Naarmate de digitalisering van economische activiteiten voortschrijdt, komen ook socialmedia-actoren steeds vaker in het vizier van de belastingautoriteiten. In Noordrijn-Westfalen hebben de autoriteiten op deze ontwikkeling gereageerd door gerichte onderzoeken in te stellen naar personen die inkomsten genereren via platforms zoals Instagram, TikTok of YouTube. Hierbij staan met name situaties centraal waarin belastingplichtige inkomsten niet correct zijn aangegeven. De bevoegde instanties gaan uit van een belastingnadeel van honderden miljoenen euro’s. Als reactie op de nieuwe uitdagingen in de digitale ruimte is binnen het Landesamt zur Bekämpfung der Finanzkriminalität een gespecialiseerde eenheid opgericht.
Introductie van het influencer-team bij het LBF NRW
Het in 2025 opgerichte Landesamt zur Bekämpfung der Finanzkriminalität (LBF NRW) is een zelfstandige structuur binnen de Noordrijn-Westfaalse belastingdienst. Door verantwoordelijkheden te bundelen voor bijzonder complexe financiële delicten, is het doel van de instantie onder andere om belastingdelicten met betrekking tot digitale businessmodellen op te helderen. Hiervoor is een eigen onderzoeksteam opgezet dat zich specifiek richt op commercieel actieve influencers, streamers en andere socialmedia-actoren.
Het onderzoek baseert zich op enkele duizenden datasets uit openbaar toegankelijke bronnen. Centraal staan economisch gebruikte socialmediakanalen waarbij inkomsten uit reclame, affiliate marketing, productplaatsingen of sponsoring worden vermoed. Er wordt daarbij niet alleen op geldbetalingen gelet, maar ook op voordelen in natura zoals goederen, reizen of uitnodigingen voor evenementen.
Wanneer wordt een influencer-activiteit fiscaal relevant?
In principe zijn inkomsten belastbaar zodra er sprake is van een duurzame economische activiteit met winstoogmerk. Dit geldt niet alleen voor klassieke ondernemingsvormen, maar ook voor particulieren die regelmatig inhoud plaatsen tegen betaling of voordelen in natura. Fiscale relevantie ontstaat al wanneer een socialmediakanaal duurzaam wordt beheerd, samenwerkingen worden vastgelegd of inkomsten worden gegenereerd via platforms zoals YouTube, Twitch of Patreon.
Typische belastingplichtige inkomsten in één oogopslag
- Betaalde productplaatsingen of advertentiecontracten
- Affiliate-links met provisiedeelname
- PR-samples, geschenken of reizen in ruil voor tegenprestaties
- Inkomsten uit abonnementen of fanplatforms
- Verkoop van eigen producten of diensten
Ook als er geen geldbetaling plaatsvindt, is er fiscaal sprake van een opbrengst wanneer een economisch waardeerbare tegenprestatie wordt geleverd. De waarde van dergelijke prestaties dient te worden geschat en opgegeven.
Woningverplaatsing en internationale belastingplicht
In tal van gevallen verplaatsen influencers hun woonplaats naar het buitenland, met name naar landen met een lagere belastingdruk. Dubai wordt daarbij vaak genoemd als populaire bestemming. Een officiële verhuizing betekent echter niet automatisch het einde van de belastingplicht in Duitsland. Doorslaggevend is of er nog steeds een gebruikelijke verblijfplaats of economische belangen in Duitsland bestaan.
Indien in Duitsland een woning beschikbaar is, het centrum van de levensbelangen zich in het binnenland bevindt of er nog steeds inkomsten uit Duitse bronnen worden ontvangen, kan ook bij verblijf in het buitenland een onbeperkte belastingplicht van kracht blijven. De belastingdienst beoordeelt dit per geval.
