Betekenis van het buitenlandse inschrijfadres – Geen automatische beëindiging van de gezamenlijke huishouding van echtgenoten in Duitsland
In het kader van familierechtelijke en fiscale vraagstukken is het vaak van belang te beoordelen of een echtpaar in Duitsland een gezamenlijke huishouding voert of niet. Deze vraag krijgt onder meer betekenis bij de vaststelling van de burgerlijke staat, in het alimentatierecht en bij de toepassing van fiscale voordelen. Een actuele beschikking van de rechtbank Frankfurt am Main (Zaaknr. 33 C 2294/21 (29), gepubliceerd op 08-09-2025, bron: urteile.news) maakt duidelijk dat alleen het opgeven van een buitenlands inschrijfadres door één van de echtgenoten niet noodzakelijk het bestaan van een gezamenlijke huishouding in Duitsland beëindigt.
Achtergrond van de beslissing
Steeds meer stellen kiezen, met name vanwege beroepsmatige verplichtingen, voor een internationale levensstijl met verblijven in verschillende landen. Daarbij rijst regelmatig de vraag in welk land het zwaartepunt van het leven ligt en of de huwelijkse samenleving – met name met het oog op een gezamenlijke huishouding – in Duitsland nog bestaat.
Concreet moest de rechtbank Frankfurt am Main oordelen over een zaak waarin één van de echtgenoten een buitenlands adres had opgegeven, terwijl de andere partner in Duitsland verbleef. De centrale vraag was of door het buitenlandse inschrijfadres de status van een gezamenlijke huishouding in Duitsland was komen te vervallen.
Voorwaarden voor het bestaan van een gezamenlijke huishouding
Juridische criteria
Een gezamenlijke huishouding van echtgenoten wordt volgens de heersende rechtsopvatting niet op basis van formele overwegingen, zoals het opgeven van een adres in het buitenland, beoordeeld. Het gaat veeleer om de feitelijke leefomstandigheden. Beslissend is of de echtgenoten nog steeds een gezamenlijk zwaartepunt van het leven onderhouden en het samenwonen een op duurzaamheid gerichte woon- en economische gemeenschap vormt.
Indicia zoals gezamenlijke huurovereenkomsten, gezamenlijke bankrekeningen, bezoekfrequentie, wederzijdse huishoudelijke verzorging of deelname aan gezamenlijke familie-activiteiten kunnen aanwijzingen zijn voor het verdere bestaan van de gezamenlijke huishouding. Een pure adreswijziging is naar het oordeel van de rechter dan ook niet voldoende om het voortbestaan van een woongemeenschap te ontkennen.
Fiscale en alimentatierechtelijke implicaties
Voor het recht op het fiscale partnerschapstarief (Ehegattensplitting) en bepaalde familierechtelijke voordelen is het volgens Duits fiscaal- en familierecht in principe vereist dat de echtgenoten niet duurzaam gescheiden leven. Ook hier is niet doorslaggevend of een echtgenoot bijvoorbeeld om beroepsmatige redenen zijn hoofdverblijf naar het buitenland heeft verplaatst. Beslissend is veeleer of er daadwerkelijk sprake is van een verbreking van de gezamenlijke leefgemeenschap, wat wordt aangetoond door omstandigheden als regelmatige terugkeer naar Duitsland, contact met de partner, of het aanhouden van gezamenlijke verplichtingen.
Kernoverwegingen van het gerecht
De rechtbank Frankfurt voert in haar motivering aan dat een buitenlands inschrijfadres weliswaar een aanwijzing voor een verandering in de levensomstandigheden kan zijn. De enkele adreswijziging heeft echter onvoldoende gewicht om zonder nadere beoordeling het bestaan van een gezamenlijke huishouding te ontkennen. Er is altijd een volledige beoordeling van de feitelijke situatie vereist. Blijft het contact tussen de echtgenoten nauw, keert één van de partners regelmatig terug naar Duitsland of worden gezamenlijke ruimten in Duitsland nog steeds gebruikt, dan kan volgens de rechtbank het voortbestaan van een gezamenlijke huishouding in Duitsland niet worden uitgesloten.
Bijzonderheden bij internationale gevallen
Met name voor echtparen die door beroepsmatige of familiale omstandigheden een deel van hun leven in het buitenland doorbrengen, is het aan te raden om de totale omstandigheden zorgvuldig te documenteren. Bij fiscale of alimentatierechtelijke geschillen worden vaak alle indicia bij de beoordeling betrokken, zodat er een volledig beeld ontstaat van de leefomstandigheden van de echtgenoten.
Beoordeling en duiding
De beslissing van de rechtbank Frankfurt am Main draagt bij aan rechtszekerheid door te laten zien dat formele criteria niet los moeten worden gezien van de feitelijke levenswandel. Vooral in de context van grensoverschrijdende levensvormen blijft een beoordeling per individueel geval noodzakelijk. Overheden en rechters kunnen bij het beoordelen van een gezamenlijke huishouding in Duitsland niet uitsluitend uitgaan van het buitenlandse inschrijfadres, maar moeten altijd een volledige feitelijke beoordeling uitvoeren.
Conclusie
Het toewijzen van een buitenlands inschrijfadres door een echtgenoot is geen voldoende criterium om het bestaan van een gezamenlijke huishouding in Duitsland zonder meer te ontkennen. Er is juist een zorgvuldige analyse vereist van de concrete leefomstandigheden.
Mocht er in verband met internationale gevallen juridische onzekerheid ontstaan over de beoordeling van een gezamenlijke huishouding of andere familie- en fiscale vraagstukken, dan kan uitgebreide begeleiding in het concrete geval uitkomst bieden. De Rechtsanwalt van MTR Legal staan ondernemingen en particulieren in heel Duitsland en internationaal graag ter beschikking om uw belangen met inachtneming van alle relevante rechtsgebieden te behartigen.
