Gerechtelijke aansprakelijkheid van een bankbestuurder voor speculatieve bedrijfsactiviteiten
Met vonnis van 8 augustus 2025 (zaaknr. 43 O 18215/19) heeft de Rechtbank München I in opmerkelijke mate de reikwijdte van de plichten van bankbestuurders bij de uitvoering en het toezicht op hoog-risicovolle financiële transacties geconcretiseerd. De uitspraak weerspiegelt de gelaagde criteria waaronder bestuursleden bij gebrekkige risicosturing en controle u persoonlijk aansprakelijk gehouden kunnen worden voor ontstane schadegevallen ten opzichte van hun instelling.
Achtergrond van de procedure
In de onderliggende zaak moest een bank in meerdere boekjaren aanzienlijke verliezen incasseren als gevolg van diverse speculatieve renteswaptransacties. De verantwoordelijke organen stelden achteraf zowel een overschrijding van het toegestane risicodraagvermogen als tekortkomingen in het management van de daaruit voortvloeiende risico’s aan de orde. Centraal bij de rechterlijke toets stond de vraag in hoeverre het voormalige bestuurslid bij de organisatie, aansturing en controle van deze hoogst complexe transacties voldeed aan zijn wettelijke plichten.
Zorgvuldigheidsplichten en grenzen van de ondernemingsvrijheid
Bestuursleden van een bank zijn volgens § 93 AktG verplicht de zorg van een ordentelijk en nauwgezet bedrijfsleider te betrachten. Deze plicht omvat met name de zorgvuldige selectie, planning en controle van risicovolle transacties – met maatregelen ter waarborging van een doeltreffend risicomanagementsysteem, interne controlemechanismen en een adequate onderbouwing van de besluitvorming.
De zogenaamde Business Judgement Rule (§ 93 lid 1 zin 2 AktG) verleent het bestuur in beginsel een beslissingsruimte, zolang het handelen gebaseerd is op een voldoende geïnformeerde basis en het belang van de vennootschap wordt meegewogen. Het vonnis uit München laat echter duidelijk zien dat deze regel niet geldt in gevallen waarin essentiële controleplichten worden geschonden of waarschuwingssignalen systematisch worden genegeerd.
Kernpunten en gevolgen van de uitspraak
Plicht tot risicogericht bedrijfsmanagement
Volgens de rechtbank is de persoonlijke aansprakelijkheid van het bestuur met name aan de orde wanneer hoog-risicovolle financiële producten worden afgesloten zonder adequate analyse en beoordeling van de risico’s. Uit de motivering van het vonnis blijkt dat het aangeklaagde bestuurslid herhaaldelijk waarschuwingen van de interne controle en andere toezichthoudende instanties had genegeerd. Vooral ontbrak het aan een systematische controle van de toereikendheid van de risico’s tegenover het risicodragend vermogen van de bank, wat een schending van de governance-eisen uit hoofde van MaRisk (Minimumeisen aan risicobeheer) betekende.
Betekenis van effectief toezicht
De rechtbank benadrukte verder dat het bestuur niet alleen verplicht is een risicomanagementsysteem op te zetten, maar er ook voor moet zorgen dat de werking ervan voortdurend wordt bewaakt en aan de actuele ontwikkelingen wordt aangepast. Het delegeren van verantwoordelijkheden aan ondergeschikten ontheft het bestuur niet van zijn controlerende functie. In het concrete geval had het gebrekkige toezicht en het nalaten van consequenties naar aanleiding van geconstateerde fouten in belangrijke mate bijgedragen aan het ontstaan van de schade.
Persoonlijke aansprakelijkheid en rechtsvorderingen
Bij ernstige plichtsverzuimen kan de bank – vertegenwoordigd door de algemene vergadering of, in geval van faillissement, door de curator – regresvorderingen instellen tegenover voormalige bestuursleden. De omvang van de te vergoeden schade wordt daarbij bepaald door het concreet vastgestelde foutieve handelen en het daarmee samenhangende financiële nadeel voor de vennootschap.
Classificatie en praktische relevantie
Deze uitspraak onderstreept de aangescherpte eisen aan toezicht en sturing, vooral bij transacties die relevant zijn onder het prudentiële toezicht voor banken. In essentie blijkt dat een nalatige of onvoldoende omgang met risico’s niet langer enkel met verwijzing naar ondernemingsvrijheid kan worden gerechtvaardigd. Rechters hanteren bij de beoordeling van bestuurdersaansprakelijkheid strenge maatstaven voor de persoonlijke inzet en integriteit van de betrokken personen.
Doorslaggevend is met name hoe zorgvuldig en op feiten gebaseerd bestuursleden hun zakelijke beslissingen voorbereiden en uitvoeren, hoe risico’s worden geïdentificeerd, beoordeeld en beheerd, en of zij adequaat reageren op signalen uit interne controlesystemen.
De procedure maakt verder duidelijk dat in complexe gevallen altijd zowel de governance-structuren als de feitelijke uitvoering van toezicht- en sturingsmaatregelen aan een diepgaande rechterlijke toetsing worden onderworpen. De onschuldpresumptie blijft tot de definitieve afronding van alle rechtsmiddelenprocedures ook voor het geraakte bestuurslid van kracht.
Let op
Dit artikel is gebaseerd op het vonnis van het Landgericht München I van 8 augustus 2025 (zaaknr. 43 O 18215/19), waarvan de volledige motivering te vinden is op https://urteile.news/LG-Muenchen-I43-O-1821519Ehemaliger-Bankvorstand-haftet-fuer-risikoreiche-Geschaefte~N35287 kan worden geraadpleegd. Lopende of potentiële verdere rechtsmiddelenprocedures dienen in acht te worden genomen.
Banken, ondernemingen en particulieren die worden geconfronteerd met vraagstukken omtrent bestuurdersaansprakelijkheid en risicomanagement kunnen zich bij behoefte te allen tijde vertrouwelijk wenden tot de in het ondernemingsrecht ervaren Rechtsanwalt bij MTR Legal Rechtsanwälte.