Samenwerking tussen staten en uitwisseling van informatie
De internationale samenwerking op fiscaal gebied is de afgelopen jaren aanzienlijk geïntensiveerd. Meer dan 100 landen nemen deel aan de automatische uitwisseling van fiscale informatie, waaronder ook landen die voorheen weinig transparant waren. Financiële instellingen leveren op basis van bestaande verdragen regelmatig gegevens over rekeningen, uiteindelijke belanghebbenden en kapitaalopbrengsten aan de belastingdienst van het woonland.
Ook ondernemingen die met influencers samenwerken, leggen de prestaties boekhoudkundig vast – bijvoorbeeld via facturen, contracten of betalingsbewijzen. Deze gegevens kunnen bij fiscale controles of btw-aangiftes leiden tot identificatie van socialmedia-actoren. De mogelijkheid tot volledige anonimiteit is daarmee aanzienlijk beperkt.
Digitale onderzoeksmethoden en technologische procedures
De fiscale opsporing maakt gebruik van moderne analysetools voor het beoordelen van openbaar toegankelijke content. Met behulp van gespecialiseerde software en kunstmatige intelligentie kunnen inhoud automatisch worden doorzocht, gekoppeld en beoordeeld. Hieronder vallen onder andere:
- Merkerkenning in foto- en videomateriaal
- Samenwerkingsvermeldingen zoals “advertentie” of “gesponsord”
- Reisroutes, hotelvermeldingen en locatiegegevens
- Integratie van betaalsystemen en affiliate-links
Op basis van deze gegevens worden vermoedens gestructureerd uitgewerkt en afgezet tegen bestaande fiscale informatie. Door de publieke zichtbaarheid van veel influencers is het veiligstellen van bewijs vaak eenvoudiger dan bij traditionele bedrijven.
Vrijwillige aangifte als mogelijke maatregel
Personen die onvolledige of foutieve informatie aan de belastingdienst hebben verstrekt, kunnen onder bepaalde voorwaarden door een strafbevrijdende vrijwillige aangifte vervolging voorkomen. De aangifte moet daarvoor volledig, tijdig en inhoudelijk correct zijn. Alle fiscaal relevante periodes en bedragen moeten worden opgenomen.
Een onvolledige aangifte kan daarentegen juridische nadelen met zich meebrengen. Daarom is zorgvuldige controle en voorbereiding noodzakelijk. De fiscale verplichtingen eindigen niet met het overstappen naar een ander platform of het zich terugtrekken uit de openbaarheid.
Inschatting en toekomstige ontwikkeling
De controles in het digitale domein tonen aan dat de fiscale regelgeving zich aanpast aan de economische realiteit. Voor alle economisch actieve content creators gelden de algemene bepalingen voor de belasting van inkomsten. De toenemende professionalisering op sociale netwerken leidt onvermijdelijk tot een uitbreiding van de fiscale verplichtingen.
Tegelijk is het duidelijk dat deze ontwikkeling zich verder zal voortzetten. De inzet van digitale analysetools wordt verder vergroot. Ook wordt een intensivering van de internationale samenwerking tussen belastingautoriteiten verwacht.
Conclusie
Influencers die regelmatig inkomsten verwerven via sociale platformen, dienen hun fiscale verplichtingen grondig te controleren. De publieke zichtbaarheid van deze beroepsgroep vergroot de kans op controle door de belastingdienst aanzienlijk. Ook zonder rechtstreekse betaling – zoals bij voordelen in natura – kunnen er belastingplichtige transacties zijn die gemeld moeten worden. Een woonplaats in het buitenland beschermt niet automatisch tegen belastingplicht in Duitsland als economische belangen in Duitsland blijven bestaan.
Bij onduidelijke of complexe situaties kan het raadzaam zijn om tijdig juridisch advies in te winnen over nationale en internationale fiscale vraagstukken. Een gekwalificeerde juridische analyse helpt om potentiële risico’s te identificeren, conforme structuren op te richten en indien nodig een solide fiscale oplossing te realiseren.
