Η διαιτησία μπορεί να είναι μια χρήσιμη εναλλακτική λύση έναντι των δικαστικών διαδικασιών και είναι δυνατή τόσο σε εθνικές όσο και σε διεθνείς νομικές διαμάχες.
Σε πολλές περιπτώσεις, η διαιτησία προσφέρεται για την επίλυση μιας νομικής διαφοράς. Τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε διασυνοριακές νομικές αντιδικίες, η διαιτησία προσφέρει πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τη δικαστική διαδικασία. Η διαιτησία είναι γενικά ταχύτερη και επίσης πιο οικονομική. Επιπλέον, οι διαιτητικές αποφάσεις συχνά μπορούν να εκτελεστούν καλύτερα διεθνώς από τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων, σύμφωνα με τον δικηγόρο Michael Rainer, MTR Rechtsanwälte.
Το αν μια δικαστική διαδικασία ή μια διαιτησία είναι η καλύτερη δυνατότητα για την επίλυση μιας σύγκρουσης εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Έτσι, η διαιτησία μπορεί να διεξαχθεί ταχύτερα στις περισσότερες χώρες και συνήθως προκαλεί λιγότερα έξοδα από την εκδίκαση της διαφοράς ενώπιον ενός δικαστηρίου. Επιπλέον, οι διαιτησίες δεν είναι προσβάσιμες στο κοινό. Αυτό μπορεί να είναι ένα καθοριστικό πλεονέκτημα ώστε να μην βλάπτεται η φήμη μιας εμπλεκόμενης επιχείρησης. Ιδίως σε νομικές αντιδικίες μεταξύ επιχειρηματικών εταίρων, η διαιτησία μπορεί να προσφέρεται, διότι η επιχειρηματική σχέση επιβαρύνεται λιγότερο.
Οι διαιτητές στη διαιτησία είναι ανεξάρτητοι και επιλέγονται από τα εμπλεκόμενα μέρη. Πρόκειται για ειδικούς που είναι άριστα εξοικειωμένοι με το αντικείμενο. Χάρη στη Σύμβαση της Νέας Υόρκης του 1959, οι διαιτητικές αποφάσεις μπορούν να εκτελεστούν στις περισσότερες χώρες, σχεδόν 170 κράτη έχουν υπογράψει τη σύμβαση. Έτσι, οι διαιτητικές αποφάσεις μπορούν να εκτελεστούν πρακτικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Συχνά, μια διαιτητική απόφαση εκτελείται ευκολότερα από τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων. Επιπλέον, μέσω της διεθνούς διαιτησίας μπορεί να αποφευχθεί ένα «πλεονέκτημα υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς.
Όπου υπάρχει φως, υπάρχει πάντοτε και σκιά. Μειονέκτημα της διαιτησίας είναι ότι υπάρχουν πολύ περιορισμένες δυνατότητες να προσβληθεί μια διαιτητική απόφαση. Συνήθως δεν υπάρχει εφετειακό στάδιο και τα κρατικά δικαστήρια έχουν μόνο περιορισμένη αρμοδιότητα. Ενδεχομένως να είναι δυνατή η προσβολή μιας διαιτητικής απόφασης π.χ. αν παραβιάστηκε το δικαίωμα ακρόασης.
Επομένως, πρέπει να σταθμίζονται τα υπέρ και τα κατά και στη συνέχεια να αποφασίζεται αν η σύγκρουση θα επιλυθεί με διαιτησία ή δικαστήριο.
