Feitenrelaas en procesverloop
In de procedure met zaaknummer 8 AZR 117/24, die momenteel bij het Bundesarbeitsgericht (BAG) aanhangig is, staat de juridische beoordeling van een beëindiging van een arbeidsovereenkomst centraal, met inachtneming van cao- en wettelijke bepalingen. De zaak werd voorgelegd aan de 8e Senaat van het BAG, nadat het Landesarbeitsgericht (LAG) Hamburg onder zaaknummer 6 Sa 57/23 een verdere toetsing had aanbevolen. De vorige instantie hield zich voornamelijk bezig met de vraag welke eisen gesteld moeten worden aan de motivering en afdwinging van een ontslag door de werkgever, in het licht van cao-bepalingen en eventueel relevante Europese regelgeving.
Centrale rechtsvragen
Betekenis van cao-bepalingen inzake ontslagbescherming
De kern van het juridische geschil ligt in de uitleg en toepasbaarheid van cao-bepalingen inzake ontslagbescherming, die vaak verder gaan dan de wettelijke bescherming in de Wet op de ontslagbescherming. Dergelijke regelingen kunnen bijvoorbeeld leiden tot langere opzegtermijnen, uitgebreidere motiveringsplichten of aanvullende participatierechten van werknemersvertegenwoordigingen.
In de onderhavige procedure wordt beoordeeld in hoeverre de cao-bepalingen binnen de gegeven omstandigheden van toepassing zijn en of deze mogelijk in strijd zijn met hogere rechtsnormen, zoals grondwettelijke bepalingen of beginselen van het Unierecht. Daarbij moet ook worden nagegaan of en in hoeverre bestaande openstellingsclausules in de cao van toepassing zijn.
Rechterlijke toetsing en procedurele vragen
Een ander aspect betreft de reikwijdte van de rechterlijke toetsing van dergelijke ontslagen. Van belang is hierbij of het BAG de in de cao vastgelegde vereisten als afdoende beschouwt, of dat daarbovenop aanvullende eisen uit algemene arbeidsrechtelijke beginselen kunnen worden ontleend. Daarbij mag vooral het gelijkheidsbeginsel en het vereiste niveau van transparantie niet uit het oog worden verloren. Relevantie heeft tevens de intensiteit waarmee de arbeidsrechters de motivering van een ontslag door de werkgever in geval van geschillen dienen te toetsen.
Dergelijke situaties roepen vaak ook procedurele vragen op: Bijvoorbeeld in hoeverre en onder welke voorwaarden recht op voortzetting van de arbeid bestaat, of welke rechten van een werknemersvertegenwoordiging in de procedure gewaarborgd moeten worden.
Relevant voor de praktijk
Gevolgen voor ondernemingen en werknemers
Voor ondernemingen biedt de beslissing van het BAG belangrijke handvatten voor de vormgeving en afdwinging van ontslagen die onder het cao-recht vallen. Werknemers profiteren van duidelijkheid over de voorwaarden waaronder een procedure inzake ontslagbescherming kans van slagen kan hebben.
De betekenis van de uitspraak strekt zich daarmee uit tot de volledige breedte van cao-gebonden arbeidsverhoudingen en heeft mogelijk ook een signaalfunctie buiten het individuele geval, met name met het oog op de rechtszekerheid en voorspelbaarheid van personeelsbeslissingen.
Betrekking op Europese rechtsnormen
Niet onbelangrijk is de vraag of relevante Europese bepalingen – bijvoorbeeld uit Richtlijn 2000/78/EG inzake de implementatie van het gelijkheidsbeginsel – of de toepassing van internationaal arbeidsrecht in het geding zijn. Dit is steeds het geval wanneer nationale of cao-bepalingen achterblijven bij Unierechtelijke normen en mogelijke discriminaties arbeidsrechtelijk worden getoetst.
Vooruitblik
De uitspraak van het Bundesarbeitsgericht in zaak 8 AZR 117/24 zal – afhankelijk van de uitkomst – vermoedelijk erkende maatstaven geven voor de omgang met cao-bepalingen inzake ontslagbescherming en de rechtszekerheid aan zowel werkgevers- als werknemerszijde versterken. Ondernemingen, investeerders en vermogende particulieren die in Duitsland of grensoverschrijdend actief zijn, doen er goed aan de ontwikkelingen nauwgezet te volgen, aangezien cao- en wettelijke bepalingen complexe gevolgen kunnen hebben voor arbeidsrelaties en hun beëindiging.
Wie binnen zijn onderneming of in het kader van investeringen met arbeidsrechtelijke kwesties in aanraking komt, kan bij diepgaandere juridische vragen over dit onderwerp overwegen contact op te nemen met ervaren advocaten, bijvoorbeeld bij MTR Legal Rechtsanwalt.
