Uitspraak van het Duitse Grondwettelijk Hof van 9 april 2024, zaaknr.: 1 BvR 2017/21
Het Duitse Grondwettelijk Hof heeft de rechten van biologische vaders versterkt met de uitspraak van 9 april 2024 (zaaknr.: 1 BvR 2017/21). Met deze baanbrekende uitspraak hebben de grondwetsrechters de deur geopend voor biologische vaders om ook als juridische vader erkend te worden. Daarmee had de constitutionele klacht van een biologische vader, die al jaren vecht om als juridische vader van zijn zoon erkend te worden, ten minste gedeeltelijk succes.
Het familierecht bepaalt tot nu toe dat de biologische vader de juridische vaderschap van een andere man voor zijn kind niet kan aanvechten. Deze regeling zou in strijd zijn met de grondwet, omdat zij onvoldoende rekening houdt met het ouderlijk recht van biologische vaders, zo besloot nu het Duitse Grondwettelijk Hof. Biologische vaders zouden zich volgens de grondwet net zo goed op hun ouderlijk recht moeten kunnen beroepen, als de juridische ouders, aldus het Duitse Grondwettelijk Hof. Daarmee zijn de kansen voor biologische vaders op een juridische vaderschap met alle daarbij horende juridische consequenties aanzienlijk vergroot, aldus de zakelijke advocaten MTR Legal, die onder andere in het familierecht adviseren.
Nieuwe regeling uiterlijk 30 juni 2025
De wetgever moet na de beslissing van het Duitse Grondwettelijk Hof uiterlijk tot 30 juni 2025 een nieuwe regeling vinden. Tot nu toe zijn de aanvechtingsmogelijkheden voor de biologische vader geregeld in § 1600 BGB. Volgens deze bepaling is de aanvechting van het vaderschap door de biologische vader alleen mogelijk als er tussen het kind en de juridische vader geen sociaal-familiaire relatie bestaat. Dat is niet voldoende, benadrukten de grondwetsrechters. Zij hebben ook de mogelijkheid voorgesteld om het juridische ouderschap uit te breiden naar drie ouders – naar de moeder, de juridische en de biologische vader.
Als de wetgever echter vasthoudt aan de beperking tot twee juridische ouders, moet er een voldoende effectief proces beschikbaar zijn in het voordeel van de biologische vader, dat hem in staat stelt in plaats van de huidige juridische vader zelf juridische vader van het kind te worden. De huidige wetgeving is hier met name onvoldoende omdat ze geen rekening houdt met bestaande of voormalige sociaal-familiaire relaties van het kind met zijn biologische vader en diens inspanningen voor een juridisch vaderschap, aldus de eerste kamer van het Duitse Grondwettelijk Hof.
Biologische vader met nauwe band met het kind
In het onderliggende geval had de biologische vader een nauwe sociale band met zijn inmiddels driejarige zoon. De relatie met de moeder was kort na de geboorte van het buitenhuwelijkse kind al verbroken. De man wilde echter niet alleen omgangsrecht met zijn zoon, maar streefde ook naar erkenning van zijn vaderschap en diende een overeenkomstig verzoek in. Dit blokkeerde de moeder echter door haar nieuwe partner als vader te laten registreren, die zo de juridische vader werd.
Duitse Grondwettelijk Hof vernietigt uitspraak van het OLG Naumburg
De biologische vader gaf niet op en verklaarde de aanvechting van het vaderschap – echter zonder succes. Het OLG Naumburg oordeelde dat de biologische vader het vaderschap niet kon aanvechten, omdat er inmiddels een sociaal-familiaire relatie bestond tussen het kind en de juridische vader. De biologische vader diende daarop een constitutionele klacht in en had gedeeltelijk succes. Het Duitse Grondwettelijk Hof besliste dat de uitspraak van het OLG Naumburg het ouderlijk recht van de biologische vader schond en verwees de zaak terug naar het OLG. Hier heeft de biologische vader nu de mogelijkheid om de opschorting van de procedure tot een wettelijke nieuwe regeling aan te vragen.
Met de erkenning van het juridische vaderschap gaan belangrijke rechten en plichten gepaard. Zo hebben de ouders bijvoorbeeld een gezamenlijk ouderlijk gezag over het kind. De vader heeft dan bij belangrijke beslissingen ook een stem en is niet meer beperkt tot het omgangsrecht.
Het is echter onwaarschijnlijk dat de door het Duitse Grondwettelijk Hof voorgestelde mogelijkheid tot twee juridische vaders gerealiseerd wordt. Het Bundesministerie van Justitie had weliswaar al voor de zitting aangekondigd de rechten van biologische vaders te willen versterken. Hierbij zal het waarschijnlijk bij twee juridische ouders blijven.
MTR Legal Rechtsanwälte adviseren bij vragen over vaderschap en andere onderwerpen van het familierecht.
Neem gerust contact met ons op!
