap gaan belangrijke rechten en plichten gepaard. Zo hebben de ouders bijvoorbeeld samen het gezag over het kind. De vader heeft dan bij belangrijke beslissingen ook inspraak en is niet meer beperkt tot het omgangsrecht.
Naar de door het BVerfG voorgestelde mogelijkheid van twee wettelijke vaders zal het waarschijnlijk echter niet komen. Het Ministerie van Justitie had weliswaar al voor de rechtszitting aangekondigd de rechten van biologische vaders te willen versterken. Waarschijnlijk blijft het echter bij twee wettelijke ouders.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseert bij vragen over vaderschap en andere onderwerpen van het familierecht.
Neem gerust contact met ons op!
